احتمال اینکه شما یا شخصی که از او مراقبت می کنید نیاز به مصرف آنتی بیوتیک داشته باشد زیاد است. دانستن نحوه استفاده ایمن از آن ها راهی عالی برای ایمن نگه داشتن شما و عزیزانتان و بهبودی کامل است.

آنتی بیوتیک ها عفونت های ناشی از باکتری را درمان می کنند و در برابر عفونت های ناشی از قارچ ها و یا ویروس هایی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی موثر نیستند.

در این موارد آنتی بیوتیک نخورید بهتره

 هر آنتی بیوتیکی تمام عفونتها را نمی تواند درمان کند و نیز آنها فقط علیه عفونت هایی بکار می روند که توسط باکتریها ٬ قارچ ها و انگل های بیماری زا بوجود آمده باشند و علیه بیماریهای ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفولانزا تاثیری ندارند.

بعنوان مثال بیماری‌های زیر در اکثر موارد علت ویروسی دارند:

- سرماخوردگی (گرفتگی بینی ٬ گلودرد ٬ عطسه ٬ سرفه ٬ سردرد)

- آنفولانزا (تب ٬ لرز ٬ بدن درد ٬ سردرد ٬ گلودرد ٬ سرفه خشک)

- خیلی از سرفه ها

- برونشیت حاد (سرفه و تب) در بسیاری موارد توسط ویروسها ایجاد میشود.

- فارنژیت (گلودرد) نیمی از این موارد توسط ویروس ها ایجاد میشود.

- اسهال ویروسی

تنها پزشک است که می تواند از بین انواع مختلف آنتی بیوتیکها ٬ آنتی بیوتیک مؤثر بر بیماری شما را تشخیص دهد.

استفاده از آنتی بیوتیک‌ها در بیماریهای ویروسی باعث عوارضی می شود که شامل:

- عفونت درمان نمی شود.

- باعث سرایت بیماری می شود.

- حال بیمار را بهتر نمی کند.

- ممکن است عوارض جانبی خطرناک داشته باشد.

- باعث گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی می شود.

مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟

مقاومت آنتی بیوتیکی یکی از مهمترین معضلات بهداشتی جامعه امروز است. آنتی بیوتیکها از طریق مقابله با عوامل بیماری زا باعث بقای زندگی می شوند، اما بعضی باکتریها آنقدر قوی می شوند که می توانند مقابل این داروها مقاومت کنند و در نتیجه داروها بخوبی عمل نکنند ، در این صورت انواع قوی تر باکتریها کشته یا متوقف نمی شوند ٬ بلکه می مانند ٬ رشد می کنند و گسترش پیدا می کنند .

زمانی که آنتی بیوتیک نتواند تاثیر کند، نتیجه این خواهد بود که :

- بیماری طولانی تر می شود.

- بیماری پیچیده تر می شود.

- مراجعه متعدد به پزشک یا حضور طولانی در بیمارستان را به دنبال خواهد داشت.

- نیاز به داروهای گران تر خواهد بود.

- چه بسا عفونت های مقاوم منجر به مرگ ایجاد شود.

فقط خود بیماران تنها کسانی نیستند که از این نتیجه رنج می برند ٬ بلکه افراد سالم جامعه هم ضربه خواهند خورد. باکتریهای مقاوم بسرعت گسترش خواهد یافت و سلامت افراد جامعه با گونه بیماری زای جدیدی که به سختی و با هزینه زیاد درمان می شود ٬ تهدید خواهد شد.

بنابراین:

استفاده بیش از حد یا نادرست از آنتی بیوتیکها٬ یعنی مشارکت در گسترش مقاومت در باکتریها

برای مقابله با این پدیده :

۱) در صورت داشتن بیماری ویروسی از پزشک تقاضای آنتی بیوتیک نکنید

۲) دوره درمان را حتی در صورت بهبودی کامل کنید ٬ در غیر اینصورت باکتری ها بطور کامل از بین نمی روند و باکتریهای باقیمانده باعث عفونت مجدد می شوند که ممکن است این بار مقاوم شده و دیگر به آنتی بیوتیکها جواب ندهند.

۳) داروهای باقیمانده را دور بریزید و برای روز مبادا ذخیره نکنید ٬ زیرا آنتی بیوتیک تجویزی روی همان عفونت بخصوص مؤثر و صرفاً برای شما در آن ایام تجویز شده است.

