کنجکاو بودن جوهره‌ی اساسی انسان بودن است و ما را به یادگیری و سازگاری با محیط‌های جدید سوق می‌دهد. دانشمندان برای اولین‌بار نقطه‌ای را در مغز که در آن کنجکاوی ظاهر می‌شود، مشخص کردند.

کشف نقطه‌ی کنجکاوی در مغز توسط محققان دانشگاه کلمبیا در ایالات متحده انجام شد. آن‌ها از تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی (fMRI) که نشان می‌دهد هر منطقه از مغز در هر زمان چقدر شلوغ است، برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن مناطق مختلف استفاده کردند.

دانستن اینکه کنجکاوی از کجا سرچشمه می‌گیرد، به درک این حس در انسان‌ها کمک می‌کند و بالقوه می‌تواند به ابداع درمان برای بیماری‌هایی منجر شود که فرد مبتلا حس کنجکاوی خود را از دست می‌دهد، مانند افسردگی مزمن.

Gottlieb Lab/Columbia's Zuckerman Institute

ژاکلین گوتلیب، عصب‌شناس، می‌گوید: «این واقعاً اولین بار است که می‌توانیم احساس کنجکاوی ذهنی در مورد اطلاعات را به نحوه‌ی نمایش آن‌ها در مغز، مرتبط کنیم.»

محققان در طول آزمایشات خود به ۳۲ شرکت‌کننده تصاویر ویژه‌ای به نام «تکس‌فرم» دادند. این عکس‌ها نسخه‌های غیرطبیعی از اشیاء و حیوانات آشنا مانند کلاه یا قورباغه را به تصویر می‌کشند. سپس از داوطلبان خواسته شد که اعتماد‌به‌نفس و کنجکاوی خود را در مورد شناسایی موضوع هر تکس‌فرم ارزیابی کنند.

هنگامی که محققان ارزیابی تکس‌فرم شرکت‌کنندگان را با اسکن مغز (fMRI) مقایسه کردند، متوجه فعالیت قابل‌توجهی در سه ناحیه‌ی مغز شدند:

• قشر اکسیپیتومپورال: این ناحیه مربوط به بینایی و تشخیص اشیا است.
• قشر شکمی میانی پیش پیشانی (vmPFC): حس ارزش و اعتماد‌به‌نفس ما را کنترل می‌کند.
• قشر سینگولیت جلویی: برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌شود.

به‌نظر می‌ٰسد قشر شکمی میانی پیش پیشانی (vmPFC) به عنوان نوعی پل عصبی، سطح اطمینان شناسایی‌شده توسط قشر پشتی و گیجگاهی را به کنجکاوی شخصی افراد متصل می‌کند. هنگامی که داوطلبان در مورد شناسایی یک تصویر اطمینان کمتری داشتند، کنجکاوی آن‌ها افزایش یافت. یعنی بخش vmPFC به ما می‌گوید چه زمانی کنجکاو باشیم.

محققان در مقاله منتشر شده خود نوشتند: «این نتایج روشن می‌کند که چگونه ورودی ادراکی توسط بازنمایی‌های عصبی متوالی تغییر می‌کند تا در نهایت احساس کنجکاوی را برانگیزد.»

علاوه بر ارزش درمانی بالقوه، محققان همچنین می‌خواهند بررسی کنند که چگونه این یافته‌ها ممکن است در مورد سایر انواع کنجکاوی فراتر از شناسایی تصویر اعمال شود؛ برای مثال کنجکاوی در مورد داده های کم‌اهمیت و حقایق یا کنجکاوی اجتماعی در مورد فعالیت‌های دیگران.

کنجکاوی فقط مربوط به انسان‌ها نیست، بلکه نیرویی اساسی در طبیعت محسوب می‌شود. حیوانات کنجکاو محیط خود را کشف، زیستگاه‌های جدید را پیدا و منابع غذایی را کشف می‌کنند. این اکتشاف با گسترش گونه‌ها در اکوسیستم‌های مختلف به تنوع زیستی کمک می‌کند. به نوعی، کنجکاوی به کمک حفظ تنوع غنی حیات روی زمین می‌آید.

گوتلیب می‌گوید: «کنجکاوی ریشه‌های بیولوژیکی عمیقی دارد.» او معتقد است کنجکاوی انسان متمایز است زیرا ما را به کاوش بسیار فراتر از آنچه حیوانات دیگر انجام می‌دهند سوق می‌دهد. برخلاف حیواناتی که به دنبال غذا یا بقا هستند، کنجکاوی انسان، ما را به کشف وا می‌دارد، زیرا صرفاً می‌خواهیم بیشتر بدانیم.

یافته‌های تحقیق در مجله‌ی علوم اعصاب منتشر شده است.