سیستمهایی برای حذف یا جایگزینی راننده
اقتصاد ایران: این روزها در خودروهای جدید، سیستمهای کمکراننده پیشرفتهای را میبینیم که بهطور مخفف تحتعنوان ADAS شناخته میشوند.
هرچند این سیستمها تکنولوژی جدیدی بهحساب میآیند اما درواقع از اوایل دهه ۹۰ در برخی خودروهای خاص استفاده میشدند. امروزه حدود ۳۵درصد تمام خودروهایی که در کشورها عرضه میشوند به نوعی از سیستمهای کمکراننده مجهز هستند که البته با توسعه تکنولوژی ADAS این تعداد افزایش پیدا خواهد کرد.
تاریخچه سیستمهای کمکراننده یا ADAS
آپشن ADAS درواقع با رادار خودرو آغاز شد و اولینبار در کانسپتهای تویوتا اواخر دهه ۸۰ دیده شد. البته این رادارها به تولید نرسیدند و اولین تکنولوژی رادار تولیدی در خودروها توسط شرکت ایتون ارائه شد که در سال ۱۹۹۲ اولین سیستم هشدار برخورد را ساخت. البته این سیستم فقط برای کامیونها در نظر گرفته شده و بسیار گران بود.
در دهههای ۹۰ و ۲۰۰۰ نیز چند سیستم کمکراننده مثل دوربین دیدعقب، پایش نقاطکور، تشخیص علائم راهنمایی و رانندگی و دید در شب در خودروها ظاهر شدند. تویوتا سوآرر در سال ۱۹۹۱ اولین خودرو تولیدی با دوربین دندهعقب بود وکادیلاک دویل نیز در سال ۲۰۰۰ اولین خودرو تولیدی با سیستم دید در شب شد.
ولوو XC90 نیز در سال ۲۰۰۳ اولین با سیستم پایش نقاط کور بود و اوپل اینسیگنیا هم در سال ۲۰۰۹ اولین خودرو با سیستم تشخیص علائم راهنماییورانندگی بود.
سیستمهای ADAS در خودروهای امروزی
تقریبا تمام خودروسازان بزرگ جهان مجموعهای از سیستمهای کمکراننده را به نامهای مختلفی ارائه میکنند که ازجمله آنها میتوان به Safety Sense در تویوتا، Safety Assist در شورولت، Safety Shield 360 در نیسان و Sensing Suite در هوندا اشاره کرد.
بهعنوانمثال، مجموعه کمکراننده Safety Sense تویوتا بهصورت استاندارد سیستمهایی مثل پایش نقاطکور، دستیار حفظ حرکت میان خطوط، ترمز اضطراری خودکار و هشدار خروج از خط را ارائه میکند.
متداولترین سیستم کمکرانندهای که در خودروهای امروزی میبینیم، هشدار برخورد جلو با ترمز خودکار است که معمولا با تشخیص عابرپیاده یا حتی دوچرخهسواران همراه خواهد بود.
همچنین اکثر خودروسازان سیستمهای ADAS بیشتر را بهصورت سفارشی ارائه میکنند و معمولا کسانی که به ویژگیهایی مثل کروزکنترل تطبیقی یا قابلیت رانندگی بدون نیاز به دخالت دست نیاز دارند باید هزینه اضافهای پرداخت کنند.
در گذشته، دوربین دید عقب نیز در خودروها یک آپشن سفارشی بود و در لیست سیستمهای ADAS قرار داشت اما این دوربین آنقدر مهم بود که از سال ۲۰۱۸ وجود آن در تمام خودروهای بازار آمریکا بهصورت استاندارد الزامی شد.
نقاط قوت
تقریبا همه کسانی که پشت فرمان خودرو نشستهاند، تجربه موقعیتهای سخت و پراسترس مثل ترافیک شهری یا رانندگی با سرعت بالا در بزرگراه را داشتهاند.
برخی سیستمهای ADAS سریعتر از راننده واکنش نشان میدهند. بعضی سیستمهای ADAS مثل پایش نقاطکور و ترمز اضطراری خودکار برای مواقعی که احساس خستگی میکنید بسیار مفید هستند زیرا دیگر نیازی نیست بهطور کامل از محیط اطراف خود آگاه باشید زیرا اضطراب رانندگی را در موقعیتهای سخت و پراسترس کاهش میدهد.