۴) دارو را در ساعات معین شده توسط پزشک یا داروساز مصرف کنید. آنتی بیوتیک زمانی مؤثر خواهد بود که بطور منظم مصرف شود.

۵) آنتی بیوتیکهای خود را به دیگران پیشنهاد نکنید حتی اگر علایم شما یکسان باشد ٬ زیرا ممکن است برای بیماری آنها مناسب نباشد. دریافت داروی اشتباه ممکن است درمان صحیح را به تاخیر بیندازد و باکتریها در این فاصله تکثیر پیدا کنند.

۶) در مورد نحوه مصرف صحیح آنتی بیوتیکها با پزشک یا داروساز مشاوره کنید. مصرف نادرست آنها میتواند جذب آنها را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش یا حذف اثر آنها شود.

۷) در صورت فراموش کردن دوز مصرفی یا اشتباه در مصرف ٬ با پزشک یا داروساز مشاوره کنید.

زمانی که شما آنتی بیوتیک را بدرستی مصرف کنید ٬ بهترین کار را برای سلامت خود ٬ خانواده و اطرافیان انجام داده اید.

عمده نگرانی در خصوص مصرف آنتی بیوتیک

عمده نگرانی در خصوص مصرف این دسته از داروها، دو مورد زیر هستند:

عوارض جانبی تهدید کننده زندگی.

مقاومت آنتی بیوتیکی هنگامی که باکتری ها دیگر به آنتی بیوتیک حساس نیستند.

مصرف بی خطر 

مطمئن شوید که از تهیه کننده دارو یا داروساز خود می پرسید که چگونه آن ها را با خیال راحت مصرف کنید. و آنها را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. قبل از مصرف، در مورد تمام داروهای مصرفی و آلرژی به پزشک خود اطلاع دهید. در مورد عوارض جانبی دارو سوال کنید.

این داروها به صورت کپسول، قرص های جویدنی، پودرهای مخصوص سوسپانسیون مایع، فرمولاسیون های داخل وریدی، کرم ها و پماد وجود دارند. بیشتر آن ها فقط با نسخه پزشک در دسترس هستند، اگرچه برخی کرم ها و پمادهای موضعی ممکن است بدون نسخه نیز در دسترس باشند.

عفونت های باکتریایی تحت درمان با این داروها شامل عفونت های گوش، بینی، گلو، دستگاه ادراری و دستگاه تنفسی است. هر نوع از این داروها، ممکن است برای برخی از سویه های باکتری کم و بیش موثر باشد، بنابراین پزشک دارویی را انتخاب می کند که برای عفونت خاص بهترین نتیجه را داشته باشد.

موارد معمول استفاده از آنتی بیوتیک ها

عبارتند از:

گلودرد

عفونت های سینوسی

عفونت گوش

عفونت های دستگاه ادراری

اسهال مسافرتی

عفونت های پوستی

ذات الریه

التهاب ملتحمه باکتریایی چشم

نکته های بسیار مهم :

آنتی بیوتیک ها در برابر عفونت های ناشی از قارچ ها و یا ویروس هایی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی موثر نیستند.

استفاده نادرست از این دسته از داروها می تواند منجر به عود بیماری یا مقاومت به این داروها شوند. آنتی بیوتیک های خاص نمی توانند باکتری هایی را که مقاومت آنتی بیوتیکی دارند از بین ببرند و این امر می تواند درمان عفونت های جدی را دشوار کند.

۷ توصیه برای جلوگیری از عوارض جانبی و بهبود سریعتر با آنتی بیوتیک ها

به احتمال زیاد همگی ما حداقل یک بار از آنتی بیوتیک های مختلف استفاده کرده ایم. دانستن نحوه استفاده ایمن از آن ها راهی عالی برای ایمن نگه داشتن شما و عزیزانتان است.

۱) آنتی بیوتیک های خود را به موقع مصرف کنید!

زمان مصرف آنتی بیوتیک ها بسیار مهم است. زیرا برای خلاص شدن از شر باکتری هایی که باعث بیماری شما می شوند، مقدار مشخصی از دارو باید مدت زمان مشخصی درون بدن شما باشد.

اگر مصرف داروی خود را فراموش کردید، به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر اکنون زمان دوز بعدی است و نوبت آخر را کاملاً فراموش کرده اید، هر دو دوز را یک باره مصرف نکنید. و برنامه خود ادامه دهید.

