وی افزود: این سازمان در حقیقت ترکیب جدید پیمان «شانگهای5» است که در سال 1996 میلادی تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر داده شد.

مدیرکل دفتر مطالعات بازارهای وزارت اقتصاد بیان کرد: در ابتدا این سازمان به‌عنوان ترتیبات منطقه‌ای مطرح بود که با هدف توسعه اقدامات اعتمادسازی امنیتی در مرزهای کشورهای عضو، پایه‌ریزی شد و کمتر به‌عنوان یک مکانیسم بین‌المللی موردتوجه جامعه جهانی قرار داشت، ولی به‌مرور طی اجلاس‌های سران آن، تکوین و تحول ساختاری و عملکردی پیدا کرد و دامنه اهداف و سیاست‌گذاری‌های آن از اقدامات و مباحث امنیتی به موضوعات اقتصادی و همکاری سیاسی و تجاری توسعه یافت و به‌عنوان یک سازمان همکاری‌های بین‌المللی رسماً از اول ژانویه 2004 اعلام موجودیت کرد و دبیرخانه سازمان در پکن شروع به کار کرد.

به‌گفته وی، یکی از مهم‌ترین اقدام و برنامه‌های سازمان همکاری شانگهای برنامه‌ریزی بلندمدت اعضا در اجلاس سال 2003 میلادی در خصوص تشکیل منطقه آزاد تجاری، امضای یک‌صد برنامه مشخص برای افزایش سطح بازرگانی میان کشورهای عضو در سال 2004 میلادی، اعلام اولویت بالای پروژه‌های مشترک سازمان در زمینه انرژی شامل کشف، استخراج و بهره‌برداری از حوزه‌های نفت و گاز و استفاده مشترک اعضا از منابع آب شیرین و همچنین، توافق برای تشکیل شورای مشترک بانکی بین کشورهای عضو سازمان با هدف تسهیل در فراهم کردن سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های مشترک در نشست 2005 میلادی، گردهمایی شورای مشترک بانکی سازمان همکاری شانگهای در 2006 میلادی در چین، بنیان گذاردن تشکیلاتی بین‌المللی با نام «باشگاه انرژی» در نشست 2007 میلادی در مسکو و تدوین سند همکاری مشترک فرهنگی است.

کریمی گفت: ایران در بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در ازبکستان (25 شهریور 1401) به عضویت رسمی این سازمان درآمد. تقاضای عضویت ایران در بهمن 1383 به دبیرخانه سازمان ارایه شد و در سال 1384 عضویت ناظر ایران به‌همراه دو کشور پاکستان و هند در نشست وزیران امور خارجه سازمان، امضا شد.

وی تأکید کرد: عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای حائز منافع و آثار قابل‌توجهی برای کشور و سایر اعضا برای پیشبرد اهداف و منافع ملل منطقه آسیایی و در راستای تقویت روابط و همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و بانکی و سایر روابط با اعضای آن و نیز صلح منطقه‌ای و جهانی و از همه مهم‌تر تقویت کارایی و نقش ایران در تدوین سایر همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای و سازمان‌های بین‌المللی و به‌خصوص سازمان ملل متحد است و این همکاری در شرایط تحریم می‌تواند اهمیت موضوع را بیش از پیش آشکار کند.

افزایش 29درصدی تجارت غیرنفتی ایران با اعضای شانگهای در سه‌ماهه 1401

مدیرکل دفتر مطالعات بازارهای اقتصادی با بیان اینکه تبادلات تجاری ایران با اعضای سازمان همکاری شانگهای رو به افزایش بوده است، افزود: در سه‌ماهه اول امسال تجارت غیرنفتی ایران با یازده عضو این سازمان، با رشد 29‌درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به رقم 12.34 میلیون تن به‌ارزش 9.856 میلیارد رسید.

وی ادامه داد: 10 میلیون و 213 هزار تن کالا به‌ارزش پنج میلیارد و 514 میلیون دلار مربوط به کالاهای صادراتی ایران به اعضای شانگهای بوده که نسبت به بهار سال‌ قبل 20‌ درصد افزایش داشته است و 2 میلیون و 167 هزار تن کالا نیز به‌ارزش چهار میلیارد و 343 میلیون دلار هم از این 11‌ کشور وارد ایران شده است که رشد 41‌درصدی را نشان می‌دهد.

