حمید نظرخواه علیسرایی نویسنده، کوچصفهان شناس در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به گوشه‌هایی از آئین‌ها و باورداشت های مردم روستاهای کوچصفهان در ایام محرم و صفر اظهار کرد: سنت «علم گیتن» در دهه اول محرم و در «بقعه آقا شیربنده» دهکده پیرموسی کوچصفهان که از بقعه‌های قدیمی است برگزار می‌شد که در اطراف این بقعه درختان کیش وجود داشت و به دیواره‌های بقعه نیز قندیل و پارچه‌های سبز رنگ می‌بستند.

پذیرایی از عزاداران حسینی

وی با بیان اینکه، اهالی پیرموسی به مدت ۱۰ شب در این بقعه گرد هم می‌آمدند و به صورت سینه زنی به عزاداری می‌پرداختند، گفت: در این شب‌ها رسم بود که اهالی با «مُجمعه» غذا را به بقعه می‌آوردند و از عزاداران پذیرایی می‌کردند البته اهالی روستای علیسرا نیز در چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) و یارانش اقدام به پخت غذا کرده و به عنوان خیرات در بین خانه‌های اطراف منزل خودشان در داخل مجمعه گذاشته و توزیع می‌کنند.

دبیر انجمن علمی ایران شناسی دانشگاه گیلان ادامه داد: در روز سوم امام دسته عزاداری به سمت مسجد بزرگ این شهر حرکت می‌کردند و در مسجد پیرموسی از قدیم رسم بر این بوده که جوانان در مسجد وقتی مرثیه خوان شروع به خواندن می‌کرد چراغ‌ها را خاموش و جوانان پیراهن از تن در می‌آوردند و به سینه زنی به عزاداری امام حسین (ع) می‌پرداختند.

قربانی گوسفند و خون مالی کردن خود جهت تبرک

نظرخواه، یکی دیگر از رسم‌های اهالی مسجد پیرموسی را قربانی گوسفند در ظهر روز عاشورای حسینی عنوان کرد و افزود: پس از قربانی گوسفند، گوشت آن را برای خورشت شام در مسجد استفاده کرده و یا در بین خانواده‌های مستحق تقسیم می‌کنند. همچنین وقتی گوسفند قربانی توسط قصاب سربریده می‌شود خون ریخته شده بر زمین را زنان، دختران و پسران برای سلامتی و گرفتن حاجت به لباس، صورت و بدن خودشان می‌زنند و گاهی هم در داخل بطری کوچک درب دار ریخته به عنوان تبرک با خود برای بیماری که در خانه باشد و توان راه رفتن را ندارد می‌برند.

نظرخواه تصریح کرد: ساکنین کوچصفهان اعتقاد دارند که در روز شهادت امام حسین (ع) یعنی روز عاشورا، آسمان را ابرهای تیره فرا می‌گیرد که شروع به باریدن می‌کنند آنها در این موقع می‌گویند «سییا واووسته آسمان» یعنی اینکه آسمان خدا هم در این روز عزادار امام حسین (ع) است و گریه می‌کنند همچنین بر این باورند که اگر در غروب روز عاشورا رنگ آسمان به سرخی بزند می‌گویند این نشان خون امام حسین (ع) و یارانش در کربلا است و خداوند با این کار می‌خواهد خون‌های ریخته شده در صحرای کربلا را به ما نشان بدهد و در این هنگام صلوات می‌دهند.

شام غریبان و سرکشی امام از مسجد

وی در ادامه گفت: «شام غریبان» اهالی روستاهای شکارسرا، محله احمدسرا، محله کته کول شکارسرا و اسماعیل آباد علیسرا بر این عقیده اند که مسجد را باید خالی بگذارند که در این شب امام حسین (ع) به همراه یاران خود برای سرکشی به مسجد می آیند و مسجد را «گلاب پاشی» و عطرآگین کرده و با این کار از پیروان خود قدردانی می‌کند.

حاجت خواهی زنان در شب شام غریبان

نظرخواه اضافه کرد: زنان این منطقه بر این باورند که در شب شام غریبان اگر حاجتی داشته باشند می‌بایست از حضرت زینب (ع) بخواهند و در صورت برآورده شدن حاجت‌شان اقدام به پختن آش حضرت فاطمه زهرا (س) کنند همچنین اعتقاد دارند پس از گرفتن حاجت می‌بایست با «پای برهنه» و «لال لاکی» (بدون حرف) به درب هفت خانه‌ای که نام زنان یا دختران آن خانه «فاطمه» یا «زهرا» است مراجعه کنند و «دست گدایی» به سوی صاحب خانه دراز کرده و وسایلی که برای پختن آش نذری به کارشان می‌آید از قبیل برنج، حبوبات، پول و غیره… هر کس به اندازه «دسترس» در حد توان خودش کمک کند تا آنها در آش نذری استفاده کنند.

وی تصریح کرد: اهالی شکارسرا و علیسرا در شب شام غریبان با پای برهنه و سینه زنان به حیاط خانه‌های مردم می‌رفتند و نوحه خوانده و صاحب خانه فانوس‌ها را در داخل اتاق می‌گذاشت که حیاط خانه کاملاً تاریک باشد چون بر این عقیده اند که حضرت زینب (س) در صحرای کربلا در تاریکی شب به دنبال پیکر برادر و اقوامش بود، و در پایان صاحب خانه با چایی، خرما و شربت از عزاداران به صورت «سرپایی» ایستاده پذیرایی می‌کند.