خبرگزاری مهر، گروه سیاست – طیبه بیات: چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ۸ تیر ماه با حضور ۴ نامزد نهایی برگزار شد، ولی هیچ‌کدام از نامزدها نتوانستند اکثریت مطلق آرا را به دست آوردند و در نهایت مسعود پزشکیان و سعید جلیلی به مرحله دوم راه یافتند.

۶۱ میلیون و ۴۵۲ هزار و ۳۲۱ نفر واجد شرایط رأی دادن بودند که ۲۴ میلیون و ۵۳۵ هزار و ۱۸۵ نفر یعنی ۴۰ درصد در انتخابات شرکت کردند. مسعود پزشکیان ۱۰ میلیون و ۴۱۵ هزار و ۹۹۱ رأی و سعید جلیلی ۹ میلیون و ۴۷۳ هزار و ۲۹۸ رأی کسب کرده‌اند.

اولین مناظره نامزدهای راه‌یافته به مرحله دوم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، با حضور کاندیداها؛ مسعود پزشکیان و سعید جلیلی با موضوع فرهنگی سیاسی شب گذشته (دوشنبه) برگزار شد. تفاوت قابل توجه این مناظره با پنج مناظره گذشته این بود که دو نامزد می‌توانستند با یکدیگر گفت و گوی پینگ پنگی داشته باشند و این فرآیند مناظره اخیر را از کسالت و کم تحرکی مناظره‌های دیگر متمایز کرده و تشنج‌های پیش آمده و مباحثات مطرح شده در آن به جذابیت این مناظره کمک بیشتری کرده بود.

این مناظره در ابتدا روند و سیر متداول خود را داشت اما در آن گلایه‌های نامزدها هم از سوی خودشان هم از سوی مجری برنامه در قالب طرح سوال به صورت شفاف مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت و در نهایت تا پایان این مناظره مواضع این دو کاندید رقیب شفاف‌تر شد.

مسعود پزشکیان گلایه داشت که خبرهایی را به دروغ به او و اعضای ستادش نسبت می‌دهند یا او را منافق می‌خوانند. سعید جلیلی هم از طالبان نامیده شدن خودش از سوی هواداران پزشکیان گلایه داشت.

پزشکیان عنوان کرد: «من رفته بودم زیارت و عده‌ای جمع شده بودند علیه من شعار می‌دادند مرگ بر منافق، آیا من منافقم؟ من که همه زندگی‌ام را برای انقلاب و کشور گذاشته‌ام؟»

جلیلی با کنایه به توئیت آذری جهرمی وزیر ارتباطات دولت روحانی که گفته بود نخواهیم گذاشت ایران به دست طالبان بیفتد، گفت: «چرا به ۹ میلیون، ۱۰ میلیون جمعیت کشور می‌گوئیم شما طالبان هستید.»

دقایق پایانی مناظره اما حال و هوای دیگری داشت و کمی تشنج و گفت و گوی پرتنش چاشنی مکالمات دو کاندیدا شده بود. گفت و گویی که حتی مجری هم مانع ادامه یافتن آن نمی‌شد و هر دو نامزد، از مواضع و دیدگاه‌های خود سریع اما محترمانه دفاع می‌کردند.

پزشکیان که در تمام ایام انتخابات مرجع کلامی‌اش احادیث موجود در نهج البلاغه بود، هنگام نقل یک حدیث دچار فراموشی شد و جلیلی او را در تکمیل و تصحیح حدیث مورد نظر یاری رساند که برخی از رسانه‌ها تحت عنوان «تقلب رساندن جلیلی به پزشکیان» از آن یاد کردند.

اختلاف نظرها و حتی اتفاق نظرهای هر دو نامزد تا دقایق پایانی مناظره تا حدودی سیر طبیعی داشت تا اینکه موضوع برجام و FATF به محل بحث و مشاجره مسعود پزشکیان و سعید جلیلی بدل شد.

