به گزارش سلامت نیوز به نقل از فرهیختگان، از اصلی‌ترین مشکلات و معایب رزیدنتی، قرار دادن فرد در وضعیت معیشتی نامشخص بود. رزیدنت با وجود اینکه یک دوره از تحصیلات خود را به‌عنوان پزشک عمومی پشت سر گذرانده اما ازلحاظ قانونی، در دوره سه تا پنج ساله دستیاری به‌جز فعالیت در مراکز دولتی، حق طبابت نداشت. از سوی دیگر با توجه به اینکه رزیدنتی شغل محسوب نمی‌شود، رزیدنت از حقوق و مزایای قانونی خود نیز محروم است و همزمان اضطراب و فشار کاری بالایی را تجربه می‌کند و علاوه بر تمام این شرایط، امکان دارد حتی در تنگنای مالی هم قرار بگیرد. بنابراین فارغ‌التحصیل دوره پزشکی عمومی، خود را وارد چالشی با نام دوره دستیاری نمی‌کند و ترجیح می‌دهد هم فشار کاری کمتری را تجربه کند و هم ازلحاظ معیشتی در مضیقه نباشد.

ساعات کار طولانی، شیفت‌هایی بدون استراحت و حقوق‌های کم، شاید کوتاه‌ترین و مختصرترین تعریف از وضعیت کاری رزیدنت‌ها یا همان دوره دستیاری تخصصی باشد. سال گذشته تقریباً تراژیک‌ترین سال برای دستیاران بود. هر از چندگاهی، خبرهایی مبنی‌بر خودکشی دستیاران دوره تخصصی به گوش می‌رسید و هربار پس از خودکشی یک رزیدنت، ماجرای رزیدنتی و سختی‌های آن، تیتر رسانه‌های کشور می‌شد.

ماجرا این بود که شرایط سخت رزیدنتی، کم‌کم در ورودی دوره‌های دستیاری نیز در سال‌های اخیر تأثیر گذاشته بود و همین سال گذشته، دقیقاً به‌وضوح شاهد کاهش ورودی برخی رشته‌های دستیاری مانند طب اورژانس، اطفال و بیهوشی بودیم. در تحلیل و بررسی وضعیت امروز دوره دستیاری، باید تمام ابعاد این مسئله را با همدیگر دید و برای رسیدن به پاسخ سؤالاتی درباره دلایل خودکشی رزیدنت‌ها یا عدم اقبال به شرکت در دوره دستیاری؛ دلایل متعددی را در این امور دخیل دانست. یکی از اصلی‌ترین مشکلات دستیاران، عدم معرفی دوره دستیاری به‌عنوان شغل است. با وجود اینکه بار اصلی بیمارستان‌های دولتی بر دوش رزیدنت‌هاست اما دستیاری شغل محسوب نمی‌شود، بنابراین دستیاری نه حقوق و دستمزد ضابطه‌مندی دارد و نه ساعت کاری مشخص و معین و نه مزایای یک شغل را داراست.

چرا باید رزیدنتی شغل محسوب شود؟

«تا زمانی که دستیاری یک شغل شناخته نشود، تا زمانی که حق‌وحقوق یک رزیدنت به‌موقع پرداخت نشود، ساعت کاری او متناسب‌سازی نشود و آموزش در حوزه دستیاری اصل اساسی آن قرار نگیرد، آش همین است و کاسه همان است. همچنین رزیدنت‌ها نمی‌توانند با درآمدی 8 الی 12 میلیون تومانی در کلانشهرها زندگی خود را بچرخانند. این تنها از جنبه درآمدی آن است. از جنبه‌های دیگر نیز یک فرد در ماه باید 175 ساعت تقریباً کار کند اما یک رزیدنت حداقل 200 ساعت کار می‌کند. دو روز گذشته به یک رزیدنت ارتوپدی در تبریز حمله شده است. اگر قرار باشد امنیت همکاران ما در بخش رعایت نشود، با درآمد پایین، سختی بسیار و نداشتن وقت برای رسیدگی به خانواده، چرا باید تخصص شرکت کنند؟ منطقی است که این رشته را ادامه ندهند.» این بخشی از گفت‌وگوی رضا لاری‌پور، سخنگوی سابق سازمان نظام پزشکی  بود.

