ریشه واژه چای

چای واژه‌ای چینی است که تقریباً با همان تلفط وارد زبان فارسی نیز شده است.

شرایط تولید گیاه چای

چای در آب و هوای گرم و مرطوب رشد می‌کند. برای تولید چای معمولاً برگ‌های جوان انتخاب می‌شوند و سپس رطوبت آنها با روش‌هایی گرفته می‌شود و پس از فرآیندی که در کارخانجات به عنوان تخمیر شناخته می‌شود، ‌خشک و بسته بندی می‌شود.

انواع چای

به طور کلی سه نوع چای وجود دارد: چای سیاه‌، چای سبز و چای اولانگ (نوعی چای چینی). چای از برگ‌های گیاه چای تهیه می‌شود و چای سبز یکی از انواع آن است که در آن برگ‌ها تخمیر نشده و مستقیماً می‌توانند پس از جمع آوری استفاده شوند.

مزیت چای سبز این است که کمتر تحت تأثیر فرآیندها قرار گرفته و ترکیبات موجود در آن پایدار باقی مانده است.

ترکیبات موجود در چای

چای شامل کاتکین (نوعی آنتی اکسیدان) است که به مقابله با عامل التهاب زا و سرطان‍زا کمک می‌کنند. دربرگ تازه چای کاتکین می‌تواند 30 درصد کل وزن برگ خشک را تشکیل دهد؛ بالاترین مقدار کاتکین در چای سبز متمرکز شده‌است. اما اساساً چای سیاه به دلیل استعداد اکسید شوندگی خود کمتر از آن برخوردار است. چای همچنین دارای مواد محرکی چون کافئین (حدود 3 وزن چای خشک و برابر با 40 میلیگرم به ازای هر فنجان چای دم کرده)، تلوفیلین و تئوبرومین است. بسیاری از خواص چای سبز مربوط به ماده کاتکین است که فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن بسیار بالا بوده و نسبت به آنتی‌اکسیدان‌های معروفی چون ویتامین‌های ‏ای و سی بسیار قوی‌تر عمل می‌کند.

در برگ چای موادی همانند مواد سلولزی، مواد صمغی، مواد مومی،‌ نشاسته، قند، مواد پروتئینی، مواد چربی، الیاف (فیبر)، مواد معدنی، کافئین و ترکیبات معطر یافت می‌شوند.

خواص چای سبز برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها

محققان امروزه بر مصرف چای سبز تأکید می‌کنند زیرا این چای دارای خواص مقابله با برخی از انواع بیماری‌هاست.

خواص چای سبز برای پیشگیری و درمان سرطان‌ها

چای سبز با توجه به اینکه دارای آنتی اکسیدان‌های کاتکین مواد فیتوشیمیایی و پلی فنول است توانایی پیشگیری از این بیماری مهلک را دارد. این ترکیبات می توانند از رشد سلولها و تومورهای سرطانی جلوگیری کند. بر اساس تحقیقات انجام گرفته میزان شیوع سرطان‌هایی چون پستان, روده بزرگ، پوست، لوزالمعده و معده در بین افرادی که چای سبز می‌نوشند. بسیار کمتر است.

همچنین اشخاص مبتلابه سرطان‌هایی نظیر سرطان خون، ریه، معده، سینه و روده که جای سبز می نوشند در درمان بیماری خود کمک قابل توجهی دریافت می‌کنند زیرا میزان آنتی اکسیدان‌های موجود در آن 100 برابر تاثیرگذارتر از ویتامین ‏سی و 25 برابر تاثیرگذارتر از ویتامین E است.

مطالعات حاکی از آن است که مصرف بیشتر چای سبز با کاهش بروز سرطان سینه ارتباط دارد.

چای سبز دارای انواع پلی فنول است که آنتی اکسیدان‌هایی هستند که سلول‌های انسان را از صدمه محافظت می‌کنند. فلاونوئیدها گروهی از پلی فنول‌ها هستند که به طور طبیعی در چای وجود دارند. به نظر می‌رسد سطوح بالای این پلی فنول‌ها در بدن می‌تواند علاوه بر ویروس‌ها با سرطان‌های لوزالمعده، روده بزرگ، مثانه، پروستات و سینه نیز مقابله کند.

مصرف چای سبز موجب کاهش کلسترول در خون می‌گردد که این موضوع خطر احتمال حمله قلبی و بیماریهایی از این گروه را پایین می آورد. وجود رادیکال‌های آزاد در سرخرگ می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های قلبی عروقی شود. در حالی که کاتکین موجود در چای سبز قادر است از پوشش درونی سرخرگ در بریر رادیکال‌های آزاد محافظت کرده و به این وسیله از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری کند.

ضمن آنکه جای سبز موجب کاهش کلسترول بد خون و تری گلیسیرید می‌شود و بدین ترتیب قادر است از سخت شدن سرخرگ‌ها پیشگیری کند.

خواص چای برای درمان سکته قلبی

پژوهشگران معتقدند حتی پس از سکته قلبی نیز نوشیدن چای سبز باعث ترمیم سلول های آسیب دیده رگ‌ها و قلب شده و روند ترمیم سلول‌ها را تسریع می کند. نکته دیگر این است که معمولا بعد از حمله قلبی پروتئین‌هایی در بدن تولید می‌شود که منجر به مرگ سلولی می‌شوند. در حالی که کاتکین موجود در چای سبز فعالیت این پروتئین را متوقف کرده وبه این وسیله سکته‌های مغزی و قلبی را به حداقل رسانده و سرعت بهبود را افزایش می‌دهد.

خواص چای سبز برای کاهش فشار خون

دانشمندان معتقدند که ماده شیمیایی موجود در جای سبز مانع از فعالیت پروتئینی به نام استاتیک می شود که پس از رویدادهای استرس آمیز نظیر حمله قلبی یا سکته در درون سلول فعال می‌گردد و بنابراین می‌تواند به عنوان کاهنده فشار خون نیز عمل کند.

خواص چای سبز برای کاهش قند خون و کمک به درمان دیابت

اگربه رژیم غذایی خود توجه کافی نداشته باشیم وزن به مرور زمان بالا رفته و به دنبال آن احتمال بروز دیابت نوع 2 هم افزایش می‌باید مخصوصاً این حالت با افزایش سن تشدید می گردد. ثابت شده است که مصرف چای سبز می‌تواند از بروز دیابت چلوگیری کند. ضمن اینکه از عوارض ناشی از دیابت همچون مشکلات بینایی و بیماری‌های کلیوی هم جلوگیری می‌شود و به نظر می‌رسد علت آن مهار کردن فعالیت آنزیم آمیلاز بزاق و روده است که نوعی پروتئین خاص است که توسط پانکراس و غدد بزاقی ساخته می‌شود. این آنزیم نقش مستقیمی در هضم و تجزیه کربوهیدرات‌های غذا دارد.

خاصیت ضد انعقادی چای سبز

تجربه تشان داده است چای سبز منجر به رقیق شدن خون شده و از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند.

تاثیر چای سبز روی گذر عمر

چای سبز را به عنوان داروی ضد پیری می‌شناسند. دلیل اصلی آن وجود میزان قابل توجهی آنتی‌اکسیدان موجود در چای سبز است که ازشاخص ترین عوامل برای حفظ سلامتی سلول های بدن است و باعث به تعویق انداختن شروع روند پیری سلول‌ها می‌شود.بانوشیدن چای سبز سوخت و ساز چربی‌های بدن تسریع می‌شود و به این ترتیب چربی اضافی در بدن ذخیره نمی‌شود و بدین ترتیب این چای به کاهش وزن کمک می‌کند.

خواص چای سبز برای شادابی پوست

آنتی اکسیدان‌های موجود در چای سبز سلول‌های پوست را در تقلیل آسیب‌ها به ویژه رادیکال‌های آزاد که یکی از عوامل ایجاد سرطان و افتادگی و آسیب به پوست است؛ محافظت می‌کند. به این ترتیب چای سبز مانع از بروز سرطان پوست، افتادگی و چروک خوردن پوست به ویژه پوست صورت می‌شود.

خواص چای سبز برای درمان ورم مفاصل

پژوهشگران چای سبز را به عنوان درمانی برای کاهش ورم مفاصل معرفی می‌کنند. این تأثیر با توقف فعالیت آنزیم‌های تخریب کننده غضروف ایجاد می‌شود.

تاثیر چای سبز بر استحکام دندان‌ها و استخوان‌ها

چای سبز حاوی ماده‌ای بنام فلورین است. فلورین سبب می‌شود تا ساختار داخلی دندانها محکم شود و از تضعیف مینا و پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. درصد یالای فلوراید چای سبز عمده‌ترین تحلیل تاثیر مثبت آن بر دندان و استخوان‌ها است.

چای سبز آرام‌بخش و ضد استرس

این نوشیدنی گیاهی نوعی آرام بخش نیز محسوب می‌شود؛ با نوشیدن این چای سیستم عصبی بدن مقاوم‌تر شده و آرامش اعصاب و دوری از فشارهای عصبی را به ارمغان می‌آورد. ترکیبی موسوم به ال تیانین موجود در چای سبز که نوعی اسید آمینه است خاصیت آرام بخشی داشته و می‌تواند حالت تنش، افسردگی و استرس و هیجان را از بین ببرد.

عملکرد مغز و چای سبز

چای سبز فعالیت سلول‌های مغز به ویژه بخش‌های مربوط به حافظه را تقویت و تحریک می کند و مانع تخریب سلول‌های مغز و بروز بیماری آلزایمر می‌شود ضمن اینکه تاثیر مثبت آن روز بیماری پارکینسون نیز به اثبات رسیده است.

خواص چای سبز برای درمان آسم

تئوفیلین موجود در چای سبز،‌ در حکم داروی گشادکننده ریه است و باعث آرامش و رفع التهاب و حساسیت بافت‌های آسیب دیده دستگاه تنفس می‌شود.

خواص چای سبز برای سلامت مو

امروزه دانشمندان دریافته‌اند که کاتکین موجود در چای سبز می‌تواند فعالیت‌های بیولوژیکی هورمون‌های جنسی را تعدیل کند و در درمان مشکلات هورمونی و طاسی مو مفید است.

خواص چای سبز برای کبد چرب

چای سبز قادر است کبد را سم‌زدایی کرده واز تجمع چربی در کبد جلوگیری کند و از این طریق می‌توان از آن برای کمک به درمان کبد چرب استفاده کرد.

خواص چای سبز برای پیشگیری از پوکی استخوان

چای سبز می‌تواند کاهش استروژن را در دوران یائسگی جبران کرده و از پوکی استخوان جلوگیری ‌کند.

سایر خواص چای سبز

کاتکین موجود در چای سبز باعث از بین بردن باکتری‌های مولد مسمومیت غذایی یا سم تولید شده توسط این باکتری ها شده و بدین ترتیب در مسمومیت‌های غذایی هم بعنوان دارویی مفید استفاده می‌شود.

ویتامین سی موجود در چای سبز با تقویت سیستم ایمنی بدن، بدن را در مقابل بیماری های مختلف به ویژه بیماری‌های فصلی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا در زمستان، اسهال و استفراغ درفصل تابستان و حساسیت‌های فصل پاییز مقاوم می‌کند. پژوهشگران ژاپنی با بررسی ترکیبات موجود در چای سبز دریافتند ترکیبی در چای وجود دارد که با عملکردی عایق مانند مانع از اتصال ویروس روی سلول های سیستم ایمنی بدن و ایجاد ضعف در سیستم ایمنی بدن میشود. به عبارتی نوشیدن چای سبز را می‌توان به عنوان عامل مکملی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های مرتبط با نقص ایمنی دانست.

فواید چای سبز برای زنان بیشتر از مردان

پژوهشگران همچنین دریافته‌اند فواید چای سبز برای زنان بیشتر است به طوریکه زنانی که روزانه چای سبز می‌نوشیدند در مقایسه با کسانی که کمتر چای سبز می‌نوشیدند 31 درصد کمتر با خطر مرگ در اثر بیماری قلبی روبرو بودند.

موارد منع مصرف چای سبز

اعتقاد بر آن است که قبل و بعد از دریافت فرآورده‌های آهن و در شیرخواران نباید از چای سبز یا ترکییات آن استفاده کرد. شواهد موجود حاکی از آن است که مقادیر بیش از حد با سوخت و ساز آهن تداخل کرده و موجب کم‌خونی می‌شود.

خواص چای سبز از منظر طب سنتی

طبیعت چای گرم و خشک است و مقوی معده و میل جنسی در افراد با طبع سرد است. چای مدر، تسکین دهنده تشنگی کاذب، صاف کننده خون، پاک کننده معده و کبد، از بین برنده بوی بد دهان است.

متخصصان طب سنتی می‌گویند چای سبز برای بیماری‌های قلبی و تپش قلب و سختی در ادرار کردن مفید است.

ضماد پخته چای سبز برای التیام ورم های سخت و تسکین درد بواسیر مفید است.

مصلح چای، در سردمزاجان، میخک، زنجبیل و دارچین است و در گرم مزاجان، مصلح آن شیر بز است.

در طب هندی در درمان اسهال، بی اشتهایی،‌ دردهای قلبی و خستگی از چای سبز استفاده می‌شود.

دهانشویه تهیه شده از چای سبز می‌تواند باعث جلوگیری از بروز جِرم و فساد در دندان‌ها شود.

از این چای همچنین برای کاهش وزن در افراد چاق استفاده میشود زیرا باعث سوختن چربی‌های بدن می‌شود.

نحوه تهیه چای سبز

چای سبز معمولاً به صورت دم کرده مورد استفاده قرار می‌گیرد و یک قاشق چایخوری از برگ خردشده آن را باید با 100 تا 300 میلی لیتر آب مخلوط و دم کرد و پس از چند دقیقه مصرف کرد.

زنان باردار می‌توانند از چای سبز استفاده کنند؟

به طور کلی استفاده از چای در دوران بارداری منعی ندارد اما بهتر است زنان باردار درباره میزان مصرف چای سبز در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنند.

همچنین مصرف زیاد چای سیاه و سبز به دلیل دارا بودن کافئین به زنان باردار توصیه نمی‌شود.

نوزادانی که مادران‌شان طی دوران شیردهی چای مصرف می‌کنند ممکن است دچار مشکلات بی‌خوابی شوند.

تداخلات دارویی مصرف چای سبز

مصرف همزمان چای با داروهای ضد انعقاد خون مثل وارفارین ممکن است اثر این داروها را کاهش دهد. همچنین به نظر می رسد مصرف همزمان چای سبز با داروهای قلیایی به دلیل امکان اتصال تانن های موجود در چای به دارو باعث کاهش جذب این داروها می‌شود.