والدین به عنوان مهم‌ترین الگو برای کودک

کودکان بسیاری از رفتارهای خود را از والدین یاد گرفته و به عنوان الگو از آن پیروی می‌کنند. اگر احترام به یکدیگر در فضای خانواده یک اصل باشد و همه افراد از بزرگ تا کوچک این شیوه رفتاری را در مقابل هم داشته باشند، به مرور زمان کودک نیز اهمیت این موضوع را درک کرده و چنین رفتارهای به بیرون از خانه هم سرایت می‌کند. نوع برخورد والدین با یکدیگر و درک متقابل آن‌ها، در عین داشتن اختلاف نظر، باعث می‌شود فرزندان به صورت عملی ببینند که انسان‌ها چگونه می‌توانند برای حریم یکدیگر ارزش قائل شوند. یکی از چالش‌های بزرگی که برخی افراد با آن مواجه می‌شوند این است که یاد نگرفته‌اند که با حفظ حریم با نظر طرف مقابل مخالفت کرده یا نظرشان را ابراز کنند.

 احترام متقابل

راز هر رابطه‌ سالمی حفظ حریم یکدیگر و احترام متقابل است. احترام متقابل از پدر و مادر نسبت به یکدیگر شروع شده و این روند در خانواده می‌چرخد. اگر می‌خواهیم  خواسته‌ها و حرف‌های‌هان برای فرزندمان محترم و باارزش باشد ما هم باید نسبت به او محترمانه برخورد کرده و نظراتش را محترم بشماریم. این گونه نباشد که خود هر نوع توهین یا بی‌احترامی نسبت به آن‌ها داشته باشیم اما در مقابل، انتظار احترام داشته باشیم. به یاد داشته باشید که هر طور که با فرزند خود صحبت می‌کنید، او نیز از این روش با شما و بقیه صحبت می‌کند.
اگر والدین رفتاری خشونت‌بار با کودک داشته و در مقابل اشتباهاتی که کودک انجام می‌دهد او را تحقیر کنند. او برخورد احترام‌آمیز با دیگران را نمی‌آموزد. والدین باید به تصمیمات فرزند خود احترام بگذارند و با این کار حس خوب بودن و مفید بودن را به او بدهند. احترام دوطرفه باعث شکل‌گیری ارتباط سالم و مطلوب بین اعضای خانواده شده و عشق، حمایت و درک متقابل را افزایش می‌دهد.

نوع برخورد و صحبت والدین با دیگران در مقابل کودک

در برخی از مواقع والدین بدون این که متوجه باشند برخوردهایی را در خانه یا اجتماع و با دیگران، در مقابل فرزندشان انجام می‌دهند که می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر روی کودک بگذارد. نوع برخورد با دیگران در هنگام رانندگی نمونه بارزی است که شاید خیلی از ماها آن را تجربه کردیم. این که در هنگام رانندگی اگر راننده دیگر تخلفی کند بدون هیچ مراعاتی در مقابل فرزندمان او را به باد ناسزا می‌گیریم. این در حالی است که شاید خودمان توجهی به تاثیر این کار بر روی فرزندمان نباشیم. او این شیوه را به عنوان الگوی برخورد با خود شما و دیگران قرار می‌دهد. اگر با لحن و ادبیات درستی با دیگران صحبت نمی‌کنید نباید انتظار احترام از آن‌ها داشته باشید.

مطابق سن کودک از او انتظار داشته باشید

انتظاری که از کودک در رابطه با احترام به خود یا دیگران داریم باید با توجه به سن کودک باشد. در برخی از مواقع کودک در سن و سالی نیست که از او انتظار احترام داشته باشیم. یک کودک خردسال به طور ارادی نمی‌داند که چه رفتاری شایسته و مناسب است. بنابراین ما باید به عنوان والدین رفتارهای خوب را به او یادآوری کنیم. کودکی که فرایند رشد مناسبی را طی می‌کند ارزش احترام گذاشتن را از رفتار دیگران می‌آموزد. چرا که در سنین پایین کودک خودمحوری داشته، بیشتر به خواسته‌های خود فکر کرده و به راحتی احساسات دیگران را فراموش می‌کند. والدین باید در این راه صبور بوده و انتظار نداشته باشند که کودک به سرعت این کار را انجام دهد. این کار زمان‌بر بوده و به صبر و حوصله والدین نیاز دارد.

برای مثال از یک کودک سه ساله نمی‌توانیم انتظار رفتار احترام‌آمیز داشته باشیم. یکی از دلایلش این است که مهارت‌های زبانی کودک در این سن هنوز در حال رشد است. بنابراین، وقتی به او می‌گوییم: «وقت خوابه!»، چیزی که در جواب بیشتر احتمال دارد بشنویم این است که با فریاد بگویید: «خوابم نمیاد!». یا با رفتارهایی مانند شکلک درآوردن این خواسته ما را نادیده بگیرد. نباید این رفتار کودک را پای بی‌ادبی یا بی‌احترامی او بگذاریم، چرا که او هنوز به این درک نرسیده و نیاز به آموزش و تمرین دارد.

درباره اثرات این رفتار با کودک گفتگو کنید

با فرزندتان درباره تاثیر رفتارش با دیگران صحبت کنید. او باید بداند که هر رفتاری می‌تواند نتایج خاص خودش را داشته باشد. در هنگام گفت‌و گو او را سرزنش و تحقیر نکنید. برای افزایش تاثیر کلام‌تان به شیوه‌ای محبت‌آمیز و همدلانه موضوع را مطرح کنید.

برای آموزش کودکان از داستان‌ و قصه‌ استفاده کنید

آنچه را که می‌خواهیم در رابطه با موضوع رفتار احترام‌آمیز به فرزندمان آموزش دهیم را می‌توان به صورت داستان و قصه به زبان کودکانه بیان کرد. کودکان به دلیل تخیل بالایی که دارند، وقتی که داستانی را می‌شنود خود را به جای قهرمان داستان قرار داده و کارهایی او را تکرار می‌کنند. این تاثیرپذیری بالا باعث شده که کودکان بتوانند از این طریق مطالب بسیاری را یاد بگیرند. با استفاده از داستان می‌توانید رفتارهای مناسب و نامناسب و پیامدهای آن را نمایش دهید تا کودک متوجه عواقب هر دوی آن‌ها شود.

تشویق و قدردانی از  کودک در مقابل رفتارهای مناسبی که انجام می‌دهد

والدین فرزندشان را به رفتارهایی مانند خوشامدگویی در جمع دوستان، پذیرایی، سلام کردن و تشکر از میزبان هنگام برداشتن چیزی، در جمع خانواده یا دوستان تشویق کنند. برای این کار باید خواسته کودک را در نظر گرفته و آن‌ها را مجبور به این کار نکنند. هنگامی که کودک بدون تشویق شما آن رفتار را انجام داد، از او قدردانی کنید تا اهمیت و ارزش رفتار مناسب برای کودک مشخص شود.

واکنش نسبت به بی‌احترامی‌های کودک

وقتی کودک رفتار غیر محترمانه‌ای انجام می‌دهد، در درجه اول آرامش خود را حفظ کنید. او را دعوا نکنید و در جمع به او تذکر ندهید. جمع جای آموزش و تربیت نیست.