سومین گزارش کیفیت اینترنت ایران که در آخرین ساعات برگزاری رویداد الکامپ ۲۷ رونمایی شد، وضعیت اینترنت را مثل رویه‌‌ای که در گزارش پیشین انجمن تجارت الکترونیک آمده بود، همچنان نامطلوب یا به گفته رئیس این انجمن «خراب» وصف می‌کند. طبق بررسی انجمن تجارت الکترونیک، ایران هنوز جزو بدترین کشورها در دسترسی آزاد به اینترنت است و از این منظر از میان ۱۰۰ کشور، در جایگاه ۹۵ قرار دارد.

او به سؤال «زومیت» درباره شکل تعامل با وزارت ارتباطات و احتمال حذف و تغییر بخش‌هایی از گزارش تولید‌شده اینطور پاسخ داد:

شفاف می‌گویم که هیچ داده‌ای در این گزارش نیست که مورد تأیید ما نباشد. ما با آبروی خودمان معامله نمی‌کنیم. هر جایی که در گزارش ما قانع شده باشیم، آن عدد معتبر است اما اگر قانع نشده باشیم نظرها را به‌طور جداگانه مطرح کرده‌ایم و در پیوست هم به‌ آن پرداخته‌ایم. مثل موضوع تجهیزات حاکمیتی برای فیلترینگ که همکاران ما در انجمن تجارت الکترونیک قانع نشدند و نظر اپراتورها و شرکت ارتباطات زیرساخت به‌طور جداگانه شرح داده شد. ما تمام تلاشمان را به‌کار می‌گیریم که یک گزارش معتبر و به‌هم‌پیوسته باشد.

- پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک

دومین گزارش کیفیت اینترنت که دی‌ماه پارسال منتشر شده بود، کندی و اختلال خودخواسته اینترنت را خطرناک قلمداد کرده و تأکید داشت که رئیس جمهور با داشتن بیشترین اختیارات در این حوزه، باید پاسخگوی وضعیت کیفیت اینترنت باشد و به مردم گزارش بدهد.

او در این نشست گفت که انجمن تجارت الکترونیک این بار سه خواسته شفاف خود را کاندیداها و ریاست جمهوری آینده کشور مطرح کرده‌ است:

• تلاش فعالانه برای اصلاح ساختار فیلترینگ و کاهش محدودیت‌های اینترنت
• اقدام مستقیم برای رفع انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت و توسعه اینترنت
• اقدام مستقیم برای تقویت دیپلماسی بین‌المللی و رفع تحریم‌های فناوری

ما به‌عنوان انجمن تجارت الکترونیک درخواست خود را به‌صورت شفاف و دقیق مطرح کرده‌ایم و از رئیس جمهور آینده می‌خواهیم از اقدامات خود در برابر تحریم، فیلترینگ و انحصار به مردم گزارش و جواب شفاف و دقیق بدهد. علاوه بر این با توجه به دور جدید مجلس سه درخواست از ریاست مجلس مطرح کرده‌ایم تا در کنار شفاف‌شدن ۶ رای ریاست جمهوری، ۲ رای مجلس هم درباره فیلترینگ شفاف شود.

- پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک

او اضافه کرد: «امیدواریم در مورد رفع انحصار هم گزارش شفاف دهند تا ما هم به‌طور دقییق وضعیت را رصد کنیم. به‌دلیل تحریم‌ها خیلی از شرکت‌های ایرانی نمی‌توانند وارد باراز جهانی شوند، بعضی از طریق پروکسی‌ها یا شرکت‌های نیابتی اقدام می‌کنند و بسیاری ناچار به مهاجرت می‌شوند. در این شرایط ما هم فرصت را از دست می‌دهیم، هم متحمل هزینه می‌شویم و هم تحریم می‌شویم.»

رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک با اشاره به اینکه این گزارش دنباله‌ی گزارش اول و دوم کیفیت اینترنت ایران است و بعد از بررسی وضعیت به روش‌های مختلف فنی در کمیسیون زیرساخت انجمن تهیه شده گفت: «در این گزارش از یک روش ارزیابی جدید و منبع و اطلاعات جدید رونمایی می‌شود که به شناخت دقیق‌تر فضای اینترنت کشور کمک می‌کند و وضعیت دسترسی داخلی را با کشورهای دیگر مقایسه شده است. این مقایسه به ما کمک کرد که اوضاع خودمان را نسبت به کشورهای دیگر بسنجیم و نگاه دقیق‌تری به شبکه داخلی اینترنت داشته باشیم.»

در این نشست همچنین نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک با ارائه جزئیات گزارش تحلیلی اختلال‌ها، محدودیت‌ها و سرعت اینترنت در ایران در بهار ۱۴۰۳ گفت: «به‌طور کلی هر کسی که در ایران زندگی کند می‌داند که کیفیت اینترنت در ۶ ماه گذشت تغییر چشم‌گیری نداشته است.»

او دلیل وضعیت فعلی اینترنت کشور را سیاست فیلترینگ گسترده و مستقیم داخلی همراه با تحریم فناوری دانست و چنین توضیحی داد:

فیلترینگ و تحریم تأثیری منفی بر تجربه کاربران از کیفیت اینترنت داشته است. جالب است که هر دو این فرآیندها، کارکردی شبیه به هم دارند؛ از یک طرف کشوری خارجی کاربران ایرانی را خلاف مقررات جهانی تحریم می‌کند و نمی‌توان کسی را زیر سوال برد و در این مورد شکایت کرد، از طرف دیگر در ایران خیلی وقت‌ها دلیل فیلترینگ به‌طور دقیق مشخص نیست و محدودیت‌ها بدون دلیل مشخص بازتولید می‌شوند و بستری هم برای اعتراض نیست.

- نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک

قاضی ادامه داد: «وضعیت اینترنت به‌طور خلاصه خیلی خراب است و مقدار زیادی از خرابی هم به خاطر فیلترینگ و تجهیزات فیلترینگ و اتفاقات دیگر این حوزه است. ما در گزارش دوم گفته بودیم که کسی که مهمترین تاثیر را در تصمیم‌گیری درباره وضعیت اینترنت دارد رئیس جمهور است و نتیجه‌ی انتخابات از این نظر مهم است.»

پیرحسینلو هم درباره عوامل مؤثر در وضعیت کنونی اینترنت گفت: «اگر یک سویه‌ی کیفیت پایین اینترنت را در تحریم‌ها ببینیم، سویه‌ی دیگر که بسیار تأثیرگذار است، محدودیت‌های داخلی و تداوم مقابله با فیلترشکن‌ها است. سومین گزارش کیفیت اینترنت ایران را می‌توان در همین جمله‌ی کوتاه خلاصه کرد: وضعیت فعلی اینترنت کشور نتیجه‌ی کنش‌های کم‌اثر برای رفع تحریم‌ها و اصرار بر تداوم مقابله فنی با فیلترشکن‌ها است.»

به‌گفته‌ی او اختلال‌های گسترده، کیفیت اینترنت را تحت تاثیر قرار داده و همانطور که در گزارش آمده، نقش فیلترینگ از ایجادکننده‌ی محدودیت بسیار فراتر رفته و خود به بزرگترین عامل ایجاد کندی اینترنت و مانع افزایش سرعت و توسعه آن شده است.

این گزارش مهمترین رخدادهای منفی ۶ ماه گذشته مرتبط با کیفیت اینترنت کشور را مرور کرده است؛ در فهرست منفی‌ها اتفاقاتی مثل حملات گسترده DDoS در فروردین و اردیبهشت، قطع چندروزه IPv6 و افزایش ایران‌اکسس و در فهرست رویدادهای مثبت مواردی چون گزارش شاخص‌های اینترنت و گسترش شبکه فیبر نوری.

رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک در این مورد گفت: «بدون تعارف، گسترش شبکه فیبر نوری بهترین پروژه سه سال گذشته در وزارت ارتباطات بوده است. در ۶ ماه گذشته رتبه کشور در اسپیدتست بهبود پیدا کرد اگرچه گزارش اسپیدتست مرجع و معیار سرعت نیست اما نشان‌دهنده بهبود شرایط است.»

در ادامه این نشست، حمیدرضا احمدی، نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک درباره تلاش برای اصلاح ساختار فیلترینگ و کاهش محدودیت‌های اینترنت گفت:

یکی از مشکلات در کیفیت اینترنت، ساختار فیلرینگ است که باید برای اصلاح آن بکوشند و این خودش شامل موارد مختلفی است؛ از جمله تلاش شفاف برای رفع فیلتر سایت‌های کاربردی و شبکه‌های اجتماعی، شفاف بودن آرای ۶ نماینده دولت در کمیسیون تعیین مصادیق مجرمانه، اصلاح قوانین فیلترینگ و رفع سریع اختالات ایجادشده.

- حمیدرضا احمدی، نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک

او در توضیح ضلع دوم محدودیت اینترنت در ایران گزارش داد:‌ «ما در ۶ ماه گذشته قطعی کلی اینترنت نداشته‌ایم اما قطع کامل ipv6 برای یک هفته اتفاق افتاده است، آن هم در حالی که سازمان فناوری اطلاعات این همه شرکت‌ها را به مهاجرت به IP ورژن ۶ تشویق می‌کنند.»

نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک با اشاره به کامل‌شدن فهرست شبکه‌های اجتماعی فیلترشده در گزارش سوم گفت:‌ «ممکن است در دفاع از فیلترینگ بگویند آمریکا هم تیک‌تاک را فیلتر می‌کند. اما مسئله این است که هیچ شبکه اجتماعی پرمخاطبی باقی نمانده که در ایران فیلتر نکرده باشند. در دفاع از سیاست فیلترینگ شبکه‌های احتماعی می‌گویند این اقدام موفق بوده اما واقعیت این است که فقط خدمت بزرگی به صنعت فیلتر‌شکن‌ها رسانده است. از پاییز ۱۴۰۱ استفاده از فیلترشکن‌ها سه برابر شده است.»

بر اساس منابع پیمایشی و تحلیل شرکت‌ها ۸۳.۶ درصد کاربران اینترنت از فیلترشکن استفاده می‌کنند و این رقم رابطه مستقیمی با فیلتر شدن اینستاگرام و واتس‌اپ داشته است. در روز هر کاربر ایرانی ۴ ساعت از فیلترشکن استفاده می‌کنند و یک چهارم آنها برای vpn پول پرداخت می‌کنند. این پولی است که در شرایط ایده‌آل می‌تواند وارد چرخه نوآوری، زیرساخت و شبکه شود اما می‌رود سمت کسانی که وی‌پی‌ان می‌سازند و پخش می‌کند.

- حمیدرضا احمدی، نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک

به گفته‌ی او بررسی‌ها نشان می‌دهد با فیلترینگ اینستاگرام، استفاده از این اپلیکیشن برای مدتی کوتاه کاهش پیدا کرده اما باز هم ترافیک بالا رفته و کاربران به این شبکه اجتماعی برگشته‌اند.