به گزارش خبرگزاری تسنیم، به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ شانزدهمین نشست از مجموعه نشست‌های«صد کتاب ماندگار قرن» با معرفی کتاب «سیره و قیام زیدبن علی» تألیف حسین کریمان ادیب، پژوهشگر تاریخ و تهران‌پژوه با سخنرانی محمدکاظم رحمتی عضو هئیت علمی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی و سیدعلی موسوی‌نژاد عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و به میزبانی سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران برگزار شد.

مجتبی سلطانی احمدی تاریخ پژوه و دانشیار دانشگاه پیام نور و دبیر این نشست تخصصی در ابتدای این نشست گفت: زنده‌یاد حسین کریمان ادیب، پژوهشگر تاریخ و تهران‌پژوه برجسته‌ای بود که در سال 1297 شمسی متولد شد. او از اهالی رودبار قصران شمیران استان تهران بود. وی در عمر پژوهشی خود آثار برجسته‌ای در حوزه تاریخ‌پژوهی برجای گذاشته و کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» از مهمترین آثار اوست. این کتاب به عنوان برترین اثر چهارمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران نیز انتخاب شده است.

«سیره و قیام زیدبن علی» ادای دین کریمان به زیدبن علی بوده است

وی ادامه داد: علاوه بر تألیفات وی در حوزه تهران‌پژوهی، مجموع آثار کریمان در حوزه مطالعات اسلام‌شناسی و شیعی نیز قابل ستایش است. تألیف کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» ادای دین این پژهشگر به زیدبن علی بوده است. این کتاب در سه باب و هر باب در چهار فصل نوشته شده است. باب اول شرح احوال و دیدگاه‌های مختلف نسبت به زیدبن علی است. باب دوم بیان اخبار نادرست و نسبت‌هایی که به او داده شده است و باب سوم شرح قیام و شرایط و دلایل قیام است و در پایان هم درباره فرقه زیدیه و مبانی آن نگاشته است.

دبیر این نشست تخصصی با اشاره به دیدگاه‌های متفاوت درباره شخصیت زیدبن علی در اشاره‌های تاریخی اضافه کرد: شخصیت زید مورد بحث بسیاری است و در منابع رجالی و تاریخی دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به شخصیت زید وجود دارد. شاخص‌ترین چهره که از سلاله زید وجود داشت، شهید جمهور آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی بود که هم از سمت مادری و هم پدری جزو سادات حسینی و از سلاله زیدبن علی بوده است.

با توجه به محدودیتِ دسترسی به منابع این کتاب جز بهترین آثار قابل استناد است

محمدکاظم رحمتی، عضو هئیت علمی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، در ادامه این نشست به عنوان متخصصی که در حوزه تاریخ زیدیه کتاب و مقالات متعددی را به رشته تحریر در آورده است؛ گفت: از زوایای مختلف می‌توان به بحث وجودی این کتاب پرداخت؛ زیرا این کتاب در زمان نگارش با وجود کمبود منابع در داخل کشور و محدودیت به دسترسی منابع خارج از کشور جزو بهترین آثار نگاشته شده درباره قیام زید است.

وی ادامه داد: کریمان از حیث توجه، تسلط به نثر و ادبیات عرب سرآمد بوده است و ترجمه‌های فاخری در این زمینه داشته اما محدودیت ناشی از دسترسی به منابع موجب شد معرفی زیدبن علی و قیام وی در این کتاب در بخش‌هایی کمبودهایی در شرح و بسط داشته باشد. نکته دیگر اینکه  زیدیه یکی از معدود فرقه‌ها در اسلام است که تا این اواخر به صنعت چاپ و نشر آثار دسترسی نداشتند و تمامی این امور تحت سیطره حکومت سلاطین بوده و طبیعی است که فقر منابع وجود داشته است. قطعاً اگر مرحوم کریمان دسترسی به منابع داشت، با توجه به تسلط وی به زبان و ادبیات عرب، کتاب بهتری از آب در می‌آمد اما با توجه به محدودیت در منابع، این کتاب همچنان جزو بهترین آثار قابل استناد است.

کتاب «سیره و قیام زیدبن علی» در بستر تاریخی زمانه خود پیشگام بوده است

محمدکاظم رحمتی با اشاره به پیشگامی این کتاب در عرصه تاریخ‌پژوهی گفت:کتاب «سیره و قیام زیدبن علی» در بستر تاریخی زمانه خود از مهمترین آثار و پیشگام بوده است و بخش‌های مهمی از این کتاب همچنان خواندنی و جزو منابع مستند به شمار می‌رود. برخی از بخش‌های کتاب علی‌رغم این موضوع که برای خواننده امروز کهنه است، اما اگر در ظرف زمان نگارش بررسی شود، کتاب ارزشمندی است.

این عضو هئیت علمی بنیاد دایرةالمعارف و زیدپژوه که نقش مؤثری در شناساندن دانشجویان تاریخ به زیدبن علی داشته است؛ گفت: زیدبن علی 61 سال بعد از عاشورای حسینی و قیام تاریخی خود راه شهادت را زنده نگه داشت و در امر به معروف و نهی از منکر حکام اموی قیام کرد و در ایام ماه محرم نیز به شهادت رسید.

کریمان در تبیین زبان و ادبیات فارسی کوشا بود

در ادامه نشست سیدعلی موسوی‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم، نیز گفت: یکی از ویژگی‌های حسین کریمان این است که علاوه بر تسلط وی به زبان و ادبیات عربی او در حوزه زبان و ادبیات فارسی نیز اشراف داشته و در تبیین زبان و ادبیات فارسی بسیار کوشا بوده است. به جاست نوع تاریخ پژوهی کریمان در مدارس تدریس و تبیین شود.

به گفته وی؛ استاد کریمان رساله مقطع دکتری خود را با عنوان «طبرسی و مجمع البیان» نوشته است که در این اثر به اهمیت حضور تشیع در ری تا خراسان پرداخته است که اولین حضور به نام یحیی زید از مسیر ری به خراسان ثبت شده و در بلخ به شهادت رسیده است. متاسفانه از این زاویه در حوزه پژوهش‌های تاریخی کمتر به آن پرداخته شده است و پژوهشگران و دانشجویان حوزه تاریخ نمی‌دانند که بخش‌هایی از ایران و همچنین شهری مثل تهران زیدی‌نشین بودند که از آن جمله می‌توان به مناطقی چون شهر ری، ونک، اوین، فرحزاد اشاره کرد و کریمان به خوبی به این موضوع به عنوان سند تاریخی توجه کرده است.

وی ادامه داد: از همین جهت کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» اعتقادات کریمان از منظر صبغه کلامی و تاریخی بوده و این کتاب محصول عمر و تلاش‌های علمی کریمان است.  متن کتاب بسیار محترمانه است و کریمان هرجا اسم زید را می‌آورد از عبارت «حضرت» بهره می‌برد.

این استاد دانشگاه متذکر شد: تلاش کریمان برای تصحیح اغلاطی که در منابع وجود داشته بسیار ستودنی است. امروزه زیدیه در قالب حوثی‌ها و تاکیدشان بر مشترکات با جمهوری اسلامی ایران و حضورشان در بحث مقاومت کاملاًً مشهود است.

در پایان این نشست تخصصی کارشناسان به سئوال و جواب‌ها حضّار پاسخ دادند.

انتهای پیام/