خبرگزاری مهر _ گروه استان‌ها: تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آبی در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های اصلی در بسیاری از مناطق ایران تبدیل شده است. آذربایجان‌شرقی نیز از این قاعده مستثنی نیست و شاهد نوسانات قابل‌توجهی در الگوهای بارش و دما بوده است. این تغییرات نه تنها بر منابع آبی و کشاورزی تأثیر مستقیم می‌گذارد، بلکه زمینه‌ساز پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی گسترده‌ای نیز خواهد شد.

وضعیت بارندگی و دما در آذربایجان‌شرقی

حبیب عبدلی، مدیرکل هواشناسی آذربایجان‌شرقی، در مصاحبه‌ای با خبرنگاران به تشریح وضعیت بارندگی و دما در سال آبی جاری پرداخت. طبق اعلام وی، میزان بارش از ابتدای مهرماه تا دهم آذرماه سال جاری به ۲۴.۵ میلی‌متر رسیده است. این میزان در مقایسه با متوسط بارش بلندمدت (۵۵ میلی‌متر) کاهش قابل توجهی معادل ۵۵ درصد داشته است.

عبدلی همچنین افزود: بارندگی در سال آبی جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته (۲۶.۱ میلی‌متر) حدود ۶.۲ درصد کاهش یافته است. با این حساب، تنها حدود ۸ درصد از میانگین بارش سالانه استان که برابر با ۳۱۱.۳ میلی‌متر است، تاکنون تأمین شده است.

تحلیل کاهش بارندگی در نقاط مختلف استان

بررسی‌ها نشان می‌دهند که بیشترین کاهش بارش در شهرهای جنوبی استان از جمله شبستر، مراغه، مرند و بناب رخ داده است.

- شبستر: در این بازه زمانی شاهد بارشی به میزان ۱۰.۶ میلی‌متر بوده که نسبت به بلندمدت (۴۶.۴ میلی‌متر) کاهشی معادل ۳۵.۸ میلی‌متر و نسبت به سال گذشته (۳۲.۸ میلی‌متر) کاهشی برابر با ۲۲.۲ میلی‌متر را نشان می‌دهد. شبستر یکی از مناطقی است که کمترین بارندگی را در سال آبی جاری تجربه کرده است.

- در مقابل، کلیبر با ۴۳ میلی‌متر بارندگی، بیشترین میزان بارش استان را به خود اختصاص داده است. با این حال، بارش کلیبر نیز نسبت به بلندمدت (۶۱.۶ میلی‌متر) با کاهش ۱۸.۵ میلی‌متری مواجه شده است. این در حالی است که میزان بارش در کلیبر نسبت به سال گذشته (۳۲.۳ میلی‌متر) ۱۰.۷ میلی‌متر افزایش یافته است.

- تبریز: مرکز استان، با ثبت ۱۷.۲ میلی‌متر بارندگی، کاهش قابل ملاحظه‌ای را نسبت به بلندمدت (۴۷.۲ میلی‌متر) و سال گذشته (۳۱.۸ میلی‌متر) تجربه کرده است. میزان کاهش بارش در تبریز نسبت به بلندمدت ۳۰ میلی‌متر و نسبت به سال گذشته ۱۴.۶ میلی‌متر بوده است.

این کاهش بارندگی در مناطق مختلف استان، زنگ خطری برای منابع آبی و مدیریت کشاورزی منطقه محسوب می‌شود.

وضعیت دمای استان

علاوه بر کاهش بارندگی‌ها، تغییرات دمایی نیز از دیگر ویژگی‌های سال آبی جاری در استان آذربایجان‌شرقی بوده است. مدیرکل هواشناسی استان اعلام کرد که دمای هوا از ابتدای مهر تا دهم آذر در مقایسه با بلندمدت نیم درجه سانتی‌گراد افزایش یافته اما نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲ درجه کاهش نشان داده است.

- میانه: بیشترین افزایش دما را نسبت به بلندمدت تجربه کرده است. دمای ثبت‌شده در این شهرستان ۱۱ درجه سانتی‌گراد بوده که نسبت به میانگین بلندمدت آن (۹.۸ درجه) حدود ۱.۱ درجه افزایش داشته است.

- از سوی دیگر، در ورزقان کاهش دما به ثبت رسیده است. دمای این شهرستان در بازه زمانی مورد بررسی ۷.۶ درجه سانتی‌گراد بوده که نسبت به بلندمدت (۷.۸ درجه) حدود ۰.۲ درجه کاهش یافته است.

میانگین دمای ثبت‌شده در کل استان در سال زراعی جاری ۱۰.۳ درجه سانتی‌گراد بوده است. این رقم در مقایسه با متوسط دمای بلندمدت (۹.۸ درجه) افزایش و نسبت به سال گذشته (۱۲.۳ درجه) کاهش نشان می‌دهد.

مقایسه شرایط اقلیمی

شرایط اقلیمی سال جاری به طور کلی کاهش بارندگی و افزایش دمای نسبی را در بلندمدت نشان می‌دهد. به طور خاص:

- تنها ۸ درصد از متوسط بارش سالانه استان تأمین شده است.

- بارش‌ها در شهرهای جنوبی استان کاهش شدیدی را تجربه کرده‌اند که می‌تواند اثرات جدی بر کشاورزی و منابع آبی این مناطق داشته باشد.

- افزایش نسبی دما در برخی نقاط مانند میانه در بلندمدت، و کاهش دما در مناطقی همچون ورزقان، نشان‌دهنده نوسانات اقلیمی و تأثیرات آن بر زیست‌بوم منطقه است.

کاهش بارندگی و تغییرات دمایی در استان آذربایجان‌شرقی نیازمند مدیریت هوشمندانه منابع آبی، برنامه‌ریزی دقیق برای تأمین آب کشاورزی و توجه به اثرات تغییرات اقلیمی است. این شرایط همچنین نشان‌دهنده ضرورت سرمایه‌گذاری در تحقیقات و فناوری‌های مربوط به سازگاری با کم‌آبی و مدیریت تغییرات اقلیمی است.