از اصلی‌ترین مشکلات و معایب رزیدنتی، قرار دادن فرد در وضعیت معیشتی نامشخص بود. رزیدنت با وجود اینکه یک دوره از تحصیلات خود را به‌عنوان پزشک عمومی پشت سر گذرانده اما ازلحاظ قانونی، در دوره سه تا پنج ساله دستیاری به‌جز فعالیت در مراکز دولتی، حق طبابت نداشت. از سوی دیگر با توجه به اینکه رزیدنتی شغل محسوب نمی‌شود، رزیدنت از حقوق و مزایای قانونی خود نیز محروم است و همزمان اضطراب و فشار کاری بالایی را تجربه می‌کند و علاوه بر تمام این شرایط، امکان دارد حتی در تنگنای مالی هم قرار بگیرد. بنابراین فارغ‌التحصیل دوره پزشکی عمومی، خود را وارد چالشی با نام دوره دستیاری نمی‌کند و ترجیح می‌دهد هم فشار کاری کمتری را تجربه کند و هم ازلحاظ معیشتی در مضیقه نباشد.

این چرخه، تعریف ساده‌ای از عدم رغبت پزشکان عمومی در دوره دستیاری تخصصی در سال‌های اخیر است که علی‌رغم اینکه شاهد افزایش ظرفیت دوره دستیاری و حتی تکمیل ظرفیت در چندین مرحله نیز بوده‌ایم، باز هم در رشته‌های اصلی، صندلی‌های دستیاری خالی مانده است. استانداردهای دوگانه وزارت بهداشت درباره رزیدنتی که در زمان پرداختی، بیمه و ساعت کار به رزیدنت می‌گوید شما دانشجویید و در زمان عمل و در کف میدان مسئولیت می‌گوید شما نیروی کارید، معضلات و مشکلات را شدیدتر کرده است.

اکنون بسیاری از جوانان که می‌خواهند در آزمون دستیاری شرکت کنند و رشته‌ای را بخواهند در دانشگاه‌های مادر مثل تهران، ایران، اصفهان، شیراز و شهرهای بزرگ بخوانند واقعاً از این امکان برخوردار نیستند که در آن شهر بزرگ خانه اجاره کنند و در آنجا درس بخوانند. فقدان پانسیون‌های مجردی و متأهلی و فقدان حقوق کافی از دیگر معضلات رزیدنتی است. اما قسمت غم‌انگیز و دردناک ماجرا این بود که با وجود تمام مطالبات و پیگیری‌ها در رابطه با روشن شدن تکلیف وضعیت دستیاری، اما باز هم انگار همتی برای تعدیل وضعیت و تغییر رویه دستیاران وجود نداشت. تا جایی که حتی برای افزایش دستمزد دستیاران، اگر رهبری دستور صریحی به وزیر بهداشت نمی‌دادند شاید تا امروز نیز اقدام مؤثری انجام نمی‌شد.

شناخت دوره دستیاری به‌عنوان شغل در گروی تأیید مجلس

حمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی در مجمع عمومی سالیانه سازمان نظام پزشکی کشور در خبر داد: «دیروز مصوب شد که دستیاری به‌عنوان شغل اعلام شود و امیدواریم توسط نمایندگان هم تصویب شود. 20 سال است که این موضوع مطرح می‌شود و بالاخره این موضوع دارد حل می‌شود.» در صورت شناخت عنوان شغلی برای دوره رزیدنتی، علاوه‌بر اینکه مشکلات رزیدنت‌ها در این دوره حل خواهد شد؛ نگرانی خالی بودن صندلی‌های تخصص نیز برطرف می‌شود اما تا زمانی که اصلی‌ترین مشکل دوره دستیاری، یعنی عدم شناخت این دوره به‌عنوان شغل باقی بماند، آینده بیمارستان‌های ما نیز نگران‌کننده خواهد بود؛

چراکه سرگردانی در این دوره، امکان دارد مسیر زندگی افراد را تغییر دهد، بنابراین پزشکان عمومی به سمت شرکت در دوره تخصص هم نمی‌روند. حالا باید منتظر ماند و دید که آیا رایزنی 20 ساله برای حل تعارض منافع درخصوص مشکلات رزیدنتی به نتیجه خواهد رسید و سرانجام گره‌های اصلی دوره دستیاری به دست وزیر بهداشت دولت چهاردهم حل خواهد شد؟