به گزارش خبرنگار مهر، روز جمعه بزرگترین اختلال سایبری جهان رخ داد. حجم این رویداد چنان وسیع بود که صنایع مختلف از خطوط هواپیمایی گرفته تا بانکداری و خدمات درمانی در کشورهای مختلف جهان زمین‌گیر شدند.

ماجرا از نیمه شب پنجشنبه و بامداد جمعه گذشته، یعنی زمانی آغاز شد که نشانه هایی از اختلال در سیستم های رایانشی در چند ایالت آمریکا از جمله آلاسکا و آریزونا رصد و سرویس اورژانس ۹۱۱ قطع شد. برخی بیمارستان ها نیز با اختلالات فناوری روبرو شدند.

بین ساعات ۲ تا ۳ بامداد به وقت آمریکا سازمان هوانوردی فدرال آمریکا اعلام کرد تمام پروازهای خطوط هواپیمایی دلتا و امریکن ایرلانز زمین‌گیر شده اند. چند دقیقه بعد از آن نیز اعلام شد پروازهای ۲ شرکت هواپیمایی دیگر بدون در نظر گرفتن مقصد زمین‌گیر شده اند.

چند ساعت بعد یعنی بین ساعت ۵ تا ۶ صبح به وقت آمریکا سیستم های حمل ونقل در شمال شرقی این کشور نیز اعلام کردند با اختلال روبرو شدند. قطارها و اتوبوس های واشنگتن دی سی نیز از کار افتادند از سوی دیگر مقامات حمل ونقل نیویورک که بزرگترین شبکه در شمال آمریکا به حساب می آید، اعلام کردند سیستم های اطلاعات مشتریان به طور موقت آفلاین شده است.

در این میان حدود ساعت ۵:۳۰ صبح به وقت آمریکا شرکت کراود استرایک به مشتریان خود اعلام کرد از گزارش های خرابی نرم افزارش روی سیستم های عامل ویندوز مایکروسافت مطلع شده است.

پس از آن سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید نیز اعلام کرد از این رویداد آگاه شده و مشغول بررسی اختلال و تاثیرات آن است اما این اختلال فقط مختص آمریکا نبود بلکه قطعی گسترده سیستم ها جهانی بود. بانک های سراسر جهان از استرالیا گرفته تا آفریقای جنوبی یکی پس از دیگری از اختلال در سرویس هایشان خبر دادند.

زمین گیر شدن هواپیماها از آمریکا تا استرالیا و هندوستان

خطوط هوایی مانند کانتاس در استرالیا و حداقل دو شرکت هواپیمایی ارزان قیمت در ایالات متحده، خطوط هوایی فرانتیر و «سان‌کانتری ارلاینز» مجبور به توقف پروازهای خود شده‌اند.

در تایلند نیز کراتی کیجماناوات، رئیس فرودگاه‌های این کشور از قطعی سیستم کنترل خودکار مرزی در دو فرودگاه بانکوک خبر داد و افزود: فعالیت چندین شرکت هواپیمایی در شش فرودگاه اصلی تایلند مختل شده است. وی به مسافران توصیه کرد که حداقل ۴ ساعت زودتر در فرودگاه‌ها حضور یابند.

فرودگاه‌های سنگاپور و مالزی نیز مشکلات مشابهی را گزارش دادند. صف‌های طولانی و نگرانی مسافران به خاطر از دست دادن پروازهای خود به دلیل فرآیند طولانی پذیرش مسافر از جمله این مشکلات بیان شد.

علاوه بر آن طبق اطلاعاتی که روز جمعه در وبسایت فرودگاه زوریخ درج شد، به دلیل اختلال رایانه‌ای جهانی، هواپیماها امکان فرود در این فرودگاه را نداشتند.

فرودگاه هنگ کنگ نیز اعلام کرد که برخی از خطوط هوایی در این فرودگاه تحت تاثیر قطعی مایکروسافت قرار گرفته‌اند.