روزنامه ایران از مناظره شب گذشته با این تیتر یاد کرد: «دو نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در گفت‌وگویی داغ، دیگاه‌های خود را مطرح کردند / مناظره، مناظره شد»

روزنامه همشهری تیتر زد: «دوئل نامزدها / جدال اصلی مناظره بر سر داشتن یا نداشتن برنامه اداره کشور بود»

روزنامه فرهیختگان هم نوشت: «مناظره دو به دو نامزدهای ریاست‌جمهوری بعد از ۱۵ سال انجام شد، مجری با سوالات صریح و به‌جا بحث را داغ کرد / تنها ستاره مناظره»

یکی از مواضعی که اسباب ناراحتی بخش زیادی از مردم را در مناظره شب گذشته فراهم کرد، عبارتی بود که از سوی پزشکیان در خصوص سردار شهید سلیمانی مطرح شد. جایی که از او پرسیده شد «در شرایطی که آمریکا سردار سلیمانی را به شهادت می‌رساند و می‌خواهد فروش نفت شما را به صفر برساند، چه فضایی برای گفت‌وگو وجود دارد؟» و وی عنوان کرد: موضوع شهید سلیمانی جداست؛ آمریکا او را به شهادت رساند به خاطر این‌که شهید سلیمانی در بحث‌هایی که در غزه سوریه وجود داشت «موی دماغ» آن‌ها بود؛ این چه ربطی به دعوای قبل از این قضیه دارد؟ حرف من این است که آمریکایی یا اروپایی‌ها چرا دیگر راحت به تاجران بازرگانان و دانشگاهیان‌مان ویزا نمی‌دهند؟ ما چه کار کردیم که دنیا با ما اینگونه است؟

همین عبارت کوتاه کافی بود تا بستر فضای مجازی برای طرح انواع مدل‌هایی از گلایه‌مندی و حتی عصبانیت فراهم شود.

از این‌ها که بگذریم، پزشکیان حتی در صحبت‌هایش از آن‌چه پیش از آن به عنوان خطی مشی از آن یاد می‌کرد عبور کرد و خط قرمزهایش را پشت سر گذاشت. سابق بر این بر این ادعا بود که برنامه‌ای جز برنامه هفتم توسعه و راهنمایی جز سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری ندارد که این مهم نیز در همان مشاجره کلامی زیر سوال رفت. حالا مشخص شد که این نامزد، برنامه هفتم را علمی و کارشناسی نمی‌داند و همین موضوع یعنی به اجرای آن نیز پایبند نخواهد بود.

او پیش‌تر در پاسخ به این سوال که چه برنامه‌ای برای تحقق برنامه‌های بالادستی کشور از جمله برنامه هفتم توسعه دارد، گفته بود: «من در روز ثبت‌نام انتخابات ریاست‌جمهوری و در ۵ دقیقه زمانی که برای تبیین برنامه‌های خودم داشتم، تصریح کردم که ما قرار نیست برنامه جدیدی بنویسیم و سیاست جدیدی را در کشور اعلام کنیم. سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری مشخص است و نهایتاً کاری که دولت محترم در گذشته بر اساس کارشناسی انجام داده، تبدیل به قانون شده و طبیعتاً باید هر دولتی که روی کار می‌آید باید برنامه توسعه را بر مبنای سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی رهبر انقلاب اجرایی کند و هرچه با سیاست‌های کلی رهبری تطابق نداشته باشد خط قرمز است.»

پزشکیان در بخشی از مناظره گفت: «چرا آنهایی که برنامه‌ها را اجرایی نکردند محاکمه نمی‌کند؟ شهید رئیسی‌ای که دوست داشتید چرا نتوانست کاری کند؟ گوشت و مرغ چند شد؟ مردم ناراضی هستند چون زندگی شأن نمی‌چرخد. شما مردم را ناراضی کردید. تمام آدم‌هایی که استخدام کردید آدم‌های دور و بر شما هستند. من بیشترین اعتراض را به روحانی در دولتش داشتم. شما در سایه دولت رئیسی بودید چرا نیامدید به آفتاب؟ کجا را موفق عمل کردید؟ زمان عمل با تئوری تفاوت دارد.»

او حتی در بخشی از صحبت‌هایش بر این باور بود که خوشایند رهبری در برخی تصمیم گیری‌ها باعث یا مانع تحقق امور است.

