خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: تغییرات اقلیم و شرایط آب و هوایی حال و هوای استان مازندران را رو به خشکسالی کشانده است و دیگر از آن استان پربارش و باران خبری نیست.

کاهش میزان بارندگی‌ها از یک سو و افزایش دمای هوا و خشکسالی از سوی دیگر منجر به تغییرات اقلیم در استان مازندران شده است و همه عوامل دست به دست هم داده تا مازندران به سوی کم آبی پیش رود.

مازندران به استان کشاورزی و شالیزاری معروف است و عطر برنج و محصولات تابستانی از جمله گندم در گوشه و کنار استان پراکنده شده است. برداشت کشت اول برنج از روزهای آغازین تیر ماه در استان مازندران شروع شده و روزهای پایانی خود را سپری می‌کند. کشت اول برای کشاورزان شالی کاران مازندران پربار بود و پیش بینی می‌شود حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن محصول برنج در استان مازندران تولید شود.

۲۱۵ هزار هکتار از اراضی استان مازندران به زیر کشت برنج رفته و انواع و ارقام محصولات نظیر طارم. هاشمی، فجر، دم سیاه و غیره در اراضی استان کشت شده است.

هر ساله بخشی از مزارع استان مازندران به زیر کشت دوم برنج نیز می‌رود و این وضعیت در حالی است که کارشناسان و صاحب نظران بر ممنوعیت کشت برنج در نوبت دوم تاکید کرده‌اند. آنان محدودیت منابع آبی، پایین بودن سطح سفره‌های زیرزمینی، برداشت بی‌رویه منابع آبی و کاهش ذخایر سدها و آب‌بندان‌ها را دلیل ممنوعیت کشت دوم برنج عنوان می‌کنند.

تولید برنج محصول پر آب بر محسوب می‌شود طی سال‌های اخیر نیز در کشت اول بخشی از مزارع مازندران در میانرود و شرق استان به دلیل کم آبی به زیر کشت نرفته بودند.

محیط زیستی ها هم مخالف

کارشناسان محیط زیست به دلیل عجله و شتاب کشاورزان برای کشت دوم و آتش زدن کاه و کلش، مخالفت خود را بارها با کشت نوبت دوم اعلام کردند.
کشاورزان مازندرانی پس از برداشت کشت اول برنج، شالیزارهای خود را به دو روش نشاء دوباره و پرورش ساقه زیر کشت دوم برنج می‌برند. کشت دوم به روش نشاء مجدد نیازمند پاکسازی شالیزار از کاه و کلش کشت اول است و به همین دلیل هم کشاورزان اقدام به آتش زدن آن می‌کنند.

این معضل اگر چه سابقه طولانی در مازندران دارد ولی طی یک دهه گذشته با افزایش سطح زیر کشت دوم برنج هر ساله چنان افزایش می‌یابد که گاهی دود آن به چشم ساکنان مناطق شهری هم می‌رود.

با توجه به آب‌وهوای مناسب استان‌های شمالی مانند مازندران و گیلان، برنج کاشت اول در هر دو استان کشت می‌شود، اما فقط برخی از کشاورزان هستند که به خاطر دارا بودن شرایط آب و هوایی مناسب اقدام به کشت دوم برنج می‌کنند اما امکان کاشت برنجِ کشت دوم فقط در استان مازندران وجود دارد و به خاطر شرایط آب و هوایی، در استان گیلان کشت دوم انجام نمی‌شود!

برای کشت دوم، پس از اینکه کشت اول برداشت شد، کشاورزان مجدداً زمین را شخم می‌زنند و در ماه مرداد اقدام به کاشت برنج می‌کنند. نشاهای آماده‌شده در مردادماه کشت می‌شوند و پس از رسیدن محصول، در آبان برنج را برداشت می‌کنند. به این نوع از برنج کشت دوم گفته می‌شود.

یک برنج کار مازندرانی که این روزها مزرعه اش را برای کشت دوم برنج آماده می‌کند، می‌گوید: با توجه به افزایش هزینه‌ها کشت دوم به نوعی پشتوانه کشاورزان برای تأمین هزینه‌ها محسوب می‌شود.