در کنار آنها ۳ شرکت هواپیمایی هندی اختلالاتی را در سامانه رزرواسیون خود گزارش کردند که مشابه مشکلات فنی گسترده گزارش شده توسط اپراتورهای خطوط هوایی در سراسر جهان بود.

شرکت پروازهای ارزان قیمت ایندی‌گو با انتشار پستی در رسانه‌های اجتماعی اعلام کرد: «سامانه‌های ما در حال حاضر تحت تأثیر قطعی مایکروسافت قرار گرفته و ممکن است برخی از پروازها تحت تأثیر قرار گیرند». بسیاری از فرودگاه‌های هند که از قطعی مرتبط با سیستم‌های مایکروسافت مختل شده‌اند، اعلام کردند که «انتظار در فرودگاه‌های هند ممکن است ساعت‌ها به طول انجامد.»

سازماندهی المپیک از اختلال سایبری بی نصیب نماند

اما این پایان ماجرا نبود. یک منبع در کمیته سازماندهی المپیک فرانسه اعلام کرد سیستم اعتبارسنجی بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ پاریس تحت تأثیر نقص رایانه‌ای قرار گرفته است و تحویل لباس‌ها و اعتبارنامه‌ها به تاخیر افتاده است.

برگزارکنندگان المپیک پاریس همچنین اعلام کردند که ورود برخی از ورزشکاران و هیئت‌های المپیک به دلیل اختلال در پروازهایشان در فرودگاه‌ها مختل شده است.

سهم انگلیس و امارات متحده عربی از ترکش‌های اختلال جهانی

انگلیس نیز از این قطعی گسترده بی نصیب نماند و اختلال در مایکروسافت بر سرویس سلامت ملی بریتانیا تاثیر گذارد و گرفتن وقت ویزیت از پزشکان به وسیله خدمات آنلاین جی پی و سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی را مختل کرد.

حدود ۳۷ هزار مطب پزشکان و بسیاری از داروخانه‌های بریتانیا تحت تأثیر اختلال گسترده قرار گرفتند. همچنین پخش اخبار در شبکه خبری اسکای نیوز انگلیس نیز برای مدتی قطع شد.

از سوی دیگر در خاورمیانه، که وزارت خارجه امارات متحده عربی اعلام کرد که اختلال رخ داده روی عملکرد الکترونیکی این وزارتخانه تأثیرگذار بوده است. سازمان تنظیم مقررات دیجیتال مخابرات امارات (TDRA) نیز در پی اختلال در ویندوز، با انتشار بیانیه‌ای به کاربران هشدار داد تا زمان رفع مشکل نرم‌افزار Crowdstrike، از دانلود یا به‌روزرسانی آن خودداری کنند.

به روز رسانی دردسرساز

تمام این چالش ها و مشکلات در نتیجه به روز رسانی معیوب یک نرم افزار مربوط به شرکت امنیت سایبری کراود استرایک رخ داده بود. کاربران ویندوز شاهد صفحه آبی یا اختلال BSDD بودند که سبب می شود سیستم ها به طور ناگهانی خاموش یا ری استارت شوند.در نتیجه این اختلال دستگاه‌هایی مانند رایانه‌ها و تلفن‌ها از کار افتاد ند، زیرا به دلیل نرم‌افزار خراب نمی‌توانند درست فعالیت کنند.

مایکروسافت در بیانیه ای اعلام کرد: مشغول فعالیت است تا اپ های مختلف تحت تاثیر این رویداد از جمله مایکروسافت ۳۶۵ و سرویس های دیگر را دوباره فعال کند.

طبق به روزرسانی Service Health Status در صفحه اپراتور ویندوز ریشه اصلی این اختلال تغییر پیکربندی در بخشی از بار ابر رایانشی Azure بوده که باعث ایجاد وقفه بین منابع ذخیره سازی و رایانشی شد و اختلال در ارتباطات را در پی داشت. همین امر بر خدمات پایین دستی مایکروسافت ۳۶۵ وابسته به این اتصال تأثیر گذاشت.