پزشکیان تصریح کرد: «رییس شورای عالی امنیت ملی رئیس‌جمهور است و تصمیم را در نهایت مقام معظم رهبری می‌گیرد. نگو چون من رئیس بودم. رهبری هر جا صلاح نمی‌دید و خوشش نمی‌آمد اجازه اجرا نمی‌داد. آدمی که یک اداره را اداره نکرده باشد چطور می‌تواند رئیس یک سازمان باشد؟ شما کدام اداره را اداره کردید؟»

بخشی از مکالمه پینگ پنگی جلیلی و پزشکیان در شب گذشته را اینجا بخوانید:

پزشکیان در بخش جمع بندی گفت: «این حرف‌هایی که شما اشاره کردید جهت‌گیری است، برنامه نیست. برنامه تعریف دارد. بگویید برای جانمایی اقتصاد این برنامه را داریم. در سایت شما هم چیزی ندیدیم و فقط عکس دیدیم.

وی افزود: مگر شما به دولت شهید رئیسی معتقد نیستید؟ جلیلی گفت: بله معتقدم.

پزشکیان از جلیلی پرسید که کارهایش خوب بوده است؟ جلیلی ادامه داد: بله خیلی خوب بوده است.

جلیلی گفت: شما برنامه علمی خود را ارائه بدهید تا ببینیم چیست.

پزشکیان ادامه داد: شما که برنامه دارید بگویید خرید راهبردی در بهداشت و درمان یعنی چه؟ علم چارچوب روشن دارد. برای نوشتن یک چشم‌انداز باید با کوچک‌ترین آدم آن سازمان هماهنگ شوید. چرا مسلمان به قرآن عمل نمی‌کند؟ همه هم ادعای مسلمانی داریم. کاغذ نوشتن که کاری ندارد. هرچه قدر می‌خواهید بنویسید. هنر این است که بر اساس توان افراد، مهارت و پول برنامه نوشته شود. در برنامه هفتم توسعه رشد هشت درصدی نوشته شده است اما در دولت شهید رئیسی یا هر دولت دیگر با این روند امکان هشت درصد از نظر علمی وجود ندارد. داریم سر یکدیگر و مردم کلاه می‌گذاریم.

جلیلی خطاب به پزشکیان گفت: مگر شما نگفتید سیاست‌های نظام را اجرا می‌کنید؟

پزشکیان تصریح کرد: بله، بنده می گویم از نظر علمی این ممکن نیست. چرا فقط بیست تا سی درصد برنامه‌های قبلی توسعه اجرا شد؟

جلیلی پاسخ داد: چون دولت روحانی به برنامه پنجم اعتقادی نداشت.

پزشکیان گفت: دولت روحانی را رها کن. با آقای رئیسی که این قد دوست دارید چرا این کار را کردید؟ مردم قیمت گوشت، برنج، ماشین و خانه چقدر است؟ چند بود و چند شده است؟ کاری نکنید که آدم چیزی را که نباید، بگوید. ما زندگی مردم را با چالش مواجه کردیم و مردم ناراضی هستند و شما می‌گوئید می‌ایستیم. شما می‌توانید بایستید ولی زندگی مردم نمی چرخد.

جلیلی افزود: ما می‌گوئیم که هر کاری باید بکنیم که زندگی مردم بهتر شود. کسی که می‌گوید رشد هشت درصدی ممکن نیست یعنی نمی‌خواهد مشکلات را حل کند.

پزشکیان افزود: شما تمام افرادی که استخدام کرده‌اید، افراد دور بر خودتان هست و همه کسانی که در سیستم هستند استخدام می‌شوند و بقیه معطل هستند.

جلیلی بیان کرد: در آن هشت سال آن دولت چه کسانی استخدام شدند؟

پزشکیان گفت: اصلاً آن دولت را ول کن. در دولت آقای شهید رئیسی در سایه بودید به آفتاب می‌آمدید عمل می‌کردید، چرا عمل نکردید؟ شما کجای کار را اداره کردید که موفق بودید؟ شما بنگاهی را اداره کرده‌اید که کشور را اداره کنید؟

جلیلی پاسخ داد: زمانی در شورای عالی امنیت ملی مسئولیت را بر عهده گرفتم، در شرق و غرب کشور آمریکا حضور داشت و داعش درست شد اما چه چیزی تهدیدات را کم کرد؟ آن تدابیر درست و صحیح و به موقع. چه چیزی فشار تحریم‌ها را کم کرد؟ آن کمیته مقابله با تهدیدات.

