آیا ارزهای دیجیتال می توانند جایگزینی برای ارزهای فیات باشند؟
اقتصاد ایران: بحث جایگزینی ارزهای دیجیتال با ارزهای فیات یکی از موضوعات داغ در حوزهی اقتصاد و فناوری مالی است. این مسئله از ابعاد مختلفی قابل بررسی است، چراکه ارزهای دیجیتال ویژگیهایی دارند که آنها را از ارزهای سنتی متمایز میکند.
اخبار شرکتها- در ادامه، چهار جنبهی مهم یعنی تمرکززدایی، عرضهی محدود، سرعت و هزینهی تراکنش را بهطور کامل توضیح خواهیم داد.
تمرکززدایی (Decentralization)
ارزهای دیجیتال: حذف واسطه ها و کنترل مرکزی
یکی از مهمترین ویژگیهای ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین و اتریوم این است که توسط هیچ نهاد مرکزیای کنترل نمیشوند. این بدان معناست که هیچ دولت، بانک مرکزی، یا موسسهی مالیای نمیتواند مستقیماً در فرآیند خرید ارز دیجیتال، عرضه، تراکنش، یا ارزشگذاری آنها مداخله کند.
نحوهی عملکرد: ارزهای دیجیتال بر پایهی فناوری بلاکچین ساخته شدهاند، که یک دفتر کل توزیعشده و تغییرناپذیر است. در این سیستم، تراکنشها توسط شبکهای از نودها (گرهها) تأیید و ثبت میشوند، نه توسط یک بانک مرکزی.
مزایا:
جلوگیری از کنترلهای دولتی و تورم مصنوعی که بانکهای مرکزی معمولاً با چاپ پول ایجاد میکنند.
کاهش هزینههای تراکنش به دلیل حذف واسطههایی مانند بانکها و شرکتهای پرداخت.
امکان دسترسی جهانی برای همهی افراد، بدون نیاز به افتتاح حساب در بانک یا داشتن مدارک هویتی.
معایب و چالشها:
نبود نظارت مرکزی میتواند باعث شود که ارزهای دیجیتال برای فعالیتهای غیرقانونی مانند پولشویی و تأمین مالی تروریسم مورد سوءاستفاده قرار گیرند.
در صورت گمشدن کلید خصوصی کیف پول دیجیتال، هیچ راهی برای بازیابی دارایی از دسترفته وجود ندارد.
در برخی کشورها، دولتها به دلیل از دست دادن کنترل خود بر اقتصاد، ارزهای دیجیتال را محدود یا ممنوع کردهاند.
ارزهای فیات: کنترل مرکزی توسط دولت ها و بانک های مرکزی
در مقابل، ارزهای فیات (مانند دلار، یورو، و ریال) توسط دولتها منتشر و مدیریت میشوند. این بدان معناست که:
بانکهای مرکزی میزان عرضهی پول را کنترل میکنند و از طریق سیاستهای پولی مانند نرخ بهره و چاپ پول، بر اقتصاد اثر میگذارند.
تراکنشهای مالی از طریق بانکها و موسسات مالی پردازش میشوند و تحت قوانین دولتی قرار دارند.
دولتها میتوانند در مواقع بحران اقتصادی اقدام به چاپ پول کنند (اگرچه این کار میتواند منجر به تورم شود.)

عرضه محدود (Limited Supply)
بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال: کنترل شده و محدود
یکی از تفاوتهای اساسی بین ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات، محدودیت عرضه در ارزهای دیجیتال است.
برای مثال، بیتکوین دارای حداکثر عرضهی ۲۱ میلیون واحدی است. این یعنی بعد از استخراج ۲۱ میلیون بیتکوین، دیگر هیچ بیتکوینی جدیدی ایجاد نخواهد شد.
این ویژگی باعث میشود که بیتکوین شبیه به فلزات گرانبها مانند طلا باشد، زیرا کمیاب است و نمیتوان آن را بهصورت نامحدود تولید کرد.
در نتیجه، بیتکوین در بلندمدت میتواند بهعنوان یک ذخیرهی ارزش عمل کند، زیرا برخلاف ارزهای فیات که قابل چاپ هستند، مقدار آن از پیش مشخص است.
ارزهای فیات: عرضهی نامحدود و قابل تغییر

ارزهای فیات هیچ محدودیت مشخصی در عرضه ندارند و بانکهای مرکزی میتوانند هر زمان که بخواهند آنها را چاپ کنند.
مشکل اصلی این رویکرد، تورم است. وقتی یک بانک مرکزی مقدار زیادی پول چاپ کند، ارزش آن کاهش مییابد و قیمت کالاها افزایش پیدا میکند.
نمونهای از این مشکل تورم شدید در ونزوئلا است که باعث شد ارزش پول ملی این کشور تقریباً بیارزش شود.
در مقابل، بیتکوین به دلیل محدودیت در عرضه، تورم کمتری دارد، اما با نوسانات قیمتی شدیدی روبهرو است که میتواند آن را برای استفادهی روزمره نامناسب کند.
سرعت و هزینه تراکنش
ارزهای دیجیتال: چالش های مقیاس پذیری و هزینه های تراکنش
با وجود بهبودهای اخیر، بسیاری از بلاکچینها هنوز در پردازش تراکنشهای زیاد بهطور همزمان دچار مشکل هستند.
-
بیتکوین: بهطور میانگین ۷ تراکنش در ثانیه پردازش میکند، که در مقایسه با سیستمهای پرداخت سنتی بسیار کمتر است.
-
اتریوم: این شبکه نیز با وجود سریعتر بودن نسبت به بیتکوین، همچنان محدودیتهای مقیاسپذیری دارد.
-
کارمزد تراکنش: در زمانهای شلوغی شبکه، هزینهی انتقال بیتکوین و اتریوم افزایش پیدا میکند و ممکن است کارمزد یک تراکنش ساده تا چند ده دلار هم برسد.
نتیجه گیری
در شرایط فعلی، ارزهای دیجیتال هنوز نمیتوانند به طور کامل جایگزین ارزهای فیات شوند، اما میتوانند در برخی موارد مکمل آن باشند. در بلندمدت، اگر چالشهای مقیاسپذیری، نوسانات قیمت و مسائل قانونی حل شوند، امکان افزایش استفاده از ارزهای دیجیتال در تراکنشهای روزمره بیشتر خواهد شد.