در طول سال 2022، هر دو طرف به توافق‌هایی دست یافتند که همکاری‌های دوجانبه را گسترش می‌دهد. این توافقات شامل قراردادهای بانکی، عرضه مبادله‌ای برای توربین‌ها، قطعات یدکی و تجهیزات هواپیما تا قراردادهای ساخت مشترک خطوط لوله گاز می‌شوند.

به‌گفته رئیس پارلمان روسیه، دو کشور فعالانه در حال برداشتن گام‌هایی برای افزایش تجارت متقابل هستند که این اقدامات "در شرایط ناشی از فشار تحریم‌ها" علیه هر دو کشور بسیار مهم هستند.

ولودین همچنین تأکید دارد: هر دو کشور اکنون باید بر افزایش همکاری‌های متقابل در بخش‌های مالی و بانکی، به‌ویژه با افزایش استفاده از ارزهای ملی در تسویه حساب‌ها، با استفاده از سیستم‌های پرداخت روسی "میر" و "شتاب" ایرانی تمرکز کنند.

از سال گذشته شبکه پیام‌رسان بانکی ایران با نام سپام به پیام‌رسان بانکی روسی متصل شد و بعد از آن مقدمات اتصال میر به شتاب طی شد. سامانه پیام‌ رسانی مالی الکترونیکی (سپام) به ‌منظور الکترونیکی کردن مراودات بانکی و ایجاد زیرساخت یکپارچه خدمت‌رسانی میان ایران و روسیه راه ‌اندازی شده، با استفاده از سپام نه تنها برای اولین بار‌ یک زیرساخت پیام‌‌رسانی واحد مالیِ ملی در کشور برای همه مراودات مالی عمده بانک‌ها از قبیل اعتبارات اسنادی ارزی و ریالی، ضمانت‌نامه‌‌های ارزی و ریالی، حوالجات ارزی، مکاتبات، استعلام ها و مذاکرات از طریق یک شبکه واحد پیام ‌رسانی فراهم شده است، بلکه امکان اتصال به بانک‌های خارجی در خارج از کشور را می ‌توان به گونه‌ای برقرار کرد که بدون به ‌کارگیری امکانات مؤسسه سوئیفت و نگرانی‌های مربوط به آن، با زبانی مشترک و آشنا، تعاملات مالی با آخرین فناوری‌های موجود صورت گیرد.

محسن کریمی، معاون بین‌الملل بانک مرکزی، در همین ارتباط گفته بود با اتصال سامانه‌های پیام‌رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه، 700 بانک روسی می‌توانند با بانک‌های ایرانی تبادل پیام مالی داشته باشند، همچنین 106 بانک غیرروسی از 13 کشور دیگر هم به این سامانه پیام‌رسان متصل شده‌اند و می‌توانند با بانک‌های کشور تبادلات مالی داشته باشند.

اتصال شتاب به میر موضوع مهمی است که حداقل در سال‌های گذشته تلاش های زیادی برای آن انجام شد ولی به سرانجام نرسید. اما با توافقات اخیر 2 کشور و انجام مقدمات فنی  و کارشناسی، شتاب ایران به میر روسیه وصل شد.

این خبری بود که احسان خاندوزی وزیر اقتصاد آن را رسانه ای کرد و گفت: «‌اتصال شبکه شتاب کشور به شبکه پرداخت الکترونیکی کشورهای منطقه پیگیری شد. به طور مشخص در مورد روسیه این اقدام به ثمر نشسته است. در ماه‌های آینده برای تجار ایرانی و روس که مبادله انجام می‌دهند بدون نیاز به مراجعه به شبکه‌های بین‌المللی و ارزهای غیرمحلی این امکان را فراهم می‌کنیم.»

خاندوزی از برنامه بانک مرکزی جهت اتصال به شبکه‌های بانکی دیگر کشورهای منطقه هم خبر داد و گفت: «در خصوص کشورهای دیگر منطقه مثل ترکیه، عمان و عراق هم بانک مرکزی در حال پیگیری است تا همین مسیر طی شود.» 

با اتصال شبکه شتاب ایران به میر روسیه، شبکه کارتی دو کشور به هم وصل خواهد شد. الان بانک های دو کشور به هم وصل شده اند و باهم می توانند پیام رد و بدل کنند. سوییچ پرداخت کارتی هم اگر وصل شود، مردم می‌توانند با کارت بانکی خود در کشور مقابل در مغازه ها خرید کنند. 

گفتنی است،  در توافقنامه بانک‌های مرکزی ایران و روسیه، گام هایی تعریف شده است که اولین قدم آن همین اتصال پیام رسان‌های ملی دو کشور است. یکی دیگر از آن اقدامات به کارگیری پول های ملی در مبادلات تجاری است. یعنی در مرحله اول سوییفت ملی بین دو کشور ایجاد شده است. اقدام دیگر هم پول های ملی است که در آینده نزدیک عملیاتی می شود.

معاون نخست وزیر روسیه به تازگی از  توافق اولیه ایران و روسیه برای استفاده از ارز ملی در مبادلات خبر داده و تأکید کرده است: علاوه بر موضوعات حوزه انرژی، موافقتنامه همکاری در زمینه گمرکی و موضوع استفاده از ارز ملی در تبادلات مطرح شد، و موضوعات بانکی زمینه اولیه توسعه تجاری دو کشور هستند که ما اهتمام لازم را برای رفع چالش‌های آن داریم.

رئیس پارلمان روسیه نیز قبلا در همین ارتباط گفته بود: استفاده فعالانه‌تر از ارزهای ملی برای تسویه حساب‌ها مهم است، قبلاً کارهای زیادی در این زمینه انجام شده است، سهم روبل و ریال در تسویه حساب‌های متقابل اکنون از 60 درصد فراتر رفته است.

از مهمترین موضوعات مورد توافق ایران و روسیه، تأسیس نمایندگی و شعبه بانک‌های 2 کشور است؛ طبق تازه‌ترین خبر اعلام شده از سوی بانک مرکزی ایران، بناست به زودی 2 بانک بزرگ تجاری ایران در روسیه نمایندگی و شعبه تأسیس کنند. ضمن اینکه مهمترین بانک روسی نیز اخیراً نسبت به تأسیس نمایندگی در ایران اقدام کرده است.

طبق اعلام رئیس سازمان توسعۀ تجارت ایران، پس از تلاش های مستمر و پیگیری سازمان توسعه تجارت،  بانک VTB، دومین بانک بزرگ روسی، دفتر نمایندگی خود را در ایران دایر کرد. این اولین بانک روسی است که در ایران حضور مستقیم داشته و در انتقال بخشی از درآمدهای ارزی از شبکه تراستی به شبکه بانکی و شفافیت تجارت موثر خواهد.

ارزش دارایی این بانک 285 میلیارد دلار است که 10 درصد بیش از ارزش کل دارایی نظام بانکی کشور است.

محسن کریمی معاون بین‌الملل بانک مرکزی نیز با تأیید این موضوع از فعالیت 2 بانک ایرانی برای تاسیس نمایندگی و شعبه در روسیه خبر داد و گفت: بانک VTB دومین بانک بزرگ روسیه است که بیشترین شعبه خارجی در میان بانک‌های روسیه را داراست و در حال افتتاح دفتر نمایندگی در تهران هستند.

وی افزود: هدف تاسیس دفتر نمایندگی بانک‌های هر کشوری در خارج از آن کشور عمدتا برای شناسایی فرصت‌های اقتصادی چه از جهت تجاری و چه سرمایه‌گذاری است؛ بنابراین تاسیس دفتر نمایندگی یک بانک روسی در ایران شروع خوبی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور تلقی می‌شود.

کریمی اظهار کرد: هرچه روابط بانکی در چارچوب رسمی و شکل متعارف خود توسعه یابد؛ عملا باعث خواهد شد نقل و انتقالات وجوه از شیوه‌های غیررسمی و نامتعارف و بعضا پرریسک و پرهزینه خارج شده و وارد شیوه‌های رسمی و بانکی شود که متعارف و کم‌ریسک‌تر و کم‌هزینه‌تر برای آحاد اقتصادی و تجار دو کشور است.

بنابراین می توان گفت که گام مهم بعدی توسعه روابط ایران و روسیه، تأسیس بانک است و با تسهیل روابط بانکی قطعا روابط تجاری دو کشور با تحولاتی مثبت همراه خواهد شد.

ضمن اینکه گفته می شود در روزهای آتی رئیس کل بانک مرکزی روسیه و برخی مدیران ارشد سیستم بانکی این کشور به ایران سفر خواهند کرد. کارشناسان بانکی سفر رئیس کل بانک مرکزی روسیه به ایران را در راستای گسترش همکاری های بانکی دو کشور می دانند و معتقدند این سفر نقش مهمی در روابط تجاری ایران و روسیه خواهد داشت.

کارشناسان اقتصادی می گویند: اقدام دولت برای افتتاح شعب بانک‌ها توسط کشورهای همسایه مسیر دریافت پول را تسهیل و کمک می‌کند از واسطه‌ها و لایه‌های مختلف ایجاد شده فاصله بگیریم و منابع ارزی با هزینه کمتر و مدت زمان کوتاهی به کشور بازمی‌گردد.

مسیرهای قبلی دریافت ارزهای صادراتی آسیب‌های زیای داشت اما با روش‌های جدید و نوآورانه مثل افتتاح بانک‌ها، هزینه‌ها و آسیب‌ها را کاهش می‌دهیم.

از مهمترین اثرات این اقدام را می توان افزایش عرضه ارز در کشور دانست چراکه با افتتاح شعب بانک‌های کشورهای همسایه صادرات نفتی و غیرنفتی تسریع و تسهیل می شود و در نتیجه بازگشت ارز به کشور و واردات ارز نیز سرعت می یابد. از همین رو می توان انتظار برقراری ثبات و آرامش در بازار ارز را نیز در آینده نزدیک داشت.