پزشکیان افزود: یک نفر نمی‌تواند تصمیم بگیرد.

جلیلی تصریح کرد: یک نفر نیست.

پزشکیان گفت: تصمیم نهایی را رهبری می‌گیرد و تدابیر مدبرانه می‌گیرد. نگو من رئیس بودم. اگر رهبری صلاح نمی‌دیدند اجازه نمی‌دادند.

جلیلی سوال کرد که اجرایش چه؟

پزشکیان گفت: آدمی که یک اداره را مدیریت نکرده است چگونه می‌تواند یک سازمان را مدیریت کند؟

وی ادامه داد: فردی که یک اداره‌ای را مدیریت نکرده است، چگونه می‌تواند یک سازمان را اداره کنند؟ از نظر علمی این موضوع غیرممکن است؛ از نظر علمی نمی‌توان فردی را در ابتدا رئیس سازمانی کرد که تاکنون آن سازمان را اداره نکرده است و الفبای مدیریت اداری را بلد نیست.

جلیلی در پاسخ اظهار کرد: اتفاقاً ویژگی من این بوده است که در ابتدا کارمند بودم، سپس معاون و رئیس اداره و مدیر کل اداره و سپس معاون وزیر و دبیر شورای امنیت بودم و یک دفعه نیامدم در یک جا قرار بگیرم.

پزشکیان در واکنش گفت: مردم قضاوت کنند.

جلیلی تاکید کرد: من از پائین‌ترین سطح آمده‌ام؛ از کارشناسی، معاون، رئیس اداره، مدیرکل و این‌ها نیز ۶ ماهه نبوده است بلکه ۱۸ سال طول کشید تا من از کارشناسی به آنجا رسیدم.

پزشکیان خطاب به جلیلی مطرح کرد: شما کدام اداره را اداره کرده‌اید؟ که در پاسخ جلیلی گفت من اداره آمریکا بودم، سپس مدیر کل و سپس معاونت آمریکا و اروپا بودم و در همان زمان میلیاردها دلار قرارداد با همین آمریکای لاتین بسته می‌شد در حالی که دوستان شما می‌گفتند که ما می‌رویم با سه تا قدرت مسائل را حل می‌کنیم.

وی در واکنش اظهار کرد: دوست من کیست؟ من عضو هیچ حزب و دسته و گروهی نیستم؛ بنده مسعود پزشکیان بر اساس اعتقادی که دارم در چهارچوب دستور حضرت علی (ع) معتقدم اگر حکومت جمهوری اسلامی می‌خواهد درست شود باید دستور حضرت علی (ع) را جلوی‌شان بگذاریم و طبق آن عمل کنند. شعار هم ندهند و هرچه امام (ع) گفته است را عمل کنند.

جلیلی در واکنش گفت: احسنت؛ اما باید عمل کنند و پای کار بیایند و برنامه داشته باشند و به برنامه‌ای که دولت و مجلس نوشته است، پایبند باشند و پیشاپیش نگویند که این رشد ۸ درصدی که نوشته شده، غلط است؛ چرا شما می‌گوئید این ۸ درصد غلط است؟ اتفاقاً آن ۸ درصد درست است و جهش بیشتر با همین ۸ درصد است.

پزشکیان در پاسخ گفت: جلوی چشم مردم اعلام می‌کنم که همین امروز از انتخابات کنار می‌روم به این شرط که آقای جلیلی ۸ درصد رشد را محقق کند؛ اگر این کار را نکرد او را اعدام کنند؛ یعنی روی حرفی که می‌زند بایستد. در این مملکت از این حرفا مکرراً می‌زنیم و وعده می‌دهیم و خلاف عمل می‌کنیم.

