به گزارش خبرنگار مهر، سرشماری کشاورزی ۱۲ آبان ماه ۱۴۰۳ به طور رسمی در کشور آغاز می‌شود.

فرمان اجرای سرشماری عمومی کشاورزی اول شهریور از سوی مسعود پزشکیان، رئیس جمهور کشور ابلاغ شد.

در این ابلاغیه آمده است «در اجرای ماده ۴ قانون مرکز آمار ایران و با استناد به مصوبه ۶۲ جلسه شورای عالی آمار، شورای راهبری سرشماری عمومی کشاورزی سال ۱۴۰۳، سازمان برنامه و بودجه کشور و مرکز آمار ایران و پژوهشکده تابعه مکلف هستند سرشماری عمومی کشاورزی را در آبان ماه سال ۱۴۰۳ به مرحله اجرا درآورند.

در مدت زمان اجرای سرشماری یاد شده، تمام وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی مکلف هستند بر اساس مواد ۵ و ۶ قانون مرکز آمار ایران نسبت به در اختیار قرار دادن تمام امکانات و تجهیزات مورد نیاز سرشماری اقدام کنند.»

کدام مؤلفه‌ها ارزیابی می‌شوند؟

یکی از پرسش‌های متداول این است که در سرشماری کشاورزی چه چیزی مورد ارزیابی قرار گیرد.

سرشماری عمومی کشاورزی به معنی شمارش همه واحدهای کشاورزی کشور و ثبت خصوصیات هر یک به طور جداگانه بوده و از آنجا که این سرشماری تمام واحدهای کشاورزی نقاط روستایی و شهری سراسر کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد، به آن سرشماری عمومی کشاورزی گفته می‌شود.

همچنین سرشماری کشاورزی، گردآوری اطلاعات فعالیت‌های مختلف کشاورزی شامل «پرورش محصولات سالانه نظیر گندم، جو، شلتوک و ذرت»، «پرورش محصولات دائمی نظیر پرتقال، سیب، خرما و انگور»، «پرورش گاو و گوساله، گوسفند و بره، بز و بزغاله، گاومیش و بچه گاومیش و شتر و بچه شتر»، «کشت محصولات گلخانه‌ای»، «پرورش آبزیان خوراکی شامل ماهیان گرمایی و سردابی و میگو»، «پرورش طیور»، «پرورش کرم ابریشم» و «پرورش زنبور عسل» از بهره برداران کشاورزی است.

بر اساس آخرین سرشماری که در سال ۱۳۹۳ اجرا شده بیش از ۴ میلیون بهره بردار کشاورزی در کشور وجود دارد که ۹۰ درصد آنها در مناطق روستایی فعالیت دارند.

تاریخچه سرشماری عمومی کشاورزی در ایران چه می‌گوید؟

در ایران تا کنون ۵ سرشماری در سال‌های ۱۳۵۲، ۱۳۶۷، ۱۳۷۲ و ۱۳۸۲ خورشیدی با استفاده از ابزار کاغذی و سال ۱۳۹۳ با استفاده از ابزار الکترونیکی تبلت اجرا و نتایج آن در سطح کوچک‌ترین واحد جغرافیایی شهر و آبادی منتشر شد. مقایسه سرشماری‌های کشاورزی در کشورها نشان می‌دهد که کشور ایران به لحاظ تعداد سرشماری در منطقه آسیا با ۵ سرشماری جز کشورهای پیشرو است.

سطح سواد بهره برداران سبب شده تا سرشماری بیشتر حضوری و تلفنی باشد در حالی که این امر در کشورهای پیشرفته مثل آمریکا به دلیل سطح سواد بالا کشاورزان به شکل خوداظهاری و با ارسال فرم‌های مربوطه به شکل الکترونیکی انجام می‌شود.

اهمیت سرشماری در چیست؟

سرشماری عمومی کشاورزی اطلاعات مهمی را از فعالیت‌های کشاورزی هر کشور در سطح کوچک‌ترین واحد جغرافیایی در اختیار تصمیم گیران قرار می‌دهد که فقط با اجرای سرشماری قابل حصول است. با توجه به فاصله گرفتن از آخرین سرشماری و تحولات سریع بخش کشاورزی، اجرای سرشماری در سال ۱۴۰۳ ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ برخی از دلایل دیگری که اجرای سرشماری در سال ۱۴۰۳ را دو چندان می‌کند به قرار زیر است:

۱. مطابق ماده ۳ قانون مرکز آمار ایران و ماده ۱۰ قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور (بهمن ۱۳۹۵) به منظور حفظ سری زمانی آمارهای بخش کشاورزی و بهنگام سازی بهره برداران کشاورزی سرشماری یاد شده باید در پاییز سال ۱۴۰۳ اجرا شود.

۲. بر اساس توصیه سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) سرشماری کشاورزی باید در بازه‌های زمانی حداکثر ۱۰ ساله انجام شود؛ در برخی از کشورها مانند آمریکا، ژاپن، چین و کانادا سرشماری کشاورزی هر ۵ سال یک بار انجام می‌شود.

۳. سرشماری عمومی کشاورزی به عنوان دومین طرح آماری بزرگ کشور و مهمترین فعالیت آماری بخش کشاورزی است.

۴. اطلاعات حاصل از این سرشماری تأمین کننده نیازهای چارچوبی و آمار پایه این بخش در سطح کوچک‌ترین واحد جغرافیایی مورد نیاز مرکز آمار ایران وزارت جهاد کشاورزی سازمان‌های متولی تنظیم بازار برنامه ریزان پژوهشگران و… است.

۵. برای برنامه‌ریزی درست در بخش کشاورزی نیاز به اطلاعات دقیق و بهنگام در سطح آبادی‌ها و شهرها است که فقط از سرشماری به دست خواهد آمد.

۶. طرح‌های آمارگیری نمونه‌ای کشاورزی به ویژه طرح‌های خانواری و مقیاس بزرگ مانند آمارگیری‌های باغداری، زراعت، دامداری و طرح‌های ویژه حساب‌های اقتصادی مانند جدول داده-ستانده با استفاده از چارچوب سرشماری اجرا می‌شود. نتایج طرح‌های یاد شده نشان می‌دهد تغییرات چارچوب سرشماری عمومی کشاورزی ۱۳۹۳ افزایش خطای نمونه‌ای در طرح‌های مذکور در سال‌های اخیر شده است.

همچنین اجرای نامنظم سرشماری موجب به هم خوردن سری زمانی اطلاعات خواهد شد و پیش بینی‌های مبتنی بر سری زمانی را با خطا مواجه خواهد کرد.

نتایج سرشماری، ۱۴۰۴ اعلام می‌شود

برخی از آمارها حاکی از آن است که ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار بهره بردار در کشور فعالیت دارند اما آمار مرکز آمار این عدد را ۴ میلیون نفر اعلام می‌کند. در سرشماری کشاورزی آبان ماه قرار است ۲۸۰ قلم مورد پرسش باشد و این امر از تمام بهره برداران خواهد بود.

بر اساس سخنان رئیس مرکز آمار ایران، سرشماری کشاورزی حدود ۴۵ روز به طول می‌انجامد و داده‌ها و اطلاعات به دست آمده محرمانه بوده و قابلیت انتشار ندارد؛ اما پس از استخراج نتایج، اطلاعات نهایی در اختیار نهادهای مربوطه قرار می‌گیرد.

همچنین نتایج آمار سرشماری عمومی کشاورزی آبان امسال، اوایل سال ۱۴۰۴ به‌طور رسمی اعلام خواهد شد.