۲) آنتی بیوتیک های خود را برای مدت زمانی که دکتر گفته است مصرف کنید، حتی اگر احساس بهتری داشته باشید!

قطع زودهنگام این دسته از داروها (antibiotic)، خطر ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی را افزایش می دهد. اگر قبل از اتمام نسخه کامل، داروی خود را قطع کنید، ممکن است از شر تمام باکتری های بدی که باعث بیماری شما شده اند خلاص نشوید. باکتری های باقیمانده می توانند رشد کنند، تکثیر یابند و سرانجام ممکن است جذب شوند. از آنجا که باکتری قوی تر شده اند، ممکن است دفعه بعدی درمان عفونت مشکل باشد.

۳) از مصرف همزمان الکل و آنتی بیوتیک خودداری کنید!

بهتر است هنگام مصرف antibiotic از الکل خودداری کنید. زیرا:

الکل سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف می کند و روند بهبودی بدن شما را کند می کند.

مصرف الکل با آنتی بیوتیک می تواند منجر به حالت تهوع، استفراغ، شکم درد و سردرد شود.

۴) آنتی بیوتیک ها را دقیقاً به روشی که داروساز به شما می گوید نگهداری کنید!

برخی از آنتی بیوتیک ها باید در یخچال نگهداری شوند، تا آنقدری قوی باشند تا از شر باکتری های بیمار کننده شما خلاص شوند. از طرف دیگر، برخی دیگر مانند کلاریترومایسین هنگام نگهداری در دمای اتاق، موثرتر هستند. و برخی دیگر مانند آزیترومایسین را نیز می توان هم در یخچال  و هم در دمای اتاق نگهداری کرد.

۵) آنتی بیوتیک ها را برای بعد ذخیره نکنید!

اگرچه نگه داشتن آنها می تواند وسوسه انگیز باشد، اما مهم است که پس از اتمام دوره کامل داروهای باقیمانده را دور بریزید.

داروهای منقضی، ممکن است توانایی مبارزه با عفونت ها را از دست بدهند. مصرف داروهای تاریخ مصرف گذشته که به خوبی کار نمی کنند، در واقع می توانند باعث بدتر شدن عفونت شوند. همچنین به دلیل مقاومت در برابر آنتی بیوتیک، ممکن است درمان عفونت در آینده را نیز دشوارتر کنند.

همچنین لازم به یادآوری است که آنتی بیوتیک های مختلف عفونت های مختلف را درمان می کنند. هنگامی که خودتان عفونت را تشخیص می دهید، خطر تشخیص غلط  و مصرف داروی اشتباه را دارید. مصرف داروهای اشتباه به عفونت کمک نمی کند. در عوض، می تواند عفونت شما را بدتر کند و بی مورد خطر عوارض جانبی ناخوشایند را افزایش دهد.

آنتی بیوتیک های مختلف عفونت های مختلف را درمان می کنند. مصرف داروی اشتباه به عفونت کمک نمی کند.

۶) به دیگران آنتی بیوتیک “قرض” ندهید!

به اشتراک گذاشتن این دسته از داروها بدون خطر نیست، به خصوص از آنجا که افراد مختلف می توانند واکنش های مختلفی نسبت به آنها داشته باشند. به عنوان مثال پنی سیلین ممکن است برای شما کاملاً ایمن باشد، اما شخص دیگر ممکن است به شدت به آن حساسیت داشته باشد. در نتیجه به اشتراک گذاشتن دارو با دیگران، خطر ابتلا به عوارض جانبی یا فوریت های پزشکی بالقوه را افزایش می دهد. دور انداختن باقی مانده دارو پس از اتمام دوره کامل به جلوگیری از تمایل به قرض دادن آن به دیگران کمک می کند.

۷) در صورت ابتلا به اسهال، پزشک خود را هر چه سریع تر مطلع کنید!

هنگام مصرف و طی هفته های بعد از اتمام آن، روده خود را تحت نظر داشته باشید. یکی از عوارض جانبی مهم هر آنتی بیوتیکی عفونت بعدی است. این عفونت به نام Clostridium difficile یا به اختصار C. diff نامیده می شود. C. diff می تواند منجر به اسهال و کولیت جدی و التهاب روده بزرگ شود. اگر متوجه شدید که بعد از مصرف داروهای اخیر، شما یا یکی از عزیزانتان دچار اسهال شده اید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص عفونی در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.