جلیلی در واکنش گفت: در اینجا مردم باید تصمیم بگیرند و انتخاب کنند که چه کسی وعده الکی می‌دهد؛ دولتی که بگوید تحقق ۸ درصد ممکن نیست و من برنامه‌ای ندارم و مطالعه نکردم، حتماً جواب نمی‌دهد اما اگر دولتی معتقد باشد که این ۸ درصد روی حساب نوشته شده است و ظرفیت‌های کشور یک جهان فرصت است و می‌تواند یک ایران جهش باشد و برنامه آن همین باشد که مردم پای کار بیاید، نتیجه خواهد داد.

پزشکیان تاکید کرد: ۴۵ سال است که از این حرف‌ها به مردم می‌زنیم، پس چرا جوابگو نیستیم؟ چرا ۶۰ درصد مردم پای صندوق‌ها نمی‌آیند؟

جلیلی در پاسخ گفت: اتفاقاً در این ۴۵ سال ما موفقیت‌های بزرگی داشتیم؛ اتفاقاً در اینجا دولت قوی باید اشراف داشته باشد و نقاط قوت را بشناسد چراکه ضعف را با قوت می‌توان برطرف کرد.

پزشکیان در پاسخ گفت: شما سیاست خارجی و مذاکرات خارجی‌تان قفل است؛ سیاست خارجی ما را قفل کرده‌اند و شما می‌گوئید که ما در عزت هستیم و هزاران فرصت داریم!

جلیلی گفت: آن کسانی که بیان می‌کردند به ما اجازه نمی‌دادند یک سانتریفیوژ داشته باشیم همان‌هایی که می‌گفتند که سیاست خارجی قفل شد، زمانی کار را تحویل‌شان دادیم که آن‌هایی که می‌گفتند یک سانتریفیوژ وجود ندارد، ۱۹ هزار سانتریفیوژ وجود داشت.

پزشکیان در پاسخ عنوان کرد: شماها سفارت انگلستان را تسخیر و سفارت را عربستان آتش زدید که در پاسخ جلیلی گفت: همان شب پیش از آن قضیه دوستان شما در صحبت‌های رسانه‌ای‌شان بیان کردند که جلیلی در جلسه گفته که مراقب باشید که این موضوع یک تهدید و خطر است ولی ضعف آنها و عدم اجرای آنها این کار را دنبال نکرد. من شب قبل آن اتفاق در جلسه شورای امنیت ملی بیان کردم و هشدار دادم.

وی گفت: من با گفتن کاری ندارم؛ آیا کسی را بابت این موضوع محاکمه کردند؟

جلیلی پاسخ داد: این موضوع رو باید پیگیری می‌کردند؛ من که در قوه قضائیه نیستم. من در همان جلسه بیان کردم که باید به این موضوع توجه داشته باشیم و هشدار لازم را دادم اما توجهی به آن نکردند و منجر شد به آن قضیه.

وی ادامه داد: زمانی ۸۵۰ هزار بیمار ما احتیاج به دارویی داشتند که لازمه آن سوخت ۲۰ بود، آن را به ما نمی‌دادند، باید چه کار می‌کردیم؟ آیا باید به مریض می‌گفتیم که کنار بایست؟ قدرت ما این بود که این سوخت ۲۰ درصد را تأمین کرد و دارو را تولید کرد و نه تنها برای خود بلکه آن را صادر کرد؛ این نقطه قوت ماست.

پزشکیان گفت: اینکه ما باید هسته‌ای داشته باشیم و با قدرت از آن دفاع کنیم یک بحث است، اینکه در کشور ما برجام و FATF را قفل کنیم و بعد بگوییم که برنامه داریم یک بحث دیگر است!

جلیلی در پاسخ گفت: موضوع این است که شما به جای اینکه دشمن را متهم کنید، ملت را متهم می‌کنید؛ شما ۱۵ مرتبه مذاکره کردید و اینکه بگویید حالا در ازای تعهداتی که من انجام داده‌ام وظیفه طرف مقابل است که تعهدات خود را انجام دهد، آیا این موضوع قفل کردن است؟

وی در ادامه جمع‌بندی اظهاراتش گفت: یک نگاه این است که برنامه‌های رشد ۸ درصد و امثال آن را بگوییم نداریم و نمی‌شود و ممکن نیست که کشور را عقب می‌اندازد. با احترامی که برای آقای پزشکیان قائل هستم این را می‌گویم. یک ادعایی هم وجود دارد که می‌گوید قانون امروز از شما رشد ۸ درصد می‌خواهد. ما امروز باید این را محقق کنیم. با جلسات متعدد از طیف و گروه‌های مختلف و کارشناسان به این جمع‌بندی رسیدیم که یک جهان فرصت داریم و می‌توانیم در پنج سال آینده نه تنها کشور را اداره کنیم که جهش دهیم.

