گروه چهارمحال و بختیاری محمد حیدری| با توجه به فرا رسیدن سالروز فناوری هسته‌ای تصمیم گرفتیم از بزرگترین سایت پرتودهی گاما در کشور که در منطقه ویژه اقتصادی چهارمحال و بختیاری واقع شده گزارشی تهیه کنیم و خدمات دانش‌بنیان این مرکز را در سالی که «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نام‌ گرفته است، معرفی کنیم، لذا به سراغ سیدرضا رفیعی مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان شارپرتو ایرانیان رفتیم.

فارس: لطفا کمی در مورد این مرکز، فعالیت‌ها و ارتباط آن با انرژی هسته‌ای توضیح دهید.

این سایت پرتودهی با احداث سامانه چندمنظوره صنعتی، در سال ۱۳۹۷ و در فضایی به مساحت ۱۳ هزارمترمربع تحت نظارت مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور به بهره‌برداری رسید و با ظرفیت ۱۰۰ هزار مترمکعب ارائه خدمات در سال، امکان استریل کردن تجهیزات پزشکی با کلاس خطر بالا، کاهش بار میکروبی مواد غذایی و ادویه‌جات و همچنین افزایش ماندگاری محصولات باغی و کشاورزی را دارد.

این صنعت در حوزه مواد غذایی و امنیت غذایی یک زیرساخت اساسی است که همانند استفاده از اشعه‌های نور خورشید که در کاهش بار میکروبی و آلودگی‌ها عمل می‌کند، با استفاده از سورس‌های کبالت ۶۰ که منشا تولید اشعه گاما است به صورت صنعتی بار میکروبی مواد غذایی و محصولات کشاورزی را به اندازه‌ای مشخص کاهش داده تا این محصولات هم استانداردهای لازم جهانی را برای صادرات کسب کنند و هم ماندگاریشان تا حد زیادی افزایش یابد.فارس: این مجموعه در زمینه امنیت غذایی چه خدماتی را ارائه می‌دهد؟

به طور مثال در زمینه تولید سیب‌زمینی سالانه به دلیل جوانه زدن، حدود یک میلیون تن از این محصول کشاورزی در کشور امحا می‌شود که زیان جدی هم به کشاورزان و هم به دولت وارد می‌کند اما در صورت پرتودهی این محصول توسط اشعه گاما امکان جوانه‌زدن در این محصول و تمامی محصولات کشاورزی و باغی دیگر از جمله، پیاز، هویچ، گوجه‌فرنگی و... از بین رفته و امکان ذخیره‌سازی برای مدت طولانی فراهم می‌شود.

استفاده از سامانه‌های پرتودهی یعنی کاهش استفاده از سموم شیمیایی و نگهدارنده‌هایی که در حوزه غذا و سلامت استفاده شده و این کاهش می‌تواند کمک بسیار جدی در حوزه مواد غذایی و صادرات محصولات کشاورزی داشته باشد.

لازم به ذکر است این سایت با افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی و جلوگیری از امحای آن‌ها باعث جلوگیری از هدر رفت منابع آبی در قبال تولید محصولاتی می‌شود که در صورت عدم استفاده صحیح از این فناوری دور ریخته خواهند شد به ویژه در شرایطی که کشور با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند.

 فارس: در حوزه سلامت و درمان چطور؟

این سایت قابلیت این را دارد که تمامی تجهیزات و لوازم پزشکی را به طور کامل استریل کند به طوری که در بحران کرونا نیز حجم بالایی از ماسک‌های تولید شده در کشور را استریل و تلاش کرد در جهت حفظ سلامت مردم و مقابله با ویروس کرونا گام‌های موثری بردارد.

یکی از ویژگی‌های استفاده از این فناوری امکان بازیافت لوازم پزشکی از جمله تیغ‌های جراحی و ابزار و لوازم استفاده شده در بیمارستان است که به جای اینکه به عنوان زباله‌های عفونی دفع و امحا شوند قابلیت میکروب‌زدایی کامل و رفع تمامی عفونت‌ها با استفاده از این تکنولوژی وجود دارد تا مجدد به چرخه بازیافت و استفاده بازگردند که این مسئله باعث کاهش خروج ارز از کشور نیز می‌شود.

