خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-آزاده صفی: محوطه تاریخی «هگمتانه» بی‌گمان یکی از پرشکوه‌ترین پهنه‌های باستانی و نمادی از دیرینگی و پیشینه تاریخ و سرزمین ایران باستان است که البته یافته‌ها و کاوش‌های علمی و باستان‌شناسی پرشمار از این اثر ارزشمند خود گویای تاریخ چندین هزار ساله از شکوه، تمدن و فرهنگ مردمان همدان امروز است.

در بخش معرفی پرونده هگمتانه جهانی آمده است: هگمتانه یا اکباتان ویرانه‌های پایتخت مادها را تشکیل می‌دهد. بعدها پایتخت (تابستانی) هخامنشیان و اشکانیان نیز شد. حفاری‌های باستان‌شناسی تاکنون محدود بوده است، اما یک دیوار دفاعی عظیم از خشت‌های گلی و یک طرح شهری شطرنجی را شناسایی شده است. همدان زیرشاخه الوند در رشته کوه‌های زاگرس بوده و هگمتانه که تاریخ ناگسستنی بشری داشته با سه هزار سال سکونت در آن روی تپه‌ای درون شهر باستانی همدان قرار دارد. در هگمتانه شواهد نادری از تمدن مادها در قرن ششم و هفتم قبل از میلاد مشاهده شده است.

این پرونده در ابتدا شامل محوطه تاریخی هگمتانه، بازار و بافت تاریخی همدان بود و با عنوان «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» مطرح شده بود. محدوده پرونده وسعتی در حدود ۱۰۰ هکتار در نظر گرفته شده بود که شامل تپه هگمتانه، بازار، بافت و ۱۴۰ اثر تاریخی بود و در نهایت در چهل‌وششمین اجلاس میراث جهانی یونسکو، «مرکز تاریخی همدان» از عنوان اصلی آن حذف شده و پرونده با عنوان «هگمتانه»، در حالی که مرکز تاریخی همدان به عنوان حریم آن در نظر گرفته شده است، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. همچنین مساحت هگمتانه در پرونده فرستاده شده ۷۵ هکتار و منطقه حائل آن ۲۸۷ هکتار ثبت شده است.

مدیر گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه هگمتانه با بیش از دو هزار سابقه نخستین شهری دارای اصول شهرسازی است، گفت: یکی از معیارهای مهم در ثبت جهانی هگمتانه از سوی یونسکو نبوغ مهندسی بود که در پرونده به وضوح دیده می‌شد.

صاحب محمدیان‌منصور ادامه داد: دو هزار و ۲۰۰ سال پیش در کدام یک از شهرهای دنیا، برنامه‌ریزان و طراحان، شهری را چنین طراحی کردند؟ انگشت شمار شهرهایی در جهان با این سبقه تاریخی و مشخصات فوق وجود دارند و همدان یکی از آن‌هاست.

هگمتانه نمونه بارز نبوغ معماری در جهان

وی بیان کرد: دلیل اینکه پادشاهی در دو هزار و ۲۰۰ سال پیش تصمیم گرفته است با اصول مهندسی شهری را بسازد چه بوده است؟ نبوغ مهندسی یا چه گروهی و چه مهندسانی پشت این طراحی اصولی و حساب‌شده بوده‌اند.

مدیر پیشین پایگاه باستانی هگمتانه با بیان اینکه اینجا شهر پارت‌ها و دارای نبوغ مهندسی است، تصریح کرد: معدود شهرهایی در جهان هستند که نبوغ مهندسی دارند و هگمتانه نمونه بارز و نادری از این شهرها است.

محمدیان‌منصور اضافه کرد: در هگمتانه سه لایه شهر روی هم قرار گرفته که در دنیا بی‌نظیر است، ۱۲ ستون دوره هخامنشی از این محدوده تاریخی پیدا شده که نشان از وجود آثار و بناهای این دوره در کهن‌شهر همدان است و البته ما تاکنون در شناسایی این آثار موفق نبوده‌ایم.

تلاش جمعی برای جهانی شدن همدان

در ادامه مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه آماده‌سازی پرونده ثبت جهانی هگمتانه از سال‌ها قبل آغاز شده است، گفت: در طول سالیان گذشته همگی تلاش کردند تا لحظه مهم جهانی شدن همدان را در تاریخ ثبت کنند.

محسن معصوم‌علیزاده بیان کرد: در دو سال گذشته اقدامات مهمی برای برطرف کردن موانع ثبت جهانی انجام شد و ارزیابی اولیه ارزیاب یونسکو در شهریورماه سال قبل از پرونده مثبت بود، علاوه بر این در طول یکسال قبل فضای همدلی و هم‌افزایی در همدان شکل گرفت و راه برای جهانی شدن هموار شد.

وی با اشاره به اینکه با هم بودن دستاورد اصلی ثبت جهانی هگمتانه است، اظهار کرد: همدان ارزش معرفی شدن به جهانیان را دارد و امیدواریم با تحقق این امر مهم شور، نشاط و امید نیز در جامعه محلی بیشتر شود.

معصوم‌علیزاده با بیان اینکه جهانی شدن هگمتانه یکی از آرزوهای دیرینه مردم همدان است که برآورده شد، افزود: با جهانی شدن، تاریخ و تمدن غنی و هویت کهن‌ترین پایتخت ایران را به جهانیان مخابره می‌کنیم.

گفتنی است؛ جهانی شدن هگمتانه از سال‌ها قبل درخواست مردم، فعالان و دوستداران میراث‌فرهنگی همدان بوده است و این موضوع طی چند سال اخیر جدی‌تر شد و عزمی جزم برای به ثمر نشستن دیر هنگام مطالبه مردم همدان به وجود آمد تا در نهایت در ششم مردادماه سال‌جاری هگمتانه به عنوان بیست‌وهشتمین اثر جهانی ایران در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.