دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس در یکی از گزارش‌های اخیر خود به بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ کشور پرداخته و به‌طور خاص وضعیت بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را مورد توجه و بررسی قرار داده است.

آمار و ارقام منتشرشده در این گزارش حاکی از آن است که «حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت با ایجاد منابع درآمدی حدود ۲۳۰ هزار میلیارد ریال، حدود ۰.۸ درصد از درآمدهای دولت را ایجاد کرده و با اعتباراتی در حدود ۲۰۱ هزار میلیارد ریال، حدود ۰.۷ درصد از منابع بودجه عمومی دولت را صرف می‌کند که این موضوع بیانگر خوداتكایی و عدم وابستگی این حوزه به سایر درآمدهای دولت است.»

بر اساس این گزارش، در عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات درآمدزاترین بخش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است که حدود ۹۳ درصد از درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را که رقمی در حدود ۲۱۴ هزار میلیارد ریال است، به دست آورده است.

عمده این سهم و مبلغ درآمدی سازمان تنظیم مقررات از محل حق‌السهم دولت از درآمد اپراتورها حاصل شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود نوشته است: «با توجه به افزایش ۳۰ درصدی تعرفه اینترنت در اواخر سال گذشته، دولت از این محل منابع پایدار و قابل اتكایی را به دست می‌آورد.»

شرکت‌های سهامی ارتباطات زیرساخت، پست‌بانک و مجموعه پیام دیگر بخش‌های حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات هستند که برای دولت کسب درآمد کرده‌اند. به این ترتیب، حدود ۱۳ هزار میلیارد ریال، معادل ۵.۵ درصد، از درآمدهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از طریق شرکت‌های نام‌برده ایجاد شده است.

در این گزارش همچنین دو موضوعی مورد توجه قرار گرفته و وضعیت آن بررسی شده که بیش از همه مورد تأکید وزارت ارتباطات در دولت سیزدهم بوده است. یکی موضوع «اهداف سند طرح کلان و معماری شبكه ملی اطلاعات» و دیگری موضوع «اتصال اماکن اداری، تجاری و مسكونی به فیبر نوری».

بررسی‌های انجام‌شده از سوی مرکز پژوهش‌ها به این نتیجه رسیده که اهداف سند طرح کلان و معماری شبكه ملی اطلاعات تا حدود زیادی محقق شده است، به طوری که در هدف‌گذاری تحقق این سند به میزان ۷۰ درصد در دستور کار قرار گرفته بود که در حال حاضر حدود ۶۰ درصد از آن محقق شده است.

در مورد اتصال به فیبر نوری اما یافته‌های مرکز پژوهش‌های مجلس عدم تحقق اهداف در نظر گرفته‌شده را نشان می‌دهد. در این خصوص در متن گزارش این مرکز آمده است:

در رابطه با تحقق اتصال ۲ میلیون نقطه از اماکن کشور به تار (فیبر) نوری به‌عنوان اصلی‌ترین وعده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت سیزدهم، ایجاد ۱.۵ میلیون اتصال به تار (فیبر) نوری در کمتر از ۱۲ ماه آینده نیازمند تمهیدات جدی‌تری از سوی این وزارتخانه خواهد بود.

- گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس

این بخش به این معنا است که در حال حاضر فقط ۵۰۰ هزار اماکن اداری، تجاری و مسکونی به شبکه فیبر نوری متصل شده‌اند و تا پایان سال ۱۴۰۳ سه‌چهارم باقی‌مانده از آن رقم دو میلیونی اتصال به فیبر نوری باید محقق شود.

در این گزارش به آمار سامانه رسمی پروژه توسعه فیبر نوری اشاره شده است. در این آمارها اعلام شده که این پروژه با پیشرفت حدود ۳۵ درصدی در بخش تعهدات پوشش، بیش از هفت میلیون خانوار را تحت پوشش این طرح قرار داده اما در ادامه گزارش مرکز پژوهش‌ها آمده است که «از این تعداد صرفاً اندكی بیش از پانصد هزار مکان اداری، تجاری و مسکونی در حال استفاده از خدمات اتصال فیبر نوری به شیوه‌های مختلف هستند.»

یکی از پیشنهادهای مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش تخصیص پیدا کردن سهم از بودجه تولید موبایل بومی به دو وزارتخانه است. این مرکز در این پیشنهاد توضیح داده است که از بودجه ۵۰۰ میلیاردی در نظر گرفته‌شده برای حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند داخلی ۳۰۰ میلیارد تومان سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد و ۲۰۰ میلیارد تومان دیگر به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تخصیص پیدا کند.

طرح‌های پیشران دانش‌بنیان با اولویت حوزه‌های هوش‌مصنوعی، کوانتوم، میکروالکترونیک و… نیز دیگر پروژه‌ای است که مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد داده بودجه لازم برای آن بین دو نهاد تقسیم شود تا هر دو به دنبال پیش‌برد و اجرای آن باشند.

این مرکز در خصوص جدول ۹ لایحه بودجه و ردیف ۷۵ از شماره طبقه بندی ۵۵۰۰۰۰ خواستار اصلاح این ردیف شده است به طوری که ۵۰۰۰ میلیارد تومان از این بودجه سهم معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور باشد و ۲۰۰۰ میلیارد تومان دیگر آن نیز به‌عنوان سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت در نظر گرفته شود و به این وزارتخانه تخصیص پیدا کند.

بررسی‌های انجام‌شده در گزارش مرکز پژوهش‌ها به پروژه‌هایی که بیشترین میزان اعتبار به آن‌ها تخصیص پیدا کرده نیز اشاره دارد. ۷۵ درصد از کل اعتبارات به هفت پروژه اختصاص دارد:

۱- توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات؛ ۲- تأمین منابع صندوق توسعه شبکه فیبر نوری؛ ۳- توسعه زیرساخت‌های یکپارچه ابری و خدمات دولت هوشمند؛ ۴- تکمیل زیرساخت‌های اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات؛ ۵- توسعه زیرساخت فناوری‌های نوین بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ ۶- توسعه زیرساخت‌های فضایی؛ ۷- توسعه متوازن منطقه‌ای خدمات حوزه فاوا.

اصلی‌ترین عناوین طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای هفت پروژه مذکور در نظر گرفته شده که در مجموع، بیش از ۷۵ درصد اعتبارات تملکی این وزارتخانه به آن‌ها اختصاص پیدا کرده است.