بانک‌مرکزی اخیرا در گزارشی «بازدهی دارایی‌های منتخب در هر ماه نسبت به ماه قبل» را اعلام کرده است. در این گزارش که حدفاصل فروردین ۱۴۰۲ تا اردیبهشت ۱۴۰۳ را پوشش می‌دهد، بازدهی ماهانه (یا همان تورم ماهانه) چند کالای مختلف از جمله ارز، سکه و خودرو بررسی شده است. نکته خودرویی مهم گزارش بانک‌مرکزی، نخست روند نامنظم (بازدهی) تورم در بازار خودرو و دوم تناسب حرکتی نسبی با بازار ارز است.

به‌عبارت بهتر، بازدهی بازار خودرو در ۱۴ ماه گذشته روندی به‌اصطلاح سینوسی را به‌خود دیده که با توجه به‌تحولات تورمی در بازار ارز، مشخص می‌شود خودرو اثرپذیری زیاد (اما نه کاملا منطبق) از این بازار داشته است. هرچند عوامل دیگری نیز بر روند سینوسی بازدهی بازار خودرو در ۱۴ ماه گذشته اثرگذار بوده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد عامل اثرگذار اصلی، ارز بوده است. درواقع طی ۱۴ ماه گذشته هرگاه قیمت ارز بالا رفته، بهای خودرو نیز در بازار آزاد رشد کرده و هرگاه ارز آرام گرفته یا سربه‌زیر شده، قیمت خودرو در مسیر نزولی حرکت کرده است.

این موضوع البته تنها مختص ۱۴ ماه گذشته نیست و طی ۵ تا ۶ سال گذشته کم‌وبیش جریان داشته است. خودرو هرچند ذاتا کالایی مصرفی است، اما در کشور حکم منجی ارزش پول را پیدا کرده و به‌همین دلیل متناسب با تغییرات در دیگر بازارها، به‌ویژه ارز و همچنین بالا و پایین شدن انتظارات تورمی، دچار افت‌وخیز قیمتی می‌شود.

در سال‌های اخیر معمولا هرگاه انتظارات تورمی و به‌تبع آن بازار ارز رشد کرده، قیمت خودرو نیز در بازار آزاد بالا رفته است و در مواقعی که انتظارات و ارز آرام شده‌اند، منحنی قیمت خودرو هم وارد فاز آرامش شده است.

حالا گزارش بانک‌مرکزی نیز بر این موضوع صحه می‌گذارد؛ زیرا ارز و خودرو حداقل طی ۱۴ ماه گذشته در مسیری مشترک اما نه الزاما با سرعت برابر، حرکت کرده‌اند.

در این مدت البته عوامل دیگری بر بازدهی (تورم) ماهانه بازار خودرو اثرگذار بوده که شامل افت‌وخیز عرضه، طرح‌های فروش خودروسازان، اصلاح قیمت کارخانه‌ای خودرو و اخبار خودرویی به‌خصوص درمورد واردات است. هرچند این عوامل هیچ‌کدام به‌تنهایی به‌اندازه تحولات قیمتی ارز بر بازدهی ماهانه خودرو اثرگذار نبوده‌اند، اما در افت‌وخیز سرعت تورم (بازدهی) تاثیر بسزایی داشته‌اند.

به‌عنوان مثال، گاهی با وجود رشد شدید قیمت ارز، عرضه مناسب یا اخبار خودرویی مثبت سبب می‌شود سرعت رشد بهای خودرو در بازار به‌نوعی کنترل شود. عکس این ماجرا نیز رخ داده؛ به‌نحوی که گاهی اخبار منفی خودرویی، مثلا منتفی شدن واردات کارکرده‌ها یا افت عرضه و حتی اصلاح قیمت، سبب شده است منحنی قیمت خودرو با سرعت بیشتری نسبت به‌بازار ارز حرکت کند.

نگاهی به‌گزارش بانک‌مرکزی نشان می‌دهد عوامل غیرارزی موثر بر بازدهی بازار خودرو، در مقاطع مختلف طی ۱۴ ماه گذشته سبب افت‌وخیز سرعت تغییرات قیمت خودرو شده‌اند.

از جمله مهم‌ترین آن‌ها، فروش یکپارچه خودرو بود که دو بار توسط سیاستگزار به‌اجرا درآمد. بار نخست در اسفند ۱۴۰۱ بود که در قالب گزارش بانک‌مرکزی (روند بازدهی ۱۴ ماه گذشته) نمی‌گنجد؛ اما مرحله دوم در خرداد پارسال به‌اجرا درآمد و توانست با کمک فروش مرحله نخست از سرعت رشد قیمت خودرو در بازار بکاهد.

در آن مقطع گفته می‌شد چیزی حدود یک‌میلیون تقاضا در فروش یکپارچه مرحله دوم به‌ثبت رسیده که با احتساب یک میلیون تقاضای مرحله اول، عملا نزدیک به دومیلیون تقاضا ثبت شد.

رشد قیمت یک تا ۶ میلیون‌تومانی خودروهای داخلی

خودروهای داخلی در آخرین روز هفته گذشته با رشد بهای یک تا ۶ میلیون‌تومانی همراه بودند. جایی که سورن پلاس با مانینتور بدون رینگ (۱۴۰۳) با ۶ میلیون‌تومان افزایش ۷۱۷ میلیون‌تومان، سورن پلاس دوگانه (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان افزایش ۷۷۹ میلیون‌تومان، تارا اتومات V۴ ال ایکس (۱۴۰۲) با ۵ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۴۵ میلیون‌تومان، پژو پارس TU۵ (۱۴۰۲) با ۵ میلیون‌تومان افزایش ۸۳۹ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ دنده‌ای هیدرولیک (۸۵گانه) (۱۴۰۳) با ۴ میلیون‌تومان افزایش ۷۴۴ میلیون‌تومان و سورن پلاس فول (۸۵ گانه) (۱۴۰۳) با ۳ میلیون‌تومان افزایش ۷۳۶ میلیون‌تومان اعلام قیمت شدند.

همچنین درمیان خودروهای چینی شاهد افت بهای ۵ تا ۴۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ام‌وی‌ام X۵۵ پرو (۱۴۰۳) با ۴۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۵۱۵ میلیون‌تومان، فونیکس تیگو ۷ پرو پریمیوم (۱۴۰۳) با ۲۵ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۹۹۵ میلیون‌تومان، فونیکس آریزو ۶ پرو (۱۴۰۲) با ۲۵ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۵۵۵ میلیون‌تومان، دانگ‌فنگ شاین مکس (۲۰۲۳) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۹۳۰ میلیون‌تومان و کی‌ام‌سی J۷ (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۷۳۰ میلیون‌تومان ارزش‌گذاری شدند.

از طرفی در گروه خودروهای خارجی پریمیوم شاهد افت بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که قیمت هیوندای اکسنت (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۳۵۰ میلیون‌تومان، کیا سلتوس (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون‌تومان، تویوتا لوین هیبرید (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۴ میلیارد و ۱۵۰ میلیون‌تومان و نیسان ایکس‌تریل با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون‌تومان رسید.

در آخرین روز هفته گذشته، در میان خودروهای خارجی لوکس نوسان قیمت چشمگیری به‌چشم نخورد و خودروها با همان بهای روز قبل به‌کار خود در بازار آزاد پایان دادند.