مایکروسافت اعلام کرد این مشکل بر کاربرانی که سعی در استفاده از برنامه‌ها و سرویس‌های مایکروسافت ۳۶۵ دارند، تأثیر گذاشته بود.

از سوی دیگر جورج کورتیز مدیر ارشد اجرایی کراود استرایک در پستی در پلتفرم ایکس نوشت: ما به طور فعال مشغول همکاری با مشتریانی هستیم که تحت تاثیر اختلال کشف شده در یک بخش از آپدیت ارائه شده برای سیستم های ویندوز قرار گرفته اند. این یک رویداد سایبری یا حمله هکری نیست. مشکل شناسایی، ایزوله و برطرف شده است. او در ادامه اضافه کرده بود سیستم های مک و لینوکس تحت تاثیر مشکل قرار نگرفته اند.

پس از این رویداد مایکروسافت نیز اعلام کرد سرویس ابر رایانشی آن در منطقه مرکزی آمریکا احیا شده است.

ایران دور از هیاهوی بزرگترین اختلال فناوری اطلاعاتی جهان

در حالیکه در سراسر جهان با این اختلال دست و پنجه نرم می کرد و مردم در اقصا نقاط دنیا گرفتار تبعات این حادثه سایبری بودند در کشور ما کوچکترین خللی گزارش نشد و سیستمهای ارتباطی در ایران از بزرگترین اختلال فناوری اطلاعات جهان جان سالم به در برد.

رمز در امان ماندن ایران از این رخداد شبکه ملی اطلاعات و استفاده از سیستم ابری و نرم افزارهای بومی بود. این چتر حفاظتی سایبری در حالی بر سر کاربران ایرانی سایه گسترده است که از آغازین روزهای پا گرفتن آن همواره با سیل عظیمی از انتقادها و کج فهمی ها مواجه بوده است اما اکنون برای چندمین بار و در تازه ترین بزنگاه سایبری توان خود را به جهانیان ثابت کرد.

امیر محمدزاده لاجوردی رئیس سازمان تنظیم مقررات ارتباطات با اشاره به اختلال جهانی اینترنت در روز گذشته در پیام در ویراستی عنوان کرد: درحالی‌که در بسیاری از کشورهای جهان اختلالات گسترده اینترنتی فعالیت‌های روزمره را فلج کرده، در کشور ما خبری از این اختلالات نیست.

وی افزود: یک دلیل آن استقرار شبکه ملی اطلاعات و اتکا به توانمندی جوانان نخبه کشور است. هم اکنون بیش از ۸۰٪ نیاز کشور به خدمات ابری از طریق فراهم کنندگان داخلی تأمین می‌شود.

حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی نیز با اشاره به اختلال پیش‌آمده در خدمات شرکت مایکروسافت، گفت: به اطلاع مردم شریف ایران می‌رسانم که کشورمان از سال‌ها پیش به دلیل تحریم‌های غرب از دریافت خدمات ابری منع شده بود و از همان سال‌ها با ابتکار عمل جوانان و نخبگان کشور، سرویس‌های جایگزین بومی، در داخل کشورمان طراحی و هم‌اکنون نیز همان سرویس‌ها عملیاتی است.

وی افزود: در عین حال، توانمندی‌های کشور در حوزه ارائه خدمات ابری بومی، قابلیت صادرات به سایر کشورها را هم دارد و ما آمادگی لازم جهت انتقال تجربه و یا صادرات محصولات این حوزه را داریم.

تاکید روسیه بر اهمیت جایگزین کردن نرم افزارهای وارداتی

به جز ایران روسیه نیز از این اختلالات در امان بود. به نوشته نشریه بیزینس اینسایدر، وزارت توسعه دیجیتال ارتباطات و رسانه های جمعی روسیه اعلام کرد در فعالیت خطوط هواپیمایی و بانک های این کشور هیچ نشانی از تاثیرات قطعی سرویس دیده نمی شود.

