از آن جایی که در سال‎های لیسانس و فوق لیسانس وقت برای کار کردن چندان زیاد نیست (و البته بیشتر دانشجوها هم حقوق‌های خیلی زیادی ندارند)، «وام دانشجویی» می‎تواند نیاز دانشجویان را برطرف کند. وام‌های دانشجویی اغلب توسط صندوق رفاه وزارت علوم یا بهداشت، یا صندوق رفاه هر دانشگاه به محصلان همان دانشگاه داده می‌شود.

مبلغ این وام‎ها در هر شهر و دانشگاهی متفاوت است و ضمانت آن هم بیشتر اوقات مدرک خود دانشگاه است، یعنی پیش از صدور اصل مدرک با تسویه دانشجو، اقساط باقی‌مانده وام هم دریافت می‌شوند. این وام یکی از ساده‌ترین و راحت‌ترین وام‎های ایران است، بیایید با هم شرایط دریافت آن و جزییات بازپرداختش را بخوانیم.

چند نوع وام دانشجویی داریم؟

صندوق رفاه دانشجویی وزارت علوم، در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ این وام‎ها را معرفی کرده است که همه دانشجویان می‎توانند از آن‌ها بسته به شرایط خودشان استفاده کنند و بازپرداخت آن‎ها هم  بازپرداختی بسیار منطقی و با مبالغ پایین است. در حال حاضر، انواع وام دانشجویی عبارت‌اند از: 

• وام تحصیلی: این وام نوعی از تسهیلات دانشجویی است که برای هزینه‎های جاری به محصلان تعلق می‎گیرد. بسته به مقطع تحصیلی، مبلغ این وام از ۳ تا ۷ میلیون تومان خواهد بود. (کاردانی و کارشناسی پیوسته و ناپیوسته ۳، کارشناسی ارشد، دکترای حرفه‎ای و دکترای پیوسته۵ و دکترای ناپیوسته ۷ میلیون تومان).
• وام شهریه: این وام کمک‌هزینه‎ای است برای پرداخت شهریه دانشگاه که از ۳ تا ۷ میلیون تومان بسته به مقطع تحصیلی خواهد بود.
• وام ضروری: این وام در موقعیت‎های مختلف و بسته یه نیازهای دانشجو به او پرداخت شده و مبلغی ۷ میلیون تومانی دارد. این موقعیت‌ها عبارت‎اند از ازدواج، تولد فرزند، حوادث طبیعی یا فوت یکی از اعضای خانواده.
• وام ودیعه مسکن: اگر دانشجو متاهل باشد، دانشگاه از طریق بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به او وام ودیعه خواهد داد. برای این وام به کد رهگیری و اجاره‎نامه رسمی نیاز است. این تسهیلات دانشجویی در تهران ۷۰، در کلان‎‌شهرهای دیگر ۵۰ و در شهرهای دیگر کشورمان ۳۰ میلیون تومان است.
• وام‎های دیگر: بعضی از دانشگاه‌ها به دانشجویان خود وام‌های داخلی بزرگ و کوچک، یا اعتبار برای خرید اقساطی می‏‌دهند. اطلاعات این وام‌ها را می‎‌توانید از اداره رفاه دانشگاه خودتان بگیرید.

به این نکته توجه کنید که وام‌های تا ۱۵ میلیون تومان یک و مبالغ بالاتر دو ضامن نیاز دارند.

کدام دانشگاه‌ها به دانشجویان خود وام می‌دهند؟

هم دانشگاه‌های سراسری و هم دانشگاه آزاد وام دانشجویی می‌دهند. پرداخت‌کننده وام‎های دانشگاه سراسری «صندوق رفاه دانشجویان» در وزارتخانه مربوط است (وزارت بهداشت یا وزارت علوم). در دانشگاه‌های آزاد هم، پرداخت‎کننده وام صندوق رفاه و منابع داخلی دانشگاه خواهد بود. سرعت و شرایط دریافت وام دانشجویی به موجودی صندوق‌ها و تعداد متقاضی در سال بستگی دارد. ممکن است در بعضی از سال‌ها پرداخت وام کمی عقب بیفتد.