سیستمهای ADAS برای زمانی طراحی شدهاند که بازه توجه راننده محدود است یا واکنش او بسیار دیر صورت میگیرد. این سیستمها همچنین باعث کاهش تصادفات و تلفات جادهای در سراسر جهان شدهاند. بنابراین راننده تمرکز بیشتری در هدایت خودرو دارد.
نقاط ضعف
باران یا برف میتواند در عملکرد برخی سیستمها مثل رادارها اختلال ایجاد کند. ممکن است همیشه عملکرد بینقصی نداشته باشد یا حتی باعث بیخیالی و کوتاهی راننده شود. هرچند سیستمهای ADAS میتوانند فشار روی راننده را کمتر کنند اما از سوی دیگر، ممکن است باعث اتکای بیشازحد آنها شوند. هرچند این سیستمها راهی عالی برای بهبود کلی شرایط رانندگی است اما وابستگی بیشازحد به سیستمهایی مثل ترمز اضطراری خودکار یا پایش نقاطکور میتواند باعث تصادف شود زیرا ممکن است راننده قبل از تغییر لاین به آینههای بغل نگاه نکند.
همچنین وقتی خودرویی در جلوی شما بهطور ناگهانی توقف کند، تضمینی وجود ندارد سیستمهای ADAS بهخوبی کار کنند پس بنابراین، باید همیشه حواسجمع باشید. یکی دیگر از نقاط ضعف سیستمهای ADAS مشکلات سختافزاری است.
اکثر رادارها روی جلوپنجره خودرو نصب میشوند و پس از مدتی رانندگی در باران یا برف، ممکن است رادار مشکل پیدا کرده و بهطور موقت کارکرد سیستمهای ADAS را مختل کند؛ بنابراین، همیشه بهتر است بهگونهای رانندگی کنید که گویی خودرو سیستم کمکراننده ندارد. اعتماد بیشازحد به این سیستمها زمانی که به هر دلیلی نتوانند عملکرد درستی داشته باشند، عواقب فاجعهباری به دنبال خواهد داشت.
آینده سیستمهای کمکراننده
آینده ADAS به دنبال خودروهای خودران و بدون تصادف است. خودروسازان معتقدند کامپیوتر در رانندگی بهتر از انسان است زیرا میتواند سریعتر واکنش نشان دهد.
بسیاری از خودروسازان سخت درحال کار روی ساخت خودروهای کاملا خودران هستند و انجمن مهندسان خودرو یا SAE هماکنون با تنظیم یک سیستم طبقهبندی، برای این سیستمها شش سطح مختلف را در نظر گرفته است:
در سطح صفر صرفا توسط راننده هدایت میشوند و هیچ سیستم کمکرانندهای ندارند. درحالحاضر متداولترین سطح ADAS سطح اول است.
خودروهای سطح یک از سیستمهای کمکرانندهای مثل ترمز اضطراری خودکار و دستیار حفظ حرکت میان خطوط بهره میبرند.
در خودروهای سطح دو راننده همچنان مسئولیت کنترل خودرو را بر عهده دارد اما در جادههای مستقیم مثل بزرگراهها، خودرو میتواند برای لحظات کوتاهی خود را کنترل کند.
خودروهای سطح۳ میتوانند در شرایط خاص مثل رانندگی در بزرگراه، کنترل کامل هدایت را در دست گیرند و اقداماتی مثل شتابگیری، ترمزگیری و تغییر جهت فرمان را بهطور خودکار انجام دهند.
در چهارمین سطح، خودرو تمام عملکردهای سطحسه را به همراه وظایف دیگری مثل جلوگیری از برخورد با موانع ناگهانی و توقف پشت چراغ قرمز را بهطور خودکار انجام میدهد. در این سطح، نیازی به دخالت راننده نیست اما خودرو از راننده میخواهد در صورت لزوم خودرو را کنترل کند. درحالحاضر برخی خودروها به سیستم خودران سطح چهار مجهز شدهاند اما این قابلیت فعلا فقط در خودروهای اشتراکی ارائه میشود.
خودروهای تمام خودران در سطح پنج قرار میگیرند که راننده صرفا حکم سرنشین را دارد. در سطح پنج، خودرو میتواند بدون دخالت انسان، بهطور کامل خود را کنترل کند. در حال حاضر هیچ خودرو تولیدی با سیستم خودران سطح پنج ساخته نشده است.