به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، سوادسلامت ازآن دست موضوعات حائز اهمیتی است که به‌صورت مستقیم برحفظ سلامتی افراد تأثیردارد. این‌که افراد بتوانند بیشتر و بهتر ازخودشان واطرافیان‌شان دربرابر عوامل بیماری‌زا مراقبت کنند.مفهومی که ازسال۱۹۹۷به حوزه ارتقای سلامت واردشده است.

مسأله‌ای که فراترازآموزش وسوادخواندن ونوشتن است.با این‌حال مطالعات حاکی ازآن است که نیمی ازجمعیت ایران دچار محدودیت سواد سلامت هستند و این محدودیت در گروه‌های آسیب‌پذیرهمچون سالمندان، افراد با درآمد پایین، افراد با تحصیلات کمتر و بسیاری از زنان خانه‌دار نیز بیشتر دیده می‌شود؛  دکتر سمانه حقیری، روان‌شناس کودک و نوجوان در این رابطه گفتگو کرده است.

خانم دکتر به نظر شما چه تعریفی می‌توانیم از سواد سلامت داشته باشیم؟

وقتی ما می‌گوییم سواد، یعنی میزان درک ما؛ شاید درعامه سواد به معنای خواندن و نوشتن باشد اما وقتی از سواد سلامت می‌گوییم، یعنی این‌که چقدر از این موضوع آگاهی و درک داریم، چقدر می‌توانیم با توجه به آموزه‌هایی که به‌دست آورده‌ایم نگرش، رفتار و تصمیم درست نسبت به مسائل مربوط به سلامت داشته باشیم. 

نقش سواد سلامت در پیشگیری از بیماری‌ها به چه شکل است؟

یکی ازاقدامات مهم درحوزه سوادسلامت این است که جنبه پیشگیرانه داردومامی‌توانیم ازبسیاری بیماری‌هاپیش ازاین‌که وارد مراحل بیماری شویم و بخواهیم درگیر علت، طبقه‌بندی، درمان و توانبخشی شویم از آن پیشگیری کنیم.ما با سواد سلامت در همان ابتدا می‌توانیم با یکسری از اقدامات پیشگیرانه،نه فقط شرایط جسمانی بلکه شرایط روحی‌مان راهم ارتقا بخشیم.ازنظرمن سوادسلامت راهی برای پیشگیری است وموجب می‌شود تاماخودمراقبتی بیشتری داشته باشیم.درواقع سوادسلامت مساوی است باخودمراقبتی؛ یعنی وقتی من سواد داشته باشم بیشتر مراقب خودم‌هستم ومشاوران پزشکی وبرنامه ارتقای سلامت برای مابیشتردارای اهمیت است.

کسی که سواد سلامت را در خود تقویت کرده دارای چه تمایزی نسبت به دیگران است؟

کسی که سواد سلامت دارد مطمئنا بیشتر تحقیق می‌کند وکار واقدامی راکه مربوط به سلامتی است بدون دلیل و آگاهی انجام نمی‌دهد. برای مثال اگر می‌خواهد دارویی را مصرف کند حتما پیش از آن درباره دارو تحقیق می‌کند. یا اگر بخواهد غذایی را استفاده کند به برچسب و ارزش تغذیه‌ای آن توجه می‌کند. ازسوی دیگرسوادسلامت می‌تواندتاحدی سبک زندگی مارابه لحاظ تغذیه‌ای، فیزیولوژیکی و ورزشی تحت‌تأثیر قرا دهد. زمانی که سواد سلامت داشته باشید خطای‌تان کمتر است. وقتی پیشگیری و غربالگری می‌کنید قطعا بیماری‌ها، تعداد ویزیت‌ها، بستری، عمل جراحی و توانبخشی نیز کاهش پیدا می‌کند. از طرفی با کاهش هزینه‌های درمانی و افزایش کیفیت آن، افزایش کیفیت و سبک زندگی مواجه می‌شویم.

چه اقداماتی را باید در راستای سواد سلامت انجام دهیم؟

سواد سلامت باید از کودکی به‌عنوان یک فرهنگ جا بیفتد. باید از دوره ابتدایی یا در محیط خانواده، این موضوع را که چطور باید مراقب خود باشیم، چه از نظر بهداشتی و چه مهارتی برای کودکان و فرزندان‌مان تبیین کنیم. حتی ما می‌توانیم زنگ سلامت در مدرسه داشته باشیم و در طول هفته حداقل یک زمانی را به ارائه نکات مربوط به سلامتی مخصوصا برای دانش‌آموزان ابتدایی اختصاص دهیم. آموزش سواد سلامت و اهمیت آن و این‌که تا چه حدمی‌تواند در آینده مؤثر باشد در ابتدا ازخانواده وسپس مدرسه باید یاد داده و فرهنگ‌سازی کنیم. بهتر است که ترویج این سوادمرحله به مرحله وبه صورت دومینویی پیش برود. از آن طرف همکاری بین‌سازمانی در این‌خصوص بسیار مهم است؛ این‌که برای مثال آموزش‌وپرورش با وزارت بهداشت مرتبط شود. این حالت می‌تواند به صورت آبشاری این نوع از سواد را بالا ببرد. البته افراد زمانی که یک موضوعی اولویت‌دار باشد و آن را احساس کنند، بیشتر به آن توجه می‌کنند. همان‌طور که ما در دوران کرونا شاهد بودیم همه ‌دنبال آن بودند تا چه چیزی استفاده کنند و چه چیزی بخورند، چرا که به آن نیاز داشتند و برای‌شان این مسأله مهم و فوری بود. 

نقش بلاگرهای سلامت و به‌صورت کلی فضای مجازی در ارتقا یا کاهش سواد سلامت چگونه است؟

فضای مجازی یک جاهایی خوب و جاهایی هم بد است و نمی‌توان هیچ‌کدام را نادیده گرفت اما مسأله این است که آیا این بلاگر سواد بهداشتی آکادمیک دارد؟ آیا مطالبی که ارائه می‌دهد دارای مرجع موجهی است یا نه؟ من توصیه می‌کنم اگر قرار است مردم از فضای مجازی برخوردار باشند، از تارنمای وزارت بهداشت یا شبکه‌های بهداشتی ــ درمانی موجود استفاده کنند؛ این‌که آن بلاگر تا چه حد حرف‌هایش سندیت دارد، علمی ومنطقی است، ازموضوعات حائزاهمیت دراین امراست.ما باید سواد سلامت را ازجایی موجه به‌دست آوریم و نمی‌توانیم از هرجایی آن را کسب کنیم. به‌هرحال مابه سمت این فضادرحال حرکت هستیم امارفتن به سمت اطلاعات غلط دارای عواقب بیشتری است.