این وزارتخانه اعلام کرد اقدامات دولت در جهت مقابله با تحریم های غرب کشور را از فروپاشی دیجیتالی نجات داده است. در بیانیه این وزارتخانه آمده است: وضعیتی که در نتیجه فعالیت های مایکروسافت ایجاد شده یک بار دیگر اهمیت جایگزین کردن نرم افزارهای خارجی وارداتی به خصوص در حوزه تاسیسات زیرساخت اطلاعاتی حیاتی را نشان می دهد.

همچنین کرملین اعلام کرد سیستم های رایانشی به طور معمول در حال فعالیت هستند و تحت تاثیر این رویداد سایبری قرار نگرفته اند.

آشکار شدن شکاف ها در سیستم فناوری اطلاعات جهان

هرچند کراود استرایک نام چندان آشنایی نیست اما در حوزه امنیت سایبری یک شرکت مهم به حساب می آید که سهم بزرگی از بازار این صنعت را در اختیار دارد و بسیاری از شرکت های بزرگ جهان از جمله مایکروسافت و آمازون به سرویس های آن اتکا می کنند.

به همین دلیل اختلالی کوچک در به روز رسانی نرم افزار چنین پیامد جهانی را در بر داشت.

هرچند به گفته مایکروسافت ۸.۵ میلیون رایانه این شرکت تحت تاثیر اختلال فناوری اطلاعاتی جهانی قرار گرفته بودند و این میزان معادل کمتر از یک درصد تمام ماشین هایی است که با سیستم عامل ویندوز کار می کنند، اما همچنان تاثیر وسیع آن را نمی توان نادیده گرفت.

همچنین اگرچه تا صبح شنبه بخش اعظم چالش های اینترنتی برطرف شده بود اما پیامدهای آن همچنان باقی است و به گفته کارشناسان چند روز طول می کشد تا به طور کامل سیستم ها بازیابی شوند.

از سوی دیگر برخی کارشناسان هشدار دادند ممکن است چندهفته طول بکشد تا سیستم ها از چنین اختلالی بهیود یابند. این بدان معنا است که احتمالا انبوهی از پروازهایی که با تاخیر انجام می شوند، چمدان های گمشده و مشکلات دیگر در راه است.

علاوه بر آن پس از این اتفاق کارشناسان درباره حملات سایبری و فشینگ نیز هشدار داده اند. رویداد مذکور بستری مناسب برای فعالیت های هکری فراهم کرده است.

به عنوان مثال اداره سیگنال‌های استرالیا (ASD)یا آژانس اطلاعات سایبری استرالیا در بیانیه ای اعلام کرد: تعدادی از وب سایت‌های مخرب و کدهای تأیید نشده و غیر رسمی در فضای آنلاین منتشر شده اند و با ادعای کمک به کاربران برای حل مشکل قطعی سراسری ناشی از آپدیت CrowdStrike کاربران را فریب می‌دهند.

این اختلال همچنین این نگرانی را به وجود آورده که بسیاری از سازمان‌ها برنامه‌های احتیاطی برای اختلال در سیستم‌های فناوری اطلاعات خود ندارند. به گفته کارشناسان تا زمانیکه اقدامات احتیاطی در شبکه‌ها در نظر گرفته نشود و سازمان‌ها خدمات پشتیبانی بهتری ارائه نکنند، چنین اختلالاتی در آینده نیز اتفاق خواهند افتاد.

به گزارش مهر، با روشن تر شدن ابعاد بیشتر این فاجعه جهانی و تجربه تلخی که بسیاری از کشورهای دنیا چندین ساعت با آن درگیر بودند، وجود و الزام پروژه های ملی مانند شبکه ملی اطلاعات بیش از پیش به اثبات می رسد. آنهم در شرایطی که کشور ما در میانه شدیدترین تحریم ها توانسته است با تکیه بر توان متخصصان داخلی و با استفاده از سیستم ابری بومی چتر حفاظتی و امنی برای زیرساخت های ارتباطی بگستراند.