کریمی گفت: کشورهای چین، هند، افغانستان، پاکستان، روسیه و ازبکستان به‌ترتیب پنج مقصد اول کالاهای صادراتی ایران بین اعضای سازمان همکاری شانگهای بودند، همچنین کشورهای قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان، بلاروس و مغولستان مقاصد بعدی صادراتی کالاهای ایرانی به اعضای پیمان شانگهای بودند.

به‌گفته این مقام مسئول در سه‌ماهه اول سال 1401، چین در رتبه نخست، هند پنجم، افغانستان ششم، پاکستان هشتم، روسیه سیزدهم، ازبکستان بیست و دوم، قزاقستان بیست و هشتم، تاجیکستان سی و هشتم، قرقیزستان پنجاهم، بلاروس پنجاه و چهارم و مغولستان در رتبه نود و سوم مقاصد صادراتی ایران قرار گرفتند.

مدیرکل دفتر مطالعات بازارهای اقتصادی بیان کرد: موضوع عضویت در سازمان‌های مهم منطقه‌ای برای تأمین حداکثری منافع ملی کشورها با هزینه‌های مادی و معنوی کمتر، همواره مدنظر تصمیم‌گیرندگان کشورها قرار دارد، در واقع، گرایش ایران به سازمان همکاری شانگهای در چارچوب سیاست خارجی متوازن کشورمان صورت گرفته است و ایران همواره جهت تقویت پیوندها و همکاری‌ها با سایر تشکل‌های منطقه‌ای و سایر نقاط جهان تلاش کرده است.

وی ادامه داد: حضور چین و روسیه به‌عنوان اعضای دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد و هند به‌عنوان قدرت نوظهور اقتصادی بر اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌افزاید، همچنین، حضور کشورهای مهم در حوزه انرژی همچون روسیه، ایران، ترکمنستان و قزاقستان در حوزه گاز و نفت و تاجیکستان در حوزه آب بسیار اهمیت دارد.

توسعه‌ ذخایر و ظرفیت‌های وسیع انرژی، حمل‌ونقل و تجارت/ حذف دلار و یورو با ایجاد پول مشترک بین اعضای شانگهای

کریمی تأمین منافع اقتصادی ازجمله توسعه‌ ذخایر و ظرفیت‌های وسیع انرژی و حمل‌ونقلی و تجاری در راستای منافع و امنیت ملی کشور در سایه عضویت در این سازمان را قابل توجه دانست و گفت: در جلسات سران عضو، بر توسعه تجارت و رفع موانع و چالش‌ها تأکید شده است و در بحث مالی و بانکی با کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان، اقدامات خوبی انجام شده است.

وی با بیان اینکه حذف دلار و یورو و تدوین پول مشترک بین اعضا می‌تواند در برنامه‎‌های آتی قرار داده شود، گفت: پیشنهاد استفاده از بیمه‌ها و کانال‌های مالی جدید توسط ایران به این سازمان ارائه شده است، همچنین در مذاکرات دوجانبه با روسیه در خصوص کریدور شمال ـ جنوب بحث و بر تکمیل خطوط راه‌آهن رشت ـ آستارا و افزایش ناوگان دریایی خزر و توسعه بنادر شمالی تبادل نظر شده است.

کریمی بیان کرد: بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی جهان، ازجمله ایران و روسیه عضو سازمان شانگهای هستند و بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی جهان همچون چین و هند نیز در این سازمان عضویت دارند. اتخاذ سازوکارهای مناسب جهت همکاری‌های پایدار در حوزه امنیت انرژی و سایر حوزه‌های انرژی و تدوین مبادلات پایدار انرژی و تأمین انرژی امن و پایدار در دستور کار قرار دارد.

وی اضافه کرد: موضوع امنیت غذایی، سلامت و استفاده از ظرفیت‌های ایران در حوزه سلامت و صادرات تجهیزات پزشکی، داروهای بیوتکنولوژی و خدمات گردشگری سلامت به کشورهای عضو شانگهای توسط ایران حائز اهمیت است.