جلیلی اظهار کرد: راهکار هم این است که مردم را مشارکت دهیم نه اینکه به اندک بهانه‌ای کار را تعطیل کنیم و بگوییم که ۷۰۰ نفر در روز مردند هم مردند چون FATF اجرا نشده است. ما این رویکرد را قبول نداریم بلکه می‌گوئیم نه تنها می‌توان مشکلات را حل کرد بلکه می‌توان پیشرفت هم ایجاد کرد.

پزشکیان نیز در ادامه جمع‌بندی اظهاراتش گفت: نگاهم به سیاست خارجی با رقیب عزیزم فرق دارد. من نگاهم به رفع تحریم‌ها با مذاکره است و برادرمان آقای جلیلی می‌گوید این کار فایده ندارد و می‌گوید این را قبول ندارم. من تحریم را یک چالش و مانع در راه ملت ایران می‌دانیم اما برادرمان آقای جلیلی می‌گوید این یک سبک زندگی است و باید به آن خو کنیم.

وی افزود: من تحریم را آسیب جدی به اقتصاد می‌دانم اما برادرمان آقای جلیلی می‌گوید آمریکا و غرب از تحریم‌ها آسیب دیدند و اقتصادشان در معرض فروپاشی است و اطرافیانشان به صراحت این سخنان را بر زبان آورده‌اند.

پزشکیان تصریح کرد: سیاست خارجی من بر مبنای واقع‌بینی است. من قائل به پیوستن به FATF و عادی‌سازی روابط بانکی ایران با جهان هستم. من به سیاست خارجی یک نگاه ملی دارم و برای من معنی خنثی‌سازی تحریم این است که جوان ایرانی بتواند با کمترین امکانات به یک مشتری در یک کشور محصولات و خدمات خود را بفروشد و پول خود را مستقیم در حساب بانکی خود در ایران دریافت کند.

وی یادآور شد: برای من سیاست خارجی یعنی ایجاد پیوندهای متعدد و منافع مشترک با همه کشورهای جهان در راستای رشد اقتصادی و توسعه ایران اما در روند دیگری، توسعه در قفس دنبال می‌شود و ما باید در قفس زندگی کنیم.

پزشکیان گفت: برای من سیاست خارجی یعنی تشخیص تهدیدات و بحران‌های پیش‌رو با صداقت و واقع‌نگری که در اینجا آن‌ها را انکار می‌کنند. برای من سیاست خارجی یعنی آرامش روحی و روانی مردم. سیاست خارجی من وسیله‌ای برای متوقف کردن روند مهاجرت جوانان و ایجاد زمینه بازگشت آنان به کشور است.

وی تاکید کرد: برای من سیاست خارجی یعنی کاری کنیم ایرانیان بتوانند برای آینده خود در بلندمدت برنامه‌ریزی کنند. برای من سیاست خارجی یعنی تعامل و همکاری و تأمین منافع ملی. برای من سیاست خارجی الهام از تمدن و عظمت شکوهمند ایرانی می‌گیرد. سیاست خارجی من برای رفاه مردم و ایجاد انگیزه برای ماندن و ساختن، برای رشد اقتصادی و توسعه، برای آسایش روانی و ثبات در زندگی و برای مردم است نه به هزینه مردم و در یک کلام برای ایران.

مناظره شب گذشته اما در حالی به پایان رسید که هر دو نامزد، با روی گشاده یکدیگر را در آغوش کشیده و با یکدیگر خوش و بش کردند و از فضای سرد، خشک و متشنج دقایق پایانی مناظره فاصله بگیرند. آنها حتی به همراه هم از استودیوی صدا و سیما خارج شده و در جمع خبرنگاران حضور یافتند.