معمولا بیماران مبتلا به این عارضه با شکایت از علائم آزاردهنده زخم مقعدی به ما مراجعه می کنند و بسیاری از مراجعین اطلاعات و آگاهی کافی درباره این بیماری ندارند. 
به همین جهت در ادامه به بررسی اینکه شقاق چیست؟ چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود می پردازیم:

بیماری شقاق چیست؟

بیماری شقاق یا زخم مقعدی، به ایجاد پارگی کوچک و جزئی در بافت مخاطی مقعد گفته می شود که معمولا به دلیل فشار زیاد ایجاد می شود. شقاق که در دو نوع حاد و مزمن ایجاد می شود، در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد و اصلی ترین عامل آن یبوست و خشکی مدفوع است.

می دانید که ناحیه مقعد به دلیل وجود رشته های عصبی زیاد، از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. به همین دلیل این عارضه می تواند علائم دردناکی برای بیمار ایجاد کند، علائمی که گاهی از تحمل فرد خارج است.

معمولا بیماران مبتلا به شقاق مزمن به قدری از علائم این بیماری عاجزند، که به دنبال سریع ترین راه برای درمان شقاق مقعدی هستند.

علائم شقاق

به یاد داشته باشید شدت علائم شقاق در هر فردی با توجه به مدت زمانی که از شروع بیماری گذشته می تواند تغییر کند، اما شایع ترین علائم شقاق مقعدی به شرح زیر است:

• درد مقعدی
• سوزش زیاد هنگام دفع
• خونریزی مقعد یا خون روی مدفوع
• ایجاد برجستگی یا زائده کوچک
• خارش مقعد

اگر هر یک از علائم بالا را تجربه می کنید، باید در اولین فرصت این مشکل را با پزشک در میان بگذارید. زیرا اگر مدت زمان کمی از شروع بیماری شما گذشته باشد، با روش های ساده تری می توان بیماری را درمان کرد.

زمان مراجعه به پزشک

همانطور که در بالا اشاره کردیم با مشاهده هر نشانه غیر معمولی در ناحیه مقعد، باید به دکتر متخصص مراجعه کنید تا مشکلتان بررسی شود.

می دانیم که بسیاری از مبتلایان به دلیل خجالت و ترس به دکتر مراجعه نمی کنند و درمان را به تعویق می اندازند. معاینه مقعدی برای هیچکس خوشایند نیست اما هر چقدر درمان به تعویق بیفتد، بیماری پیشرفت کرده و روند درمان سخت تر خواهد شد.

بنابراین خجالت را کنار بگذارید و به یک دکتر متخصص شقاق یا جراح عمومی مراجعه کنید. در ابتدا پزشک درباره علائمی که اخیرا تجربه کرده اید از شما سوال می پرسد.

در این مرحله سعی کنید بطور دقیق و کامل به سوالات پزشک پاسخ دهید و هر نشانه ای که فکر می کنید مربوط به این عارضه است بطور کامل شرح دهید.

در مرحله بعدی یک معاینه فیزیکی ساده انجام می شود. شما باید به حالت سجده یا به پهلو روی تخت دراز بکشید تا معاینه انجام شود. در اکثر مواقع بیماری با معاینه ساده قابل تشخیص است، اما در بعضی موارد خاص که امکان تشخیص قطعی بیماری با معاینه ساده مقعد امکان پذیر نیست، باید معاینه دیجیتال مقعد با یکی از روش های زیر انجام شود:

• سیگموئیدوسکوپی
• آنوسکوپی
• کولونوسکوپی 

پزشک در نهایت با معاینه بالینی و معاینات دیجیتال نوع شقاق مقعدی و بهترین روش درمان بیماری شما را تعیین می کند.

