در دو سال اخیر، شهرداری پایتخت برنامه‌هایی را برای نوسازی ناوگان مسافربری تهران در نظر داشته و بخشی از آن‌ها را نیز اجرایی کرده است. اما همچنان این شهر فاصله معناداری با یک ناوگان استاندارد و به‌روز دارد و براساس آمارها برای رسیدن به‌چنین ناوگانی درحال‌ حاضر حداقل باید ۱۱ هزار دستگاه اتوبوس در اختیار این شهر قرار گیرد؛ هدفی که به‌نظر می‌رسد با سرعت فعلی نوسازی ناوگان، راه درازی در پیش دارد. از سوی دیگر، آلودگی در تهران و سایر کلانشهرها نیاز ناوگان مسافربری به‌مدل‌های جدید و پاک را افزایش داده است؛ موضوعی که به‌رغم برنامه‌های شهرداری اما سرعت اجرای کمی دارد و امید چندانی به آن نیست.

نیاز تهران به ۱۱ هزار دستگاه اتوبوس

براساس آمارهای ارائه‌شده در سال جاری، درحال ‌حاضر تنها ۲۳۰۰ دستگاه اتوبوس در تهران فعال هستند که در مقایسه با ترددهای روزانه، این تعداد بسیار کم است. در همین خصوص، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای‌شهر تهران نیز اظهار کرده بود که اتوبوسرانی تهران فاصله نگران‌کنندهای با عدد اتوبوس‌های مورد نیاز دارد.

براساس آماری که جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای‌شهر تهران اعلام کرده، «کلانشهر تهران باید ۱۱ هزار دستگاه اتوبوس در اختیار داشته باشد که نیازمند اقدامات زیادی است و این فاصله معنادار با اقدام جهادی و تلاش شبانه‌روزی قابل جبران است.»

طبق تجربه یک سال اخیر، خرید اتوبوس از داخلی‌ها و واردات اتوبوس‌های مورد نیاز تهران روی عددی کمتر از یک‌هزار دستگاه در یک سال ایستاده است. بنابراین چنان‌چه نوسازی و تجهیز ناوگان اتوبوسرانی پایتخت با همین سرعت فعلی پیش برود، تامین ۱۱ هزار دستگاه اتوبوس مورد نیاز تا ۱۰ سال آینده طول خواهد کشید. این درحالی است که فرسودگی و خروج اتوبوس‌های دیگر در این سال‌ها در کنار افزایش جمعیت و نیاز بیشتر جمعیت به‌اتوبوس‌، این نیاز را افزایش خواهد داد و سبب خواهد شد که این گره حتی با اختصاص ۱۱ هزار دستگاه اتوبوس نیز به‌راحتی باز نشود.

بی‌تاثیر بودن جایگزینی ۱۵۰۰ اتوبوس‌ دیزلی در توسعه ناوگان

آن‌چه در سال‌های اخیر نیاز به اتوبوس‌های جدید در پایتخت و بسیاری از کلانشهرها را افزایش داده، بحث مربوط به آلاینده‌های زیست‌محیطی و آلودگی بیش از حد در تهران است. آن‌طور که آمارها نشان می‌دهند خودروهای سنگین آلاینده سهم بالایی در آلودگی هوا دارند.

از سوی دیگر، کمبود اتوبوس‌ در ناوگان مسافربری کشور سبب شده است افراد کمتری در جامعه به‌سمت استفاده از حمل‌ونقل عمومی بروند و تمایل بیشتری به‌استفاده از خودروهای شخصی داشته باشند که همین موضوع بر آلودگی هوا دامن می‌زند.

به‌گفته تشکری هاشمی «شهرداری تهران به‌منظور تامین نیاز اتوبوسرانی این شهر با دو شرکت ایرانی برای ساخت اتوبوس دیزلی قرارداد منعقد کرد که درمجموع ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس دیزلی تحویل شهرداری خواهد شد و بر این اساس نهایتا فروردین سال آینده روند تحویل این ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس باید کامل شود.»

با این‌حال وی تاکید کرده است که «با ورود این تعداد اتوبوس‌، به‌همین میزان اتوبوس‌های فرسوده از رده خارج می‌شوند و این‌گونه نیست که این تعداد اتوبوس‌ جدید به‌عدد ۲۳۰۰ دستگاه اتوبوس فعال ما اضافه شود.»

بنابراین این‌طور می‌توان متصور شد که اتوبوس‌های دیزلی جدید به‌جای اتوبوس‌های دیزلی قدیمی‌تر به‌تهران می‌آیند و عملا درخصوص نوسازی ناوگان در تهران از طریق خرید اتوبوس از خودروسازان داخلی، اتفاق چندانی نخواهد افتاد.

سرعت پایین در تامین الکتروباس‌ها و امید به کاهش آلودگی‌های ناوگان

موضوع تامین نیاز کلانشهر تهران از طریق مدل‌های دیزلی، فقط داخلی‌ها را نشانه نگرفته، بلکه بخشی از واردات نیز با اتوبوس‌های دیزلی تامین می‌شود. البته دیزل تنها مسیر تامین اتوبوس‌های مورد نیاز پایتخت نبوده و در بخشی از اقدامات شهرداری، واردات اتوبوس‌های برقی نیز در دستور کار قرار گرفته است. با این‌ حال، آن‌چه در یک سال اخیر مشخص شده، آن است که سرعت تامین اتوبوس‌های برقی حتی از مدل‌های دیزلی هم کمتر است و تا امروز کمتر از ۱۰۰ دستگاه از این خودروها به‌کشور رسیده است.

از سوی دیگر، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر تهران از انعقاد قرارداد شهرداری با یک شرکت داخلی برای تامین ۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی خبر داده و گفته که متاسفانه رقم این قرارداد به ۳۰۰ دستگاه کاهش پیدا کرده و هنوز هم هیچ اتوبوسی از محل این قرارداد تامین نشده است. بنابراین واردات و خرید اتوبوس‌های الکتریکی، با آن‌که می‌تواند بخش بزرگی از نیاز ناوگان داخلی را تامین کند و سهم بزرگی در کاهش آلایندگی کلانشهرها داشته باشد، اما با سرعت بسیار کمی پیش می‌رود و همین امید به‌نوسازی از طریق الکتروباس‌ها را ناامید می‌کند.