از طرفی با توجه به این‌که حجم عملیات گمرکی در چند نقطه انجام می‌شود، شاهد کمبود نیروی انسانی و گاه کمبود نظارت‌ها هستیم؛ موضوعی که سبب شد امید جوانخواه ناظر گمرکات خراسان رضوی نیز در نشست خبری خود به آن ورود کند و بگوید که «به این نتیجه رسیده‌ایم تا تجمیع گمرکات مربوط به صادرات و واردات کالا در منطقه ویژه اقتصادی سرخس انجام شود».

همکاری گمرک و آستان قدس

هم‌اکنون با سرمایه‌گذاری بیش از 130 میلیارد تومانی آستان قدس رضوی در منطقه ویژه اقتصادی سرخس، جاده ترانزیت این منطقه تا نقطه صفر مرزی احداث و آماده بهره‌برداری شده است؛ اقدامی که با تعامل و همکاری ناظر گمرکات خراسان و اداره کل گمرک سرخس به ثمر خواهد نشست تا هم هزینه‌های سربار فعالان اقتصادی کاهش یابد و هم عملیاتی گمرک و ارائه خدمات مطلوب‌تر به صاحبان کالا تسریع شود. با این اتفاق، تمام امورات گمرکی در مرز سرخس با یک کد گمرکی قابل انجام خواهد بود و همه نیروهای هر سه گمرک یادشده نیز در منطقه ویژه اقتصادی سرخس مستقر می‌شوند. کاهش بروکراسی‌های اداری، ایجاد اشتغال، توسعه زیرساخت‌های منطقه و فراهم کردن فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری نیز از دیگر مزیت‌های این اقدام خواهد بود. همچنین با اجرای این طرح و کاهش زمان و تشریفات اداری، بخشی از هزینه‌ها کاهش و به‌نوعی منجر به رونق ترانزیت صادرات و واردات منجر می‌شود.
 

دلایل انتخاب منطقه ویژه سرخس برای تجمیع گمرکات

بر اساس نظرات کارشناسان، فضای گمرک سرخس جوابگوی ترانزیت صادرات و واردات از گمرک سرخس نبوده و جایگزینی آن به‌عنوان یک ضرورت مطرح بوده است. به همین دلیل با توجه به زیرساخت‌های خوب و منحصربه‌فرد موجود در منطقه ویژه سرخس با 5290 هکتار مساحت و همچنین احداث جاده ترانزیت تا نقطه صفر مرزی به همت آستان قدس رضوی، تجمع گمرکات در این منطقه در دستور کار قرارگرفته است.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس درباره ویژگی‌های این منطقه می‌گوید: وجود 5290 هکتار زمین آماده برای واگذاری به سرمایه‌گذاران، انبارهای متعدد شامل انبارهای مسقف پلتفرم با ظرفیت 120 هزار تن، سردخانه دو مداره 4 هزار تنی، نیروگاه برق 75 مگاواتی، مخازن ذخیره سوخت هم‌جوار با ریل عریض آسیای میانه با ظرفیت ۱۱ هزار مترمکعب و حدود 40 کیلومتر ریل عریض و نرمال، تنها بخشی از مزیت‌های منطقه ویژه اقتصادی سرخس به‌شمار می‌رود.

احمد صادقی گلمکانی ادامه می‌دهد: همچنین بهره‌مندی از قوانین و مقررات مناطق ویژه اقتصادی و امتیازات آن برای صاحبان کالا و تجارت، حضور سرمایه‌گذاران متعدد در بخش‌های تولیدی و به‌ویژه خدماتی، توان جذب سرمایه‌گذاران توانمند داخلی و خارجی و... از دیگر مزیت‌های این منطقه است.

انجام 80 درصد تجارت کشور از سرخس

موقعیت جغرافیای ایران، فرصتی ویژه را برای بهره‌مندی کشور از عواید ترانزیت فراهم کرده است، اما این ویژگی به تنهایی کافی نیست و برای انتفاع از آن به پیش نیازهای دیگری مانند برنامه‌ریزی صحیح، حذف موانع و بازاریابی برای جذب جریان‌های عبور کالا نیاز است.  پمواردی که خلاء آن‌ طی سال‌ها باعث شده تا در عمل، ایران از ظرفیت ترانزیتی خود بهره کافی نبرده باشد. باعنایت به اینکه مرز سرخس دروازه ورود به آسیای میانه است و حدود 80 درصد حجم ترانزیت کالا و تجارت کشور از طریق ظرفیت ریلی موجود در سرخس انجام می‌شود، می‌توان با استفاده از زیرساخت‌ها و پتانسیل موجود در منطقه ویژه اقتصادی سرخس و تجمیع گمرکات در منطقه، ظرفیت بالقوه عبور 7 میلیون تن بار از مرز سرخس را بالفعل تبدیل کرد، درحالی‌که سالانه فقط 3 میلیون تن از این ظرفیت محقق می‌شود.

هشدار نسبت به تبعات یک تأخیر

گلمکانی تسریع در اجرایی شدن تصمیمات گمرکی و ترانزیتی در منطقه ویژه سرخس را هم مهم می‌داند و می‌افزاید: در حال حاضر عربستان به دنبال راه‌اندازی پروژه ریلی کشورهای حاشیه خلیج فارس به طول 2177 کیلومتر است و اگر ما در حوزه لجستیک و حمل‌ونقل بازهم تأخیر کنیم، از این حوزه عقب خواهیم ماند. وی تصریح می‌کند: عمده کالاهای وارداتی از منطقه ویژه شامل نهاده‌های دامی و کشاورزی است، همچنین بخش عمده‌ای از کالاهای صادراتی شامل سیمان، لوازم منزل، مصالح ساختمانی و انواع روغن صنعتی و مواد پتروشیمی و انواع هیدروکربن‌های سبک و سنگین و .... است، بنابراین لازم است با عنایت به تجمیع گمرکات در منطقه ویژه اقتصادی سرخس، تدابیر لازم برای جلوگیری از دور خوردن کریدورهای ترانزیتی کشور بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد و جریان‌های ترانزیت کالا به کشور جذب و تثبیت شود.