بانک‌ مرکزی با الزام دریافت‌کنندگان ارز به افتتاح حساب ارزی مسیری را آغاز کرده که پایان آن جلوگیری از سوءاستفاده دلالان ارزی و ایجاد شفافیت در تبادلات ارزی است.

به گفته احمد اشتیاقی؛ کارشناس اقتصادی، با این شیوه مصرف‌کنندگان واقعی ارز مراجعه می‌کنند و دلالی از این بازار به طور کلی برچیده می‌شود. تا پیش از این اکثر افرادی که برای دریافت ارز مراجعه می‌کردند، مصرف‌کننده نهایی نبودند و تنها کد ملی خود را در ازای مبلغی ناچیز در اختیار دلالان ارز قرار داده بودند. دلالان برای سودجویی در این بازار قیمت ارز را دستکاری می‌کردند و این موجب التهاب و ناآرامی این بازار می‌شد.

درمان یک بیماری مزمن!

تقاضای کاذب بازار ارز، در سال‌های اخیر به یک بیماری مزمن با امکان سرایت به دیگر بازار‌ها تبدیل شده است. برای این بیماری دارو‌های مختلفی تجویز شد، اما هیچکدام علاج کار نشد. بانک مرکزی در یک ابتکار جدید، برنامه ایجاد حساب ارزی در شبکه بانکی را در پیش گرفت. این اقدام در قدم اول موجب دور شدن دست دلالان از بازار ارز و ایجاد ثبات و آرامش در این بازار شده است.

بهزاد رحیمی؛ عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی به این مسئله اشاره کرده است. به گفته این نماینده مجلس؛ با تقاضای کاذبی در بازار مواجه بودیم، به طوریکه خریداران، نیازمندان واقعی ارز نبودند. با تصمیم جدید بانک مرکزی و پیچیده شدن فرآیند دریافت ارز، تقاضای کاذب این بازار برطرف شده است.

مشوق‌هایی برای استقبال از حساب‌های ارزی در نظر گرفته شده است؟

برنامه‌های بعدی این طرح، ایجاد مشوق‌هایی برای استقبال مردم و فعالان اقتصادی از سپرده‌گذاری اسکناس‌های ارزی خود در شبکه بانکی است. افزایش سپرده‌های ارزی علاوه بر اینکه موجب حفظ ارزش دارایی افراد می‌شود، تامین‌مالی بخش مولد اقتصادی را نیز به همراه دارد که به تحقق شعار مهار تورم و رشد تولید کمک شایانی می‌کند.

مهدی عسکری؛ عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تاکید کرده است که حساب ارزی در قدم اول برنامه خوبی است و باید به سمتی برود که تمام تبادلات در حساب‌های ارزی انجام شود. باید بسته کاملی را در نظر بگیریم که اثرگذاری آن را بیشتر کند.

محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی، در آخرین صحبت‌های خود از برنامه‌های بانک مرکزی برای ایجاد مشوق‌هایی برای افزایش سپرده‌های ارزی گفته است.

به گفته رئیس کل بانک مرکزی؛ شاهد آرامش نسبی در بازار ارز هستیم و امیدواریم با ظرفیت بوجود آمده و برنامه‌های در دست اقدام بانک‌ها به منظور افزایش استقبال مردم و فعالان اقتصادی برای سپرده‌گذاری اسکناس‌های در دست خود نزد شبکه بانکی، زمینه برای افزایش سپرده‌های ارزی و اعتماد متقابل ایجاد شود. در نظر داریم نرخ سود مشخص و با جذابیت منطقی برای سپرده‌های ارزی تعیین کنیم.

بازار ارز با مدیریت بانک مرکزی؛ در مسیر تثبیت

بانک‌مرکزی در سال گذشته برای مدیریت بازار ارز ۶۵ میلیارد دلار تامین ارز کرده است و در سال جدید نیز برنامه‌های مشخصی را برای بسط و تعمیق مرکز مبادله ارز و طلا در نظر گرفته است تا از این طریق نیاز ارزی کشور را برطرف کرده و با ایجاد ثبات ارزی در کاهش تورم و رونق تولید اثرگذار باشد.