دلایل شقاق

اما چرا به شقاق مبتلا می شویم؟ اصلی ترین علت ابتلا به شقاق، ایجاد فشار زیاد در مقعد است که به بافت دیواره مقعد و همچنین عروق این ناحیه آسیب می زند. عواملی که در مقعد فشار ایجاد می کنند به شرح زیر هستند:

• یبوست مزمن و خشکی مدفوع که به عنوان اصلی ترین عامل شناخته می شود
• اسهال مزمن
• برقراری رابطه مقعدی
• بارداری و زایمان در زنان
• بیماری های التهاب روده مثل کولون، کولیت، کرون و غیره
  
  راه های جراحی شقاق

روش های مختلفی برای جراحی شقاق وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار، صلاحدید پزشک و همچنین انتخاب بیمار تعیین می شود. اگر از جراحی و بیهوشی واهمه دارید و قصد دارید با دارو و روش های خانگی این عارضه را درمان کنید، باز هم باید با یک پزشک مشورت کنید تا داروها و روش های موثر را به شما پیشنهاد دهد.

البته روش های بدون جراحی فقط علائم شما را بطور موقت کاهش می دهند و بطور ریشه ای بیماری را درمان نمی کنند. مگر اینکه زخم شقاق خیلی خفیف باشد و با روش های دارویی بهبود یابد.

اگر بعد از ده روز استفاده از دارو و روش های خانگی علائمتان بهبود نیافت، باید یکی از روش های زیر را برای درمان قطعی بیماری انتخاب کنید:

لیزر شقاق

درمان شقاق با لیزر یکی از بهترین راه های درمان این بیماری برای افرادی است که از جراحی و بیهوشی واهمه دارند. عمل لیزر شقاق  یک روش سرپایی است که با استفاده از بی حسی موضعی و بدون بیهوشی انجام می شود.

در روش نوین لیزر با استفاده از اشعه متمرکز لیزر زخم حاصل از شقاق را ترمیم می کنند و بیمار دچار درد و خونریزی جراحی نمی شود.

همچنین لیزر یک روش بسیار دقیق است که هیچگونه آسیبی به بافت اطراف بیماری وارد نمی کند و عوارض جراحی مثل بی اختیاری را به دنبال ندارد.

وقتی می گوییم لیزر به عنوان درمان قطعی شقاق مقعدی شناخته می شود، یعنی احتمال بازگشت بیماری در حدود صفر است.

اسفنکتروتومی

این جراحی معمولا تحت بیهوشی و به دو صورت باز و بسته انجام می شود. میزان موفقیت این روش در مقایسه با سایر روش های جراحی بالاتر است، اما باید عوارض این عمل را هم در نظر گرفت.

در اسفنکتروتومی یک برش باریک روی عضله اسفنکتر ایجاد می شود تا انقباض و فشار وارد بر مقعد را کاهش دهد و از این طریق درد و علائم بیمار تا حد زیادی کاهش می یابد.

فیشرکتومی

در روش فیشرکتومی پوست اطراف مقعد که دچار زخم شقاق شده بریده و سپس ترمیم می شود. گاهی برای اثربخشی بیشتر این عمل همراه با بوتاکس انجام می شود تا بیمار درد کمتری را تجربه کند.

دیلاتاسیون

دیلاتاسیون که یکی از درمان های پر خطر شقاق به حساب می آید، به معنی شل کردن عضلات مقعد توسط پزشک است. اگر شقاق به دلیل تنگی دریچه مقعد ایجاد شده باشد، دیلاتاسیون یکی از روش های مناسب برای برطرف کردن آن است.

اما در موارد بسیاری این کشش باعث ایجاد آسیب در بافت عضلات مقعد می شود.

مراقبت بعد عمل

برای اینکه نتیجه عمل موفقیت آمیز باشد باید مراقبت های بعد عمل هم به خوبی انجام شود. زیرا اگر این موارد رعایت نشوند، احتمال عفونت یا عود مجدد بیماری تا حد زیادی افزایش می یابد. مهم ترین مراقبت های بعد از عمل شقاق به شرح زیر است:

مصرف دارو: حتما داروهای مسکن و آنتی بیوتیک را طبق دستور پزشک استفاده کنید.

مصرف فیبر و مایعات: غذاهای حاوی فیبر و مایعات را بیشتر کنید تا دچار یبوست نشوید

مراقبت از زخم: حتما تعویض پانسمان و شستشوی زخم را طبق دستور پزشک انجام دهید

حمام سیتز: یکی از راه هایی که به افزایش خونرسانی و زودتر خوب شدن زخم مقعد کمک می کند، حمام سیتز است