چطور وام دانشجویی بگیریم؟

وام‏‌های دانشجویی نیمه اول سال تا ۳۰ آبان ماه مهلت ثبت‎نام دارند و برای وام‎های نیمه دوم سال ثبت‌نام از ۱ اسفند شروع خواهد شد. شرایط دریافت وام دانشجویی برای افراد عبارت است از:

• دارا بودن اولویت نیاز مالی (به تشخیص معاونت اداره رفاه دانشجویی در دانشگاه)
• صلاحیت اخلاقی و رعایت شئون دانشجویی در دانشگاه
• استفاده نکردن از بورس تحصیلی
• نداشتن شغل با حقوق (به جز مشاغل دانشجویی)

مراحل دریافت وام دانشجویی

1. برای گرفتن وام دانشجویی ابتدا به وب سایت صندوق رفاه ÷بروید و با کد ملی و شماره موبایل خود وارد شوید.
2. فرم درخواست وام خود را (با توجه به مقطع تحصیلی) پر کنید.

حالا این فرم برای دانشگاه شما و سپس صندوق وزارتخانه ارسال خواهد شد و بعد از تایید وام، مبلغ به حساب شما می‎‌آید. بازپرداخت این وام بعد از فارغ‌التحصیلی و به صورت اقساطی خواهد بود.

چه ضامن‎هایی برای وام دانشجویی قابل قبول هستند؟

هر وامی، از هر جایی که دریافت شود نیاز به ضمانت دارد. گاهی این ضمانت مدارک شغلی خود فرد است و گاهی هم یک فرد ثالث. صندوق رفاه دانشجویان این موارد را به عنوان ضامن وام دانشجویی می‌پذیرد:

• کارکنان رسمی و پیمانی دستگاه‏‌های اجرایی
• کارکنان قراردادی با حداقل ۵ سال سابقه و شناسه کارمندی
• اعضای هیات علمی وزارتخانه‎های علوم و بهداشت
• اعضای هیات علمی رسمی دانشگاه آزاد 
• کارمندان قراردادی دانشگاه آزاد با ۵ سال سابقه کار
• کارکنان رسمی و پیمانی قوه مقننه 
• کارکنان قراردادی قوه مقننه با حداقل ۵ سال سابقه و شناسه کارمندی
• کارکنان رسمی و پیمانی قوه قضاییه
• کارکنان قراردادی قوه قضاییه با حداقل ۵ سال سابقه و شناسه کارمندی
• کارکنان استخدامی نیروهای مسلح
• سردفتران اسناد رسمی، ازدواج و طلاق دارای مجوز
• بازنشستگان و مستمری‌بگیران تامین اجتماعی
• کارکنان قراردادی دائم بانک‏‌ها با حداقل ۵ سال سابقه کار
• اعضای بنیاد شهید و ایثارگران
• کمیته امداد امام خمینی (برای ضمانت مددجویان تحت پوشش خود)

آیا همه دانشجوها می‎توانند وام بگیرند؟

بیشتر دانشجویان در کشور مشمول دریافت وام‎های دانشجویی هستند، به شرطی که:

• دوره آموزشی آن‎ها تمام‌وقت باشد.
• مشغول به تحصیل باشند.

تبصره ۱: مرخصی تحصیلی مجاز تاییدشده توسط دانشگاه، جزو دوره تحصیلی دانشجو محاسبه نمی‎شود.

تبصره ۲: در موارد استثنائی با تایید معاون دانشجویی دانشگاه، یک نیم سال به مدت وام اضافه خواهد شد.

تبصره ۳: در صورت استفاده نشدن از وام توسط دانشجو، مدت مذکور از سنوات تحصیلی وی محسوب خواهد شد.

سوالات متداول

• آیا برای دریافت وام دانشجویی نیاز به مدارک شغلی دارم؟

خیر، تنها ضمانتی که صندوق رفاه از شما می‎خواهد یک فرد ضامن با شرایطی است که در مطلب گفتیم. تمام اقساط شما بعد از فارغ‌التحصیلی و دریافت مدرک موقت، به صورت ماهانه و با مبلغ مناسب دریافت خواهد شد.

• برای وام دانشجویی تا کی می‎توانم اقدام کنم؟

وام‎های نیمه اول سال از ۱ تا ۳۰ آبان هر ترم، و وام‎های نیمه دوم از ۱ اسفند تا ۱۵ فروردین مهلت ثبت‎نام دارند. این مهلت ممکن است بسته به صلاح‎دید اداره رفاه دانشگاه کمی تمدید شود.

• آیا می‎توانم وام دو یا چند ترم خود را به صورت یکجا بگیرم؟

شما هر ترم فقط یک بار مهلت ثبت‎نام برای وام تحصیلی دارید، و وام ضروری را سالی یک بار می‎توانید بگیرید. این وام‎ها امکان تجمیع و پرداخت یک‌باره را ندارند.