فارس: صحبت از خروج ارز شد، امکان دارد توضیحات بیشتری در خصوص شیوه جلوگیری از خروج ارز توسط این مجموعه بدهید؟

تا قبل از احداث این مراکز پرتودهی بسیار از تولیدات از جمله تجهیزات پزشکی باید برای استریل شدن به خارج از کشور ارسال و بازگشت داده می‌شد که ارز قابل توجهی را از کشور خارج می‌کرد اما با احداث این مرکز از خروج قریب به ۱۰ میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری شده است که با توسعه بیشتر این عدد نیز افزایش خواهد یافت.

همچنین در سنوات گذشته احداث بسیاری از کارخانه‌‌های ساخت تجهیزات پزشکی به دلیل در دسترس نبودن مراکز استریل‌کننده به‌صرفه نبود به طوری که یکی از شرکت‌های بزرگ تولید این محصولات به همین دلیل مجبور به احداث کارخانه خود در خارج از کشور شد و محصولات آن با قیمتی بیشتر به دست مصرف‌کنندگان ایرانی می‌رسید.

با توسعه و افزایش این مراکز نیاز کشور به طور کامل از مراکز استریل‌کننده برطرف و موجب می‌شود با استفاده از این فناوری دانش‌بنیان سرمایه‌گذاران این حوزه اقدام به احداث کارخانه‌های خود در این کشور کرده و به تبع بخشی از مشکلات اشتغال نیز برطرف می‌شود.

فارس: با این تفاسیر افزایش و توسعه این مراکز اهمیت بالایی برای کشور دارد آیا برنامه‌ای برای توسعه این سایت دارید؟

در حال حاضر با توجه به نیاز کشور به این فناوری تقاضای ما توسعه این مراکز است به طوری که در مجموعه شهید شهریاری شهرکرد کلیه پرسنل به صورت سه شیفت مشغول فعالیت هستند و ترافیک بالایی از محصولات را اینجا شاهدیم که با افزایش چشمه‌های این سایت به راحتی سرعت استریل کردن افزایش پیدا خواهد کرد و این مرکز ظرفیت افزایش چهار برابری دارد.

همچنین در صورت رونق منطقه ویژه اقتصادی و احداث صنایع تبدیلی و ایجاد انبارهایی برای نگهداری محصولات به راحتی می‌توانیم هم مشکل اشتغال را در استان حل کنیم و هم اینکه بسیاری از محصولات کشاورزی و غذایی را که تا قبل از این امحا می‌شد، با افزایش ماندگاری از طریق این تکنولوژی به فروش رسانده تا علاوه بر رفع نیاز کشور در منابع آبی صرفه‌جویی شده و ارزآوری در این حوزه داشته باشیم.

به گزارش فارس از شهرکرد علیرغم پیشرفت همه جانبه علوم و فنون هسته‌ای در طول نیم قرن گذشته، هنوز این کاربردهای این تکنولوژی برای عموم مردم ناشناخته مانده و کمتر کسی را می‌توان یافت که بداند چگونه جنبه‌های دیگری از علوم هسته‌ای زندگی روزمره او را متحول کرده است.

در سال‌های اخیر و در نتیجه تلاش پژوهشگران و مهندسین هسته‌ای، این تکنولوژی نقش مهمی را در ارتقای سطح زندگی مردم، رشد صنعت و کشاورزی و ارائه خدمات پزشکی ایفا کرده است.

ایران سال‌های بسیاری است که به استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای روی آورده و عمده فعالیت‌های علمی سازمان انرژی اتمی و صنعت هسته‌ای طراحی، احداث و بهره‌برداری از نیروگاه‌های هسته‌ای قدرت، طراحی، احداث و بهره‌برداری از شتاب‌دهنده‌ها برای کاربرد پزشکی، صنعت و کشاورزی، کاربرد لیزر در پزشکی و صنعت، چرخه سوخت هسته‌ای، احداث و بهره‌برداری از راکتور‌های تحقیقاتی از نوع شکافت و هم‌جوشی (گداخت) هسته‌ای، فعالیت‌های تحقیقاتی با هدف توسعه کاربرد پرتو‌ها در صنعت، کشاورزی و پزشکی و نظارت بر ایمنی فعالیت‌های هسته‌ای در کشور از طریق مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور است.