به گزارش خبرگزاری مهر، از نفیس‌ترین نسخه خطی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) موجود در گنجینه رضوی، در دویست و شانزدهمین برنامه سه‌شنبه‌های علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی در کتابخانه مرکزی حرم مطهر حضرت رضا (ع) رونمایی شد.

این مراسم رونمایی به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع)، ۲۰ شهریورماه ۱۴۰۳، با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، در محل اتاق کنفرانس کتابخانه مرکزی این آستان مقدس برگزار شد.

کتابخانه آستان قدس رضوی دارای ۴ هزار نسخه خطی با محوریت موضوع «تفسیر» است که این نسخه خطی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، از جمله این آثار است.

۹۵ نسخه خطی از تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) در کتابخانه‌های کشور وجود دارد که ۲۶ نسخه خطی آن در کتابخانه آستان قدس رضوی، نگهداری می‌شود.

قدیمی‌ترین نسخه خطی تفسیر منسوب به این امام همام در کتابخانه رضوی، در سال ۹۷۵ قمری کتابت شده است که در این مراسم رونمایی شد. این اثر از نظر تاریخ کتابت، ششمین نسخه خطی کهن موجود در کتابخانه‌های کشور نیز به شمار می‌آید.

نگاه متفاوت علما به نسخه

محمد وفادار مرادی، محقق و کارشناس نسخ خطی در این مراسم بیان کرد: در این نسخه خطی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، تا آیه ۲۸۲ سوره بقره تفسیر شده و نکاتی درباره فضائل اهل‌بیت (ع)، مصائب دشمنان اهل‌بیت (ع)، آداب قناعت و مباحث دیگر، ذکر شده است.

محقق و کارشناس نسخ خطی با بیان اینکه شیخ صدوق، اولین فردی است که این تفسیر را نقل می‌کند، گفت: برخی از علمای بزرگ از جمله شیخ صدوق، قطب راوندی و ابن شهرآشوب تا شهید اول، شهید ثانی، مجلسی اول و شیخ حُر عاملی، تأیید می‌کنند که این تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) است.

وی افزود: البته علمای دیگری همچون غضائری، علامه حلی، میرداماد و…، نیز درباره منسوب بودن این اثر به امام حسن عسکری (ع) تردید داشتند.

وفادار مرادی تصریح کرد: در طول تاریخ، روایات و احادیث فراوانی وجود دارد که به چند نفر منتسب شده و تردیدهایی درباره آن‌ها به ما رسیده است. بی‌شک بررسی این آثار نیاز به استفاده از علم درایه، علم رجال، حدیث‌شناسی و علم سلسله اسناد دارد که علما تحقیقات کاملی در این مورد داشته و دارند و رفع شبهات بسیاری از این مسئله می‌کنند.

معرفی صحیفه عسکریه

محقق و کارشناس نسخ خطی با اشاره به اینکه امام حسن عسکری کمتر از ۳۰ سال عمر کردند، گفت: این امام همام در دوران امامت خود به طور مداوم در شهر سامرا در حصر و تحت‌نظر حاکم وقت بود، اما اقدامات علمی ارزشمندی را انجام دادند.

وی ادامه داد: همچنین این امام همام، «شبکه وکلا» را تأسیس کرده که در رأس آن محمد بن عثمان عمری، فعالیت می‌کرد. این شبکه از یک سو، مدیریت امور مالی شیعیان و از سویی دیگر، مسئله علمی حضرت را برعهده داشت.

وفادار مرادی بیان کرد: «صحیفه عسکریه»، از جمله آثار علمی است که از امام حسن عسکری (ع) به‌یادگارمانده و نسخه‌های خطی آن نیز در دسترس وجود دارد و حتی به زیور چاپ نیز آراسته شده است.

محقق و کارشناس نسخ خطی افزود: این کتاب مشتمل بر ادعیه فراوان، مناجات‌ها، الهی‌نامه‌ها و… است که این امام بزرگوار به صحابه خود ابلاغ و آنان نیز این مطالب را می‌نوشتند.

همچنین حجت‌الاسلام سید علی سجادی‌زاده، عضو هیئت‌علمی گروه فقه دانشگاه علوم اسلامی رضوی در این مراسم با بیان نکاتی درباره اعتباربخشی آثاری همچون نسخه خطی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، گفت: هر مطلب نقلی، از نظر معتبر بودن نویسنده، خود کتاب و آنچه در کتاب آمده است، باید مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.