گزارش جدیدی از بازرس کل آژانس فضایی آمریکا نشان می‌دهد که برنامه‌ی ناسا برای ساخت مرحله‌ی فوقانی جدید برای موشک اسپیس لانچ سیستم (SLS)، هفت سال از برنامه عقب و با سرریز بودجه‌ی چشمگیر مواجه است. صرف‌نظر این این اعداد، برخی اطلاعات بسیار مهم نیز درمورد پیمانکار اصلی موشک ناسا، یعنی بوئینگ و شیوه‌های کنترل کیفیت ضعیف آن در گزارش به چشم می‌خورد.

مرحله‌ی جدید مورد بحث، «اکسپلوریشن آپر استیج» نام دارد و قرار است به‌عنوان مرحله‌ی دوم قدرتمندتر برای موشک SLS به‌کار رود. این موشک که اواخر سال ۲۰۲۲ برای اولین‌بار پرتاب شد، بخش کلیدی آرتمیس، برنامه‌ی بازگشت به ماه محسوب می‌شود. ناسا طبق برنامه‌ی کنونی قصد دارد در دومین فرود قمری، یعنی ماموریت آرتمیس ۴ که برای سال ۲۰۲۸ برنامه‌ریزی شده است، از مرحله‌ی فوقانی جدید استفاده کند. نسخه‌ی ارتفایافته‌ی اسپیس لانچ سیستم با این مرحله‌ی جدید، Block 1B نامیده می‌شود.

در گزارش جدید آمده است: «ما مجموعه‌ای از مسائل را پیدا کردیم که می‌توانند مانع از آمادگی نسخه‌ی قدرتمندتر اسپیس لانچ سیستم برای ماموریت آرتمیس ۴ شوند؛ ازجمله سامانه‌ی مدیریت کیفیت نامناسب بوئینگ، افزایش هزینه‌ها و تاخیرها و دید نامناسب به هزینه‌های پیش‌بینی برای بلاک 1B.»

جزئیات شگفت‌انگیزی در گزارش درمورد شیوه‌های کنترل کیفیت بوئینگ در تاسیسات مونتاژ میشوود در جنوب ایالت لوئیزیانا، جایی که مرحله‌ی فوقانی جدید دردست ساخت است، وجود دارد. ناظران فدرال آمریکا، شمار چشمگیری از «درخواست‌های اقدام اصلاحی» را برای بوئینگ صادر کرده‌اند.

در گزارش آمده است: «طبق گفته‌ی مقام‌های ایمنی و تضمین ماموریت در ناسا و مقام‌های آژانس مدیریت قراردادهای دفاعی در میشوود، مشکلات کنترل کیفیت بوئینگ تا حد زیادی ناشی از تجربه‌ی ناکافی نیروی انسانی شرکت در بخش هوافضا است. فقدان نیروی کار آموزش‌دیده و واجد شرایط، این خطر را افزایش می‌دهد که پیمانکار به ساخت قطعاتی که الزامات ناسا و استانداردهای صنعتی را رعایت نمی‌کنند، ادامه دهد.»

فقدان نیروی کار واجد شرایط به تاخیر چشمگیر در برنامه و افزایش هزینه‌ها منجر شده است. براساس گزارش، عملیات جوشکاری نامطلوب به تولید مخازن سوختی منجر شد که الزامات را رعایت نمی‌کردند و همین مسئله، به‌طور مستقیم تاخیری هفت‌ماه را در برنامه به دنبال داشت.

بازرس کل ناسا به‌قدری نگران کنترل کیفیت بود که به آژانس فضایی توصیه کرد بابت تخطی بوئینگ از استانداردها، جریمه‌های مالی برای این شرکت وضع کند. بااین‌حال، کاترین کورنر، قائم‌مقام واحد ساخت سامانه‌های اکتشافی ناسا در واکنش به گزارش گفت ناسا قصد وضع چنین جریمه‌هایی را ندارد؛ زیرا در قرارداد آژانس با بوئینگ، مفادی وجود دارد که پیامدهای مالی را برای تخطی پیمانکار از استانداردهای کنترل کیفیت امکان‌پذیر می‌کند.

گزارش جدید پیش‌بینی می‌کند که هزینه‌ی کلی ساخت بلاک 1B پیش از پرتاب، به ۵٫۷ میلیارد دلار خواهد رسید. این رقم درحال‌حاضر ۷۰۰ میلیون دلار بیشتر از برآورد هزینه‌ای است که ناسا به‌طور رسمی در ماه دسامبر انجام داد.

در مورد خود مرحله‌ی فوقانی، ناسا ابتدا در سال ۲۰۱۷ پیش‌بینی کرد که هزینه‌های ساخت ۹۶۲ میلیون دلار خواهد بود؛ اما گزارش اخیر پیش‌بینی می‌کند که این قطعه درواقع ۲٫۸ میلیارد دلار یا سه‌برابر برآورد اولیه، هزینه خواهد داشت. بااین‌حال، سرریز بودجه به نفع بوئینگ است؛ زیرا قرارداد این شرکت با ناسا از نوع غیرثابت است؛ بدین معنا که ناسا تمام هزینه‌های اصلی و اضافی را پرداخت خواهد کرد. این مسئله می‌تواند توضیح دهد چرا برنامه‌ای که قرار بود در سال ۲۰۲۱ تکمیل شود، احتمالا تا سال ۲۰۲۸ نیز به اتمام نخواهد رسید.

و تمام این هزینه‌ها برای چه؟ اسپیس لانچ سیستم فعلا عملکردی کم‌نقص داشته است؛ اما مراحل فوقانی بسیار ارزان‌تری مثل مرحله‌ی دوم آماده و مطمئن قنطورس ۵ وجود دارند که می‌توانند برای هدف اصلی موشک، یعنی پرتاب فضاپیمای اوراین به ماه، به‌کار روند. همچنین با از راه‌رسیدن استارشیپ و نیوگلن، موشک ساخت بلو ارجین، ناسا به‌زودی به دو موشک تجاری فوق‌سنگین و قدرتمند دسترسی پیدا خواهد کرد.