به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، گردشگری سلامت یا توریسم پزشکی شاخه‌ای از گردشگری است که فرد با هدف استفاده از امکانات پیشرفته پزشکی و بهبود بیماری به سایر کشورهای دیگر سفر می‌کند. این پدیده زمانی به وجود آمد و مورد توجه قرار گرفت که خیلی از بیماران در کشور خود امکان استفاده از تجهیزات درمانی و پزشکی را نداشتند یا افراد با هدف کم‌تر شدن هزینه‌های درمانی به کشورهای دیگر سفر کردند.

جالب است بدانید صنعت گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت مهم دنیا به حساب می‌آید. صنعت گردشگری اهمیت بسزایی در افزایش درآمد و گردش مالی کشور دارد؛ به طوری که با رشد چشم‌گیر این صنعت، پیش‌بینی شده در آینده‌ای نزدیک ممکن است به صنعت اول جهان تبدیل شود. 

 توریسم درمانی طیف وسیعی از خدمات درمانی و سلامت را شامل می‌شود. از رایج‌ترین و محبوب‌ترین خدمات در این حوزه، می‌توان به مواردی همچون جراحی‌های زیبایی،جراحی چشم و قلب،بیماری‌های مرتبط با سرطان،دندان‌پزشکی،درمان ناباروری، پیوند عضو و آب درمانی اشاره کرد.

برای آشنایی با آخرین وضعیت صنعت گردشگری سلامت در کشور و فراز و فرودهای این صنعت در جذب بیماران کشورهای مختلف در مسیر درمان توسط پزشکان متخصص ایرانی در بیمارستانها با «مجید زنگویی، دبیرکل مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی و رئیس انجمن گردشگری سلامت استان تهران» به گفت‌وگو نشستیم.آنچه در ادامه از نظرتان می‌گذرد مشروح این گفت‌وگوست.

به عنوان اولین پرسش وضعیت گردشگری سلامت در ایران و میزان استقبال کشورهای دیگر از این موضوع را چطور تحلیل می‌کنید؟

در ایران ظرفیت منحصر به فردی در خصوص گردشگری سلامت نسبت به سایر نقاط وجود دارد که تا موانع و مشکلات پیش روی این صنعت در ایران رفع نشود به جایگاهی که لایق آن است  در دنیا نخواهد رسید. اینکه تمرکز ایران در جذب گردشگر سلامت باید بیشتر از کشورهای منطقه باشد مطلب درستی است و لیکن این ظرفیت برای جذب گردشگر درمانی از سایر نقاط دنیا نیز وجود دارد که ایران بتواند بیمار آنها را جذب کند؛ چون قیمت مناسب و کیفیت درمانی خیلی خوبی داریم.

پس باید نگاه جامع‌تر و بزرگتری داشته باشیم.همواره برای برندسازی و معرفی این خدمات، مسائلی وجود دارد که باید نقش وزارتخانه‌های بهداشت و میراث فرهنگی و گردشگری مشخص شود، اما اکنون مبهم است؛ یعنی باید این دو وزارتخانه برای برندسازی و حمایت از رویدادهای بین‌المللی و بخش خصوصی حمایت لازم را داشته باشند، اما این اتفاق نمی‌افتد، بلکه مشکلات اداری معمول این روند را برای بخش خصوصی کند می‌کند.

دولت باید سوبسیدها و حمایت‌های لازم را برای تسهیل گران رسمی قائل شود

موضوع دیگر، موضوع دلالان است که معنی واژه دلال را تسهیلگر بگوییم بهتر است. به صورت عام، موضوع حمایت سازنده از تسهیل‌گران در این مسیر کمک می‌کند؛ البته باید برای تسهیل گران رسمی این حمایت را قائل شویم تا فعالیت برای تسهیلگران غیر رسمی توجیه‌گر نباشد. دولت باید سوبسیدها و حمایت‌های لازم را برای تسهیل گران رسمی قائل شود تا فعالیت برای افراد غیر حرفه‌ای توجیه نداشته باشند؛ پس به جای اینکه تمرکز بر جلوگیری از فعالیت تسهیلگران غیر رسمی باشد باید بر تقویت تسهیل گران رسمی متمرکز شود.

نکته بعدی در خصوص بازیگران اصلی صنعت گردشگری سلامت مانند بیمارستانها و مراکز درمانی است. باید هم افزایی جدی تری در بخش دولتی و خصوصی وجود داشته باشند و خود این بخش‌ها در کشورهای دنیا حضور موثری داشته باشند و از مشاوره‌های لازم در این مسیر استفاده کنند؛مثلا در چه کشوری و با چه شیوه ای نسبت به معرفی خدمات اقدام کنیم موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. 

محتواهای بین‌المللی قوی در خصوص معرفی گردشگری سلامت نداریم

یکی دیگر از مهمترین موارد، مربوط به محتواهای بین‌المللی در خصوص گردشگری سلامت و توانایی مراکز درمانی است، اما محتوای قوی در این خصوص نداریم و جا دارد وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به بیمارستانها و مراکز درمانی و شرکت‌های گردشگری تسهیلاتی برای تولید محتوا اعطا کنند یا معافیت‌هایی برای آنها در بخش‌های مالیاتی متناسب با هزینه‌ای که در این بخش انجام می‌دهند در نظر بگیرند؛ به نحوی که بیمارستانها به انجام این موضوع ترغیب و تشویق شوند.

دولت وظیفه دارد از تشکل‌های بخش خصوصی این حوزه حمایت کند

دولتها باید در موضوعات و جریان سازی و برگزاری رویدادهای بین‌المللی، نقش حمایتی و حامی داشته باشند و از ظرفیت خود برای پررنگ تر شدن این رویدادها استفاده کنند؛ فارغ از اینکه دولت وظیفه دارد از تشکل‌های بخش خصوصی این حوزه حمایت کند. بخش‌های دولتی کم کاری‌هایی در این خصوص دارند که تلاش بخش خصوصی را کمرنگ می‌کند؛بعضا برخی سازمانها نه تنها کمک کننده نیستند بلکه فرایند امور مرتبط با توسعه گردشگری سلامت را با مشکل مواجه می‌کنند.

این موضوع و ایجاد مانع در سطح مدیران میانی است نه در سطح وزرا؛ بنابراین دولت باید در انتصابات مدیران میانی مرتبط با موضوع دقت کرده و افراد متخصص و با انگیزه در این حوزه را منصوب کند و نقش حامی و حمایتگر داشته باشد.

سخت ترین کاری که انجام می‌دهیم این است که در داخل بخواهیم در حوزه گردشگری سلامت فعالیت کنیم اما این کار در کشورهای دیگر بسیار آسان تر است.علاوه بر اینکه باید به فعالیت‌های بین‌المللی با تمام سختی‌های آن تمرکز داشته باشیم، رفع موانع متعدد داخلی نیز باید در دستور کار بخش خصوصی قرار گیرد که این شرایط فعالیت در این مسیر را بسیار سخت می‌کند.

متأسفانه راهبرد مشخصی برای ورود به مارکت‌های بین‌المللی نداریم. فقط موفقیت‌های ما در دادن مجوزها خلاصه می‌شود؛اما عملگرا نیستیم. باید بگوییم در این خصوص چه کاری انجام شده تا مراکز درمانی فعال در حوزه گردشگری سلامت در خارج دیده شوند.این مراکز را چه کشورهایی می‌شناسند؟ اتفاقات بزرگ در این حوزه فقط با دادن مجوز شکل نمی‌گیرد.

باید بگوییم بعد از آن چه کاری انجام داده‌ایم؛ چطور خود را معرفی کنیم.هیچ طرح و نقشه‌ای در این خصوص وجود ندارد. در بیمارستان‌ها در حوزه گردشگری سلامت راهبردی نمی‌بینیم و موضوع گردشگری سلامت موضوعی نیست که بتوان گفت به تحریم‌ها گره خورده است مشکل این است که اصلاً هیچ راهبردی در این خصوص وجود ندارد و کارها بدون هیچ گونه پیگیری پیش می‌رود.

باید بخش‌های درمانی بتوانند روی این موضوع سرمایه‌‌گذاری کنند و اقدامات آنها در حوزه گردشگری سلامت سال‌ها استمرار داشته باشد تا بتوان عواید این کار را دید. در حالی که تا زمانی که حرکت‌های این حوزه مقطعی باشد اتفاق مثبتی نخواهد افتاد.

همگرایی بین وزارت بهداشت و میراث فرهنگی و گردشگری وجود ندارد

اکنون در سطح منطقه سرمایه‌گذاری‌های زیادی شکل گرفته و ما نیز تلاش کرده‌ایم مجموعه‌هایی را وارد این جریان کنیم اما همگرایی بین وزارت بهداشت و میراث فرهنگی و گردشگری لازم است که این موضوع وجود ندارد؛ در حالی که همه ما باید به رشد اقتصاد ایران فکر کنیم.

آمارهای وزارت بهداشت در گردشگری سلامت قابل بحث است

معاون درمان وزیر بهداشت اعلام کرده است که حدود 250 مرکز درمانی به گردشگری سلامت اختصاص داده شده است و وزارت بهداشت روی گردشگری سلامت تمرکز زیادی دارد؛ این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟

آمارهایی که وزارت بهداشت بیان می‌کند آمارهایی است که روی آنها بحث وجود دارد. اینکه می‌گویند یک میلیون و 200 هزار گردشگر سلامت وارد ایران شده‌اند برچه مبنایی است؟ آیا اتباع خارجی که درون کشورمان هستند و برای درمان به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند نیز جزو افراد گردشگر سلامت به حساب آورده‌ایم؟ به نظر من این آمارها نیاز به بازنگری دقیق‌تری دارد؛ به صرف اینکه بگوییم این تعداد بیمار به کشور آمده است خودمان را گول نزنیم. ما ظرفیت و کیفیت در حوزه پزشکان متخصص و امکانات بیمارستانی فوق‌العاده‌ای داریم؛ به شرط اینکه موضوعات را حرفه‌ای و واقعی ببینیم و عملکرد خود را توجیه نکنیم. مشکل آنجا است که نمی‌خواهیم مسئله را حل کنیم اما حل این موضوعات بسیار آسان است.اگر دولت هم همراستا با بخش خصوصی در این موضوع ورود کند، در گردشگری سلامت موفقیت‌های زیادی خواهیم داشت

وزارت بهداشت اعلام کرده است اکنون بیماران 164 کشور جهان برای درمان به کشورمان می‌آیند؛ شما این ادعا را قبول دارید؟

اگر این موضوع که عنوان می‌شود از 164 ملیت گوناگون بیمار به ایران می‌آید را این طور بدانیم که این براساس ظرفیت‌های غیر متمرکز ایجاد شده است؛ در نتیجه اگر در حوزه گردشگری سلامت انسجامی داشته باشیم چه نتایجی حاصل می‌شود؟ اگر راهبردها و حمایت‌های دولت وجود داشته باشد و دولت دست از دخالت بردارد، در این مسیر موفقیت‌های زیادی خواهیم داشت. باید به دانشگاه علوم پزشکی در کشور اختیارات و بودجه لازم را در حوزه جذب گردشگری سلامت بدهیم و این دانشگاه‌ها جرأت حرکت داشته باشند.

به رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی در حوزه جذب گردشگر سلامت اختیارات بدهیم

در استان‌ها به رؤسای دانشگاه‌ها اختیاراتی بدهیم، اما این موضوع اتفاق نمی‌افتد و همه دانشگاه‌ها منتظرند ببینند که در ستاد چه نظری شکل گرفته و دستوری صادر می‌شود؟ در طول سال‌ها دعوتنامه‌های مختلفی در حوزه گردشگری سلامت برای کشورهای مختلف داشتیم که زمانی این دعوتنامه‌ها به دست کشورهای مختلف می‌رسید که دیگر زمان حضور در این رویدادها از دست رفته بود و امکان حضور آنها وجود نداشت.

واقعیت این است که نمی‌توان به هیچ دولتی در حوزه گردشگری سلامت تکیه کنیم و از دولت فقط خواهشی که داریم این است که از تولی‌گری دست بردارد و روی خوشی به این بخش داشته باشد 

با توجه به اینکه شما مسؤول گردشگری سلامت در استان تهران هستید با مراکز درمانی و بیمارستان‌های استان تهران در حوزه گردشگری سلامت چه تعاملاتی دارید؟

در استان تهران توانستیم در تعامل مستقیم با رؤسای بیمارستان‌ها تفاهماتی در این خصوص داشته باشیم؛ البته فارغ از بخش وزارت بهداشت.بنده خیلی خوش‌بین و خوشحال هستم که در این خصوص این اقدامات صورت گرفته است. امسال در همایش مدیران بیمارستانها  و رویداد گردشگری سلامت که از تاریخ 25 تیر ماه برگزار می‌شود شاهد حضور بیشتر و هوشمندانه و همراه با درایت بیمارستان‌ها در همایش و نمایشگاه‌های بیمارستانی در حوزه گردشگری سلامت هستیم.

باید بیمار خارجی برای درمان به ما اعتماد کند

وقتی قصد حضور در گردشگری سلامت را داریم کار را پیگیری کنیم؛ یعنی بعد از ارتباط گرفتن با کشورهای مختلف،کار را توسعه داده و تسهیلات لازم را  ارائه دهیم؛ چرا که این نیز یک نوع تجارت و فعالیت تجاری است. وقتی بیماری برای درمان به کشورمان مراجعه می‌کند باید ما را بشناسد و اعتماد کند تا جذب مراکز درمانی شود. باید وزارت  بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با نقش آفرینی شخص وزیر محترم بهداشت ابتدا راهبردها را تدوین کند و به بیمارستان‌ها ابلاغ کرده و آن وقت است که می‌دانیم باید چه کار کنیم. 

رویکرد دولت‌های مختلف در حوزه گردشگری سلامت و حمایت از این صنعت در طول سال‌های اخیر چگونه بوده است؟

در طول هفت سال فعالیت بنده در حوزه گردشگری سلامت در هیچ دولتی به شکل جدی در خصوص رویکردها در این حوزه اقدامی صورت نگرفته، بلکه به صورت جسته و گریخته حمایت‌های کم و زیادی وجود داشته است. واقعیت این است که نمی‌توان به هیچ دولتی در حوزه گردشگری سلامت تکیه کنیم و از دولت فقط خواهشی که داریم این است که از تولی‌گری دست بردارد و روی خوشی به این بخش داشته باشد. 

لطفا دولت مانع تراشی نکند

نکته دومی که از دولت خواهش می‌‌کنیم این است که در این حوزه مانع‌تراشی نکند، بلکه اجازه دهد بخش خصوصی فعالیت‌های خود را انجام دهد؛ ضمن اینکه در این حوزه نیز حضور داشته باشد. وقتی وزرای بهداشت و میراث فرهنگی و گردشگری در چنین همایشی (همایش بیمارستان‌های حوزه گردشگری سلامت) حضور پیدا می‌‌کنند این پوشش و حضور بسیار با ارزش است و این خواسته ساده‌ای است که باید به آن عمل کنند.

البته جناب آقای ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری و وزارت خارجه حمایت‌های خوبی در این خصوص داشته‌اند، اما انتظار ما فراتر از این است.متأسفانه وزارت بهداشت همیشه دیر وارد این بحث می‌شود و این کم‌کاری به خاطر حضور مدیران برخی بخش هاست و زمانی که وارد می‌شوند نیز دیگر دیر است. در ایران انتظار ما از مجموعه‌های دولت بالاتر از این میزان است؛ چراکه اگر درست مشارکت صورت گیرد، فواید خیلی خوبی می‌‌تواند برای کشور داشته باشد.

توجه به گردشگری سلامت در کسب درآمد و ارز آوری برای کشور بسیار موثر است در این خصوص چه نظری دارید؟

قطعاً در بخش درآمد ارز بسیار می‌تواند مؤثر باشد. اخیراً‌ در برنامه‌ای که در مصر داشتیم رئیس جمهور این کشور شخصاً از موضوع گردشگری سلامت حمایت کرد یا در ترکیه شخص رئیس جمهور و همچنین در امارات عربی نیز به همین شکل حمایت‌های لازم در خصوص توسعه گردشگری سلامت صورت گرفت. این موضوع یعنی گردشگری سلامت آنقدر جذابیت  اقتصادی و حتی سیاسی و اجتماعی دارد که همه کشورها وارد این حوزه می‌شوند، اما در ایران از این قافله عقب هستیم./ منبع فارس