با توجه به افزایش هزینه‌ها کشت دوم به نوعی پشتوانه کشاورزان برای تأمین هزینه‌ها محسوب می‌شود

علیپور در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه چند سالی بخشی از مزرعه را برای کشت دوم برنج اختصاص می‌دهد گفت: کشت دوم برنج به نوعی سود کشاورز محسوب می‌شود زیرا در کشت اول هزینه‌ها سر به سر است.

هر چند کشت دوباره برنج یا نشاء مجدد مزیت مهمی برای افزایش درآمد شالیکاران و تأمین بیشتر برنج به عنوان یک محصول استراتژیک کشور محسوب می‌شود، اما به هیچ عنوان کشت دوم با استفاده از منابع آب‌های زیر زمینی توصیه و حمایت نخواهد شد.

یک کارشناس حوزه کشاورزی گفت: هزینه تولید برنج در کشت دوباره به اندازه کشت اول است، توصیه شده است تا حتی زمین‌هایی که در مسیر آب رودخانه‌ها قرار دارند، ممکن است با توجه به کاهش شدید روان آب‌ها با مشکل تأمین آب سطحی مواجه شوند.

محمد حقیقی در گفت وگو با خبرنگار مهر با اظهار اینکه خطر به بار ننشستن برنج در کشت دوباره زیاد است، افزود: کشت دوم فقط در جاهایی توصیه می‌شود که منابع آبی مطمئن وجود داشته باشد و در مناطق مرکزی و شرقی شاهد کم آبی هستیم.

وی با اظهار اینکه کشت دوم برنج چندسالی است در مناطقی از استان رواج یافته است، از کشاورزان خواست تا به مدیریت منابع آبی توجه ویژه ای داشته باشند.

همچنین رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه کشاورزان شرق و حتی مرکز استان نیز که دیر نشا بودند مراقبت از مزرعه داشته باشند، از آنان خواست با نظر کارشناسان نسبت به کشت دوم برنج اقدام کنند.

علی محمد رمضانی در گفت وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: اگر در شهرستان‌هایی که آب مطمئن دارند و پرورش راتون و برنج مجدد می‌توانند انجام دهند حتماً با مشاوره فنی از مراکز جهاد کشاورزی و گیاه پزشکی این کار را بکنند.

کاهش تراز آب‌های زیرزمینی

در حالی برخی کشاورزان به سمت کشت دوم برنج رفته‌اند که آب منطقه‌ای مازندران، انجام این کار را به دلیل کم آبی در استان ممنوع اعلام کرده است. حیدر داودیان مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران با اظهار اینکه برنامه‌ای برای آبیاری کشت دوم برنج در استان نداریم، کمبود منابع آبی را دلیل این کار بیان کرد.

وی در گفت وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: هرچند که امسال شاهد بارش‌های خوبی در استان بودیم که به رفع کم‌آبی در بسیاری از کشتزارهای تحت تنش آبی استان کمک کرد، اما مانند سال‌های گذشته انجام کشت دوم توصیه نمی‌شود و از کشاورزان درخواست داریم که پس از برداشت برنج اقدام به کشت دوم چه به صورت راتون و چه نشای مجدد نکنند.

وی ادامه داد: امسال با برنامه‌ریزی و نوبت‌بندی توزیع آب کشاورزی و به کمک بارش‌های به‌هنگام از نظر تأمین آب شالیزارهای استان شرایط بهتری نسبت به سه سال اخیر داشتیم. اما با توجه به کاهش آورد رودخانه‌ها و بارندگی‌ها در مرداد و شهریور هر سال و نیاز بالای کشت دوم به آب، امکان توزیع آب برای کشت دوم وجود ندارد، بنابراین توصیه می‌کنیم که کشاورزان به منظور پیشگیری از چالش‌های ناشی از کم‌آبی و خسارات احتمالی از انجام کشت دوم خودداری کنند.

کاهش ذخایر آبی و کاهش یک متری تراز آب‌های زیرزمینی از دیگر عواملی است که کارشناسان توصیه می‌کنند کشت دوم برنج به ویژه در مناطقی که با محدودیت منابع آبی روبرو است، صورت نگیرد. با این حال برخی کشاورزان این روزها مزارع را برای کشت دوم آماده می‌کنند.

مازندران ۴۰ درصد برنج مورد نیاز کشور را تأمین می‌کند.