یکی از برنامه‌های مهم بانک مرکزی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، استفاده از ابزار‌های مناسب در جهت تسهیل خدمات و تنظیم و ایجاد ثبات در بازار است. صندوق تثبیت ارزی، اوراق مبادله سلف ارزی و سوآپ از دسته ابزار‌هایی هستند که بانک مرکزی برنامه فعال سازی آن‌ها در مرکز مبادله را دارد.

صندوق تثبیت ارز ابزاری است که بانک‌مرکزی از طریق آن می‌تواند عرضه و تقاضای ارز را کنترل کرده و از ایجاد التهاب و هیجانات کاذب در این بازار جلوگیری کند. مشابه چنین ابزاری در بازار سرمایه نیز وجود دارد که با نام صندوق تثبیت بازار سرمایه شناخته می‌شود.

به گفته رئیس کل بانک مرکزی در اولین اقدام صندوق تثبیت ارز راه‌اندازی می‌شود و بانک‌مرکزی از منابع صندوق تثبیت ارز در مواردی که لازم است در بازار دخالت می‌کند تا شاهد ثبات نرخ ارز باشیم.

پیش‌بینی پذیری بازار با سلف ارزی

با استفاده از ابزار سلف ارزی، خریدار ارز می‌تواند ارز خود را به ازای یک نرخ مشخص و طبق قرارداد سلف در زمانی معین شده دریافت کند. این ابزار به ویژه برای فعالان اقتصادی و بخش‌های مولد اقتصاد کارایی بسیاری دارد. زیرا با استفاده از این ابزار می‌توانند منابع مالی خود را آسان‌تر مدیریت کرده و از ریسک‌های بازار به دور باشند.

علاوه بر این، چنین ابزاری می‌تواند به بانک‌مرکزی در جهت سیاست‌گذاری برای برقراری ثبات در بازار ارز کمک کند. برای مثال بانک مرکزی می‌تواند با فروش ارز از طریق قرارداد سلف ارزی در زمانی که انتظارات تورمی در حال افزایش است، انتظارات را کاهش داده و قیمت‌ها را کنترل کند.

رئیس‌کل بانک مرکزی در این باره گفته است: در بازار ایران سلف ارزی نداریم و در حال حاضر نرخ ارز فردایی داریم که یک نوع سلف ارزی است، ولی ما قصد داریم سلف ارزی با مدت طولانی‌تری تهیه کنیم تا نرخ ارز را قابل پیش‌بینی کنیم و یک نفر حداقل در یک ماه آینده ارز مورد نیازش را با یک قیمتی مشخص خریداری کند.

سوآپ ارزی؛ تسهیل کننده تجارت

یکی دیگر از ابرار‌هایی که بانک مرکزی قصد استفاده از آن را دارد، سوآپ ارزی است. این ابزار نوعی قرارداد برای معاوضه جریان نقدی است و در روابط تجاری بین کشور‌ها بسیار کاربرد دارد. سوآپ ارزی می‌تواند در ایجاد توازن ارزی با کشور‌های طرفین تجارت موثر باشد و می‌توان از این ابزار برای دلارزدایی و استفاده از ارز‌های محلی نیز استفاده کرد.

بانک مرکزی تمام قوای خود را برای ریشه‌کن کردن معضلات ارزی کشور به خط کرده است و آن طور که شواهد نشان می‌دهد، در این راستا به جای استفاده از سیاست‌های کوتاه مدت، به دنبال استفاده از ابزار‌ها و روش‌هایی است که کاربرد خود را در بلند مدت نیز حفظ می‌کنند. چنین اقداماتی علاوه حل مشکلات اقتصادی کشور، می‌تواند ذخیره‌ای زیرساختی برای قرار گرفتن کنار دیگر سیاست‌ها در راستای رشد اقتصادی و حرکت رو به جلو نیز باشد.