تصویری از یک ماهی عجیب‌و‌غریب در شبکه‌های اجتماعی جهان پربازدید شده است. این موجود دریایی که انگار در حال خندیدن است، توسط یک ماهیگیر پاپوآیی صید شده است. پاپوآ گینه نو، جزیره و کشوری در جنوب غربی اقیانوس آرام و در بالای استرالیا است. ظاهرا این موجود دریایی که دستانی شبیه دست انسان دارد و پوستی شبیه به سنگ، قبلا در هیچ کجای جهان دیده نشده است. بعضی از کاربران فضای ‌مجازی نوشته‌اند به نظر می‌آید که نوعی سمندر غول‌پیکر باشد و بعضی هم نوشته‌اند این موجود شگفت‌انگیز بدون نام است و دانشمندان در تلاش برای شناسایی و اسم‌گذاری این موجود هستند. هنوز اطلاعات بیشتری درباره آن منتشر نشده‌است، اما این اولین بار نیست که خبرهایی در مورد کشف موجودات دریایی عجیب می‌شنویم. با مرموزترین و عجیب‌‌ترین موجودات دریایی صید‌شده توسط ماهی‌گیران آشنا خواهیم شد.

ماهی مرکب عظیم الجثه

ماهی مرکب عظیم که نباید با ماهی مرکب غول‌پیکر اشتباه گرفته شود، بزرگ ترین بی‌مهره‌ای است که تاکنون شناسایی شده است. این موجود اعماق دریا با نام علمی Mesonychoteuthis hamiltoni نخستین بار سال ۱۹۲۵ توسط گای رابسون جانورشناس با دیدن دو شاخک آن در شکم نهنگ عنبری که در سواحل جزایر فالکلند ظاهر شده بود، شناسایی شد. در فوریه ۲۰۰۷، ماهی‌گیران در دریای راس  واقع در جنوب قطب جنوب یا «آخرین اقیانوس» به‌خاطر دورافتاده بودن آن، به طور تصادفی یکی از این موجودات را گرفتند. این ماهی مرکب عظیم‌الجثه تقریباً 500 کیلوگرم وزن داشت و یکی از بزرگ‌ترین ماهی‌های موجود بود. قبل از این پیشامد، نمونه‌های زنده هنوز در زیستگاه طبیعی خود مشاهده نشده بودند. با این حال، سال ۲۰۲۳ متیو مولرنان، کاوشگر اعماق دریا، ویدئویی ضبط کرد که یک بچه ماهی مرکب عظیم‌الجثه زنده را در اقیانوس جنوبی، صدها مایل دورتر از ساحل آرژانتین نشان می‌دهد. تجزیه و تحلیل مداوم برای تأیید این مشاهدات در حال انجام است.

آفتاب‌ماهی هودوینکِر

آفتاب‌ماهی هودوینکر یک گونه تازه کشف‌شده است. این ماهی گریزان نخستین بار سال ۲۰۱۷ توسط ماریان نایگارد، دانشجوی دکترا و تیمش در نیوزیلند شناسایی شد و به طور اتفاقی تصور آن‌ها صید شد. نام علمی این ماهی تکتا است که از کلمه لاتین تکتوس (tectus) به معنای پنهان یا مخفی گرفته شده است. نایگارد می‌گوید: «با وجود علاقه‌ زیاد به آن‌ها، گونه‌های متعدد توصیف‌شده و طبقه‌بندی نامرتب، بسیار تحت تأثیر قرار گرفتم که این ماهی توانسته بود تمام این سال‌ها بدون شناسایی شدن زندگی کند». تکتای حباب‌مانندی که ساکن آب‌های سرد نیمکره‌جنوبی در سواحل نیوزیلند، استرالیا، شیلی، پرو و آفریقای‌جنوبی است، از زمان شناسایی‌شدن تاکنون در امتداد سواحل کالیفرنیا تا شمال آلاسکا دیده شده است. آفتاب‌ماهی‌ها از نظر ظاهری به‌طور قابل‌توجهی متفاوت هستند و ریخت‌شناسی آن‌ها با رشد تغییر می‌کند و شناسایی آن‌ها را دشوار می‌کند. آخرین مشاهده ۳ ژوئن 2017 بوده، زمانی که یک آفتاب‌ماهی به اندازه 220 سانتی متر در ساحلی در اورگان ظاهر شد. نایگارد که ابتدا آن را با آفتاب‌ماهی رایج‌تر اقیانوس اشتباه گرفت، این هشدار را دریافت کرد که این موجود در واقع تکتاست که یک بار دیگر درست در معرض دید پنهان شده است.

چتر دریایی کلاه گلی

یک ماهی‌گیر آرژانتینی در یک روز گرم تابستانی در تور خودش یک ماهی متفاوت دید و مجذوب زیبایی‌اش شد. چتر دریایی کلاه گلی خیره‌کننده که با نام اولیندیاس فورموسا شناخته شده، در سواحل ژاپن، برزیل و آرژانتین یافت می‌شود. این موجود دریایی عجیب از شاخک‌های درخشان و چندرنگ برای فریب ماهی‌های کوچک استفاده می‌کند. این چتر دریایی با قطر حداکثر 6 اینچ، به طور متناوب بین کف دریا و آب‌های ساحلی در حرکت است. چتر دریایی کلاه گلی، اگرچه نادر است اما گاهی در گروه‌های بزرگ به نام شکوفه ظاهر می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که افزایش دمای آب، غذای بیشتری برای چتر دریایی فراهم می‌کند و منجر به افزایش جمعیت‌شان می‌شود. در حالی که نیش چتر دریایی کلاه گلی برای انسان کشنده نیست اما بسیار دردناک است و می‌تواند تحریکات پوستی ایجاد کند. این موجودات زیبا و در عین حال خطرناک، منبع الهام آثار هنری و هشدارهایی برای شناگران سواحل آرژانتین هستند.

ماهی تیرانداز

ماهی تیرانداز که معمولاً در آسیای جنوب شرقی و شمال استرالیا یافت می‌شود، به دلیل توانایی‌های شکار منحصر به فردش در داخل و خارج از آب مشهور است. در اقیانوس، این ماهی‌های گرمسیری سخت‌پوستان را تعقیب می‌کنند اما تکنیک‌های شکارشان را زیر آب برای شناسایی و حمله به عنکبوت‌ها و سایر حشرات موجود روی شاخه‌ها و برگ‌های گیاه صندل تغییر می‌دهند. آیلین کارو، زیست‌شناس در آکواریوم فلوریدا که متوجه صید یکی از آن‌ها توسط یک ماهی‌گیر شد، می‌گوید: «آن‌ها می‌توانند با وارد کردن آب از طریق آبشش به دهان، غذا را با فشار وارد معده‌شان کنند. سپس روی سقف دهان‌شان یک فرورفتگی دارند تا بتوانند آب را به بیرون پرتاب کنند». در حالی که ماهی‌های دیگر می‌توانند آب را دفع کنند، ماهی تیرانداز به دلیل دقتش شناخته شده است. اندازه‌ این ماهی‌ها معمولاً از 10 تا 30 سانتی‌متر متغیر است. این ماهی‌ها حتی می‌توانند تا 30 سانتی‌متر از آب بیرون بپرند تا طعمه‌شان را بگیرند.

کوسه خندان با ظاهر شیطانی

یک ماهی‌گیر سال 2021 میلادی در اعماق منطقه‌ای با نام «تراپمن برماگی» در سواحل نیو ساوت ولز در استرالیا، کوسه‌ای عجیب با ظاهر خندان صید کرد. این نمونه غیرمعمول دارای چشمانی برآمده، پوستی کلفت مانند کاغذ سنباده، پوزه‌ای نوک تیز و لبخندی شبیه انسان بود! هیچ کس دقیقاً نمی‌داند که این موجود با ظاهر ترسناک ممکن است متعلق به کدام گونه باشد. این امر به‌مرموز بودن موجودی که از حدود ۶۵۰ متر زیر سطح کشیده شده بود، افزود. پوست بسیار خشن این موجود به‌نوعی سگ ماهی شباهت دارد؛ بنابراین مؤسسه تحقیقات کوسه در استرالیا طی بیانیه‌ای اظهار کرد که این جاندار احتمالا یک سگ ماهی اندیوور باشد. البته این تشخیص مورد مخالفت برخی کارشناسان قرار گرفت و تایید نشد. دیگر محققان هم اظهاراتی در مورد نوع این کوسه داشتند و معتقد بودند این مورد از عجیب‌ترین موجودات دریایی می‌تواند عضوی از خانواده کوسه‌های کوکی‌شکن، کوسه جن، کوسه فانوس و کوسه کایت‌فین باشد. اما طبق نظر بسیاری از کارشناسان، این حیوان عصبی به‌احتمال زیاد یک کوسه گلپر بوده است.

عمیق‌ترین ماهی مرکب

تیمی از محققان در حال شکار لاشه کشتی ناوشکن گمشده جنگ جهانی دوم به کشف یکی دیگر از عجیب‌ترین موجودات دریایی دست یافتند. این تیم ماهی مرکب بزرگ از خانواده Magnapinnidae را در بالای کف سنگر فیلیپین در عمق خیره کننده‌ای، حدود ۶۲۰۰ متر زیر سطح دریا، مشاهده کردند. ناحیه فراژرف (هادال) عمیق‌ترین منطقه اقیانوس است که در گودال‌های اقیانوسی از عمق حدود شش تا ۱۱ هزار متری قرار دارد. موجودات دریایی بسیار کمی در این منطقه زندگی می‌کنند و یافتن این گونه عجیب در این عمق یک کشف بسیار بزرگ محسوب می‌شود. این ماهی مرکب از لاروها، خرچنگ‌ها، صدف دریایی، حلزون‌ها و موجودات کوچکتر تغذیه کرده و خودش غذای شیر دریایی، فوک دریایی و سمور آبی می‌شود. محققان همچنین چهار اختاپوس دمبو را در عمقی مشابه تشخیص دادند.

ماهی مرکب عظیم الجثه ماهی شفاف

سال 2019 میلادی بود که محققان یک ماهی نیمه شفاف و  ژلاتینی با ظاهری عجیب و غریب را در کف دریای جزایر آلوتی در آلاسکا کشف کردند. این ماهی که به‌نام حلزون ماهی لکه‌دار (Crystallichthys cyclospilus)  شناخته می‌شود، بدنی شفاف پوشیده از نقاط حلقه‌ای و یک مکنده غیرمعمول روی شکم خود دارد که به‌آن اجازه می‌دهد به‌کف دریا بچسبد. حلزون ماهی لکه‌دار می‌تواند در آب‌هایی تا عمق ۸۳۰ متری زیر سطح اقیانوس زندگی کند. ساختار Jell-O مانند این ماهی‌ها به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در برابر فشار خرد شدن اعماق دریا مقاومت کنند و بدن شفاف به‌استتار آن‌ها در برابر شکارچیان کمک می‌کند.

حلزون ماهی

با ژرف‌زی‌ترین ماهی جهان آشنا شوید؛ حلزون‌ماهی ژلاتینی که در آب‌هایی به عمق ۸۰۰۰ متر یافت شده است. اگر نمونه‌ای از حلزون‌ماهی را در سطح آب پیدا کنید؛ به‌علت اختلاف شدید فشار، شکل متفاوتی خواهد داشت و بیشتر شبیه به یک بچه وزغ خواهد بود (شکل پایینی) ولی هنگام شنا در اعماق آب، یک ماهی خوش‌نقش با بدن موج‌دار و پوست مات است (تصویر بالایی). این تصویر هم توسط یک ماهیگیر ثبت شده که به صورت اتفاقی با جسد این حیوان در ساحل دریا روبه‌رو شده است.