به گزارش خبرنگار خبرگزاری اقتصادایران،علی رغم پیش بینی حضور گسترده فعالان این حوزه و آماده سازی شش سالن اصلی؛ نمایشگاه امسال با استقبال شرکت کنندگان روبرو نشد و تنها سالن 38 نمایشگاه به این کار اختصاص داشت. نمایشگاه امسال بر خلاف سالهای گذشته که با حضور مقامات ارشد اقتصادی و سیاسی کشور افتتاح می شد؛ توسط مشاور وزیر صمت، مدیر عامل بانک مسکن و مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی آغاز به کار کرد. مدیر عامل نمایشگاه بین المللی تهران نمایشگاه امسال را غنی ترین نمایشگاه در زمینه بورس، بیمه و بانک دانست اما نمایشگاه امسال به شدت تحت تاثیر شرایط اقتصادی حال حاضر قرار داشت و با استقبال کم روبرو بود.

اهداف نمایشگاه و تعداد شرکت کنندگان
در حالی که در سال های قبل نمایشگاه پذیرای بیش از چهارصد شرکت و نهاد اقتصادی داخلی و خارجی بود؛ در نمایشگاه امسال یکصد شرکت در قالب شصت غرفه دستاوردهای خود را به نمایش گذاشته بودند. برگزار کنندگان اهداف کلی بسیاری برای نمایشگاه در نظر گرفته بودند که ارایه آخرین محصولات و توانمندی های ایران در زمینه بورس، بانک و بیمه، آشنایی شرکت های بیمه با تکنولوژی های روز، جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی در بخش بورس، بانک و بیمه، هدایت نقدینگی به سمت سرمایه گذاری در بنگاه های اقتصادی و بورس، ارتقای کیفیت بانکداری، بیمه و بورس، توسعه اشتغال، توسعه فناوری IT در حوزه بانک، بیمه و بورس و در نهایت جلب اعتماد عمومی به حوزه های بورس، بانک و بیمه اهم آنهاست. با توجه به شرایط فعلی اقتصادی، درصد ناچیزی می توان برای حصول اهداف نمایشگاه قایل شد.

شرکت کنندگان در نمایشگاه
انتخاب عنوان بین المللی برای این دوره از نمایشگاه از نکات جالب توجه و قابل تامل است. نمایشگاه بورس، بانک و بیمه از دوره نهم به بعد با حضور شرکت های خارجی چهره بین المللی به خود گرفت. البته حضور شرکت های خارجی در آن سالها نیز پر رنگ نبود و تعداد آنها انگشت شمار بود. اما شرایط اقتصادی حال حاضر و گسترش شعاع تحریم ها در حوزه اقتصاد و بانکداری و رکود بورس، حضور شرکت های خارجی ها در نمایشگاه امسال را به صفر رسانده بود. انتخاب عنوان بین المللی برای این دوره فقط می تواند حفظ جایگاه نمایشگاه برای سالهای بعد باشد. در سطح داخلی نیز شصت غرفه آخرین دستاوردهای خود را به نمایش گذاشته بودند. در حوزه بانکداری استقبال در سطح دو الی سه بانک بود که در نمایشگاه حضور داشتند. اندک بانک های حاضر نیز صرفا فعالیت های جاری خود را به نمایش گذاشته بودند و از بسته ها و طرحهای پیشنهادی جذاب برای جذب نقدینگی و جذب سرمایه در این حوزه خبری نبود. بانک مسکن که مدیرعامل آن در مراسم افتتاحیه از حرکت این بانک به سمت دیجیتالی شدن یاد کرده بود در قالب شرکت فناوری اطلاعات ناواکو حضور داشت. در زمینه بانکداری دیجیتال که از مباحث مهم و روزآمد است غرفه های محدودی فعالیت داشتند. در بخش بانکداری، با توجه به اقبال عمومی نسبت به رمز ارزها، غرفه های بسیاری در این زمینه فعال بود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. در حوزه بیمه نیز حضور شرکت ها محدود بود و شامل یک تا دو شرکت بیمه ، شرکت استارتاپ در زمینه بیمه درمان، پلتفرم بیمه ای برای ایجاد کسب و کارهای آنلاین هوشمند بیمه ای و شرکت استارتاپ در زمینه تحلیل ریسک تقلب در بیمه که با استفاده از تکنولوژی های نو خدمات خود را ارایه می داد؛ اهم شرکت های بیمه ای حاضر بودند. در حالی که در سالهای اخیر بحث اینشورتک ها در صنعت بیمه به یکی از مباحث مهم تبدیل شده است، این حوزه در نمایشگاه امسال حضور محسو سی نداشت. در کنار شرکت های مرتبط با بانک و بیمه، شرکت های دیگری نیز مانند شرکت هایی در زمینه تهیه و تولید کارت های اعتباری، شرکت مرتبط با تلفن همراه، شرکت هایی در زمینه تجهیزات احراز هویت دیجیتالی، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو و صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک حضور داشتند. پاویون شرکت های دانش بنیان وابسته به صندوق نو آوری و شکوفایی نیز همچون بسیاری از نمایشگاه ها، در این دوره از نمایشگاه حضوری کم فروغ داشت. 
از نکات جالب توجه این دوره از نمایشگاه عدم حضور بورس بود. حضور سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت های وابسته در سال های قبل از قسمت های جذاب و پر بازدید نمایشگاه بود و دست اندرکاران و سیاست گذاران بورس از آن به عنوان یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه نام می بردند و معتقد بودند که ریل گذاری آنها به گونه ای است که این بازار نه تنها همواره در حال توسعه است بلکه توان تاب آوری در بحران را نیز دارد. سیزدهمین نمایشگاه بورس، بانک و بیمه با مجوز وزارت صمت و بر پایه دستورالعمل های ستاد ملی کرونا برگزار شد و مسئولین نمایشگاه نیز قبل از برپایی از حضور پررنگ سازمان بورس خبر داده بودند. اما سازمان بورس در اقدامی قابل پیش بینی، از حضور در نمایشگاه امسال خودداری کرد و دلیل آن را ورود موج چهارم کرونا به کشور و حمایت از کادر زحمت کش درمان دانست!   

غوغای