به گزارش خبرنگار قضائی خبرگزاری فارس، از مواد 109 تا 139 قانون مدنی در خصوص احکام مجاورت املاک است. یکی از این احکام به مالکیت دیوار بین دو ملک پرداخته است، در خصوص نحوه مالکیت دیوار مابین دو ملک دو صورت قابل تصور است، اول اینکه ممکن است آن دیوار، مشخص باشد. برای مثال، در سند رسمی مالکیت، آن دیوار فقط در مالکیت یکی از همسایگان دانسته شده باشد که در این صورت همان شخص، مالک آن دیوار دانسته می‌شود. 

در صورت دوم نیز اگر مالک آن دیوار مشخص نباشد،اگر قرائن مالکیت نسبت به دیوار فقط از یک طرف موجود باشد، بر اساس ماده 112 قانون مدنی حکم به اختصااصی بودن دیوار صادر می شود. مانند آنکه فقط یکی از طرفین، دیوارها و سقف خود را به آن دیوار متصل کرده باشند. 

همچنین اگر قرائن به ماکلیت مسنب به دیوار از هر دو طرف موجود باشد، بر اساسا ماده 111 قانون مدنی حکم به تساوری طرفیت در مالکیت دیوار داده می شود. ماننده آنکه دو طرف، دیوارها و سقف خانه خود را به آن دیوار متصل کرده باشند. 

اگر قرائن مالکیت از هیچ یک از طرفین موجود نباشد (جدار طلق) بر اساس مفهوم ماده 109 قانون مدنی نیز در این حالت حکم به تساوری طرفین در مالکیت دیوار صادر خواهد شد. مانند آنکه هیچ یک از طرفین، دیوارها و سقف خانه خود را به آن دیوار متصل نکرده باشند. 

منظور از قرائن مالکیت چیست؟ 

به عنوان مثال، بنا به طور ترصیف، گذاشتن سرتیر روی دیوار، محصور بودن یکی از دو ملک یا داشتن طاقچه و رف، قرائن مالکیت است. منظور از بنا به طور ترصیف آن است که آجرچینی سایر دیوارها با دیوار واقع بین دو ملک به هم متصل باشند به نحوی که آجرهای دیوار یک ضلع در آجرهای دیوار ضلع دیگر چفت شده باشند. (بر اساس ماده 110 قانون مدنی) 

به عبارت دیگر منظور از ترصیف، اتصال سایر دیوارها به یک دیوار است و منظور از سرتیر، اتصال سقف به یک دیوار است. در این خصوص باید توجه داشت که محصور بودن یکی از دو ملک یا داشتن طاقچه و رف و نما از دیگر قرائن اختصاص مالکیت است. همچنین قرائنی که ذکر شد، جنبه تمثیلی دارد و دلالت این قرائن بر مالکیت بر دیوار، نوعی اماره تصرف است . 

اگر یک‌طرف بر روی دیوار مشترک سرتیر داشته باشد و همسایه دیگر بنای خود را به نحو ترصیف به آن متصل کرده باشد، در این صورت تکلیف دیوار چیست؟ 

اتصال بنا به نحو ترصیف، اماره قاطع تر و محکم تری است و بر سرتیر تقدم دارد؛ بنابراین باید بنا را متعلق به شخصی دانست که بنای او به نحو ترصیف به دیوار متصل شده، مگر آنکه خلاف آن اثبات شود. 

تصرف یکی از همسایگان در دیوار مشترک مافی بین دو ملک 

بر اساس مواد 118 و 119 قانون مدنی تصرف در دیوار مشاع دارای دو نوع حکم است. 

حکم اول اینکه، تصرف مادی در هر مال مشاعی نیاز به اذن شریک یا سرکای دیگر دارد و اگر تصرفی بدون اجازه شریک دیگر صورت گیرد، چنین تصرفی ضمان‌آور و غاصبانه است و موجب ایجاد مسؤولیت مدنی برای شخص می‌شود. در دیوار مشاع نیز چنین است و هر شریک باید برای تصرف در آن دیوار از همسایه‌ای که در آن دیوار شریک است، اذن بگیرد تا تصرفاتش غاصبانه نباشد؛ در غیر این صورت باید برای این تصرفات به‌نسبت شریک دیگر اجرت‌المثل بپردازد و اگر خسارتی به آن دیوار وارد شود، مسؤول است. 

همچنین حکم ئوم در اینباره این است که تصرفاتی که عرفأ قابل اغماض هستند، مانند نصب شیئی به دیوار و رنگ آمیزی آن سوی دیوار که رو به ملک شخص است، نیزا به اذن شریک دیگر ندارد. 

تصرف یکی از همسایگان در دیوار اختصاصی فی ما بین دو ملک 

در صورتی که یکی از همسایگان در دیوار اختصاصی فی ما بین دو ملک تصرف کند، دو حالت وجود دارد. 

حالت اول اینکه ممکن است دیوار، مختص به یکی از همسایگان باشد و همسایه دیگر که مالکیتی در آن دیوار ندراد، در آن تصرف کند. نمونه پرکاربرد این امر در حالتی است که شخصی سرتیر خانه خود را روی دیوار اختصاصی همسایه قرار می دهد، چنین تصرفی باید ناشی  از نوعی حق (حق گذاشتن سرتیر) یا اذن (اذن گذاشتن سرتیر) باشد وگرنه ضمان آور و ممنوع است. بنابراین این تصرف ممکن است به یکی از دو صورت زیر انجام شود.

ناشی از حق گذاشتن سرتیر است

بر اساس مواد 120 و 121 قانون مدنی، اگر شخصی که مالک اختصاصی دیواری است به همسایه خود این حق را داده باشد که آن همشایه سرتیر سقف خانه‌اش را روی آن دیوار بگذارد، در این حالت از آنجا که برای همسایه حق ایجاد شده است، مالک دیوار نمی تواند همسایه را اجبار به برداشتن سرتیر خود کند. اگر دیوار خراب شود و مجدد ساخته شود، همسایه می‌تواند مجددا سرتیر را روی دیوار جدید بگذارد و اگر سرتیر به هر دلیلی از روی دیوار برداشته شود، همسایه می‌تواند مجددا آن را روی دیوار قرار دهد.

ناشی از اذن گذاشتن سرتیر است 

بر اساس ماده 130 و 133 قانون مدنی، اگر شخصی که مالک اختصاصی دیوار است به همسایه خود این اذن (نه حق) را داده باشدکه آن همسایه سرتیر سقف خانه‌اش را روی آن دیوار بگذارد، در این حالت از آنجا که برای همسایه حق ایجاد نشده و برای او صرفأ اذن ایجاد شده، مالک دیوار می‌تواند از این اذن رجوع کند، مگر آنکه حق رجوع از اذن را از خود ساقط کرده باشد؛ اگر دیوار خراب شود و مجددا ساخته شود، همسایه نمی‌تواند سرتیر را بر روی دیوار جدید قرار دهد، مگر به اذن جدید و اگر همسایه، سرتیر از روی دیوار بردارد نمی‌تواند آن را مجددا قرار دهد، مرگر با یک اذن جدید. 

چه زمانی به اجازه همسایه در دیواری که مالک نیست، نیاز داریم؟ 

حالت دوم اینکه بر اساس مواد 130 و 133 قانون مدنی، یکی از همسایگان در دیوار اختصاصی فی ما بین دو ملک تصرف کند، اینکه ممکن است دیوار مختص یکی از همسایگان باشد و خود مالک دیوار اختصاصی بخواهد در دیوار متعلق به خودش تصرف کند؛ در این صورت، او برای تصرف در دیوار اختصاصی خودش، نیاز به اذن همسایه ندارد؛ در یک مورد استثنأ اذن همسایه را لازم دارد و آن حالتی است که بخواهد از دیوار اختصاصی به خود خانه همسایه در یا خروجی باز کند. اما بازکردن روزنه و شبکه، یعنی پنجره‌های کوچک یا مشبک نیازی به اذن همسایه ندارد. البته همسایه نیز می تواند متقابلا جلوی این روزنه یا شبکه، پرده نصب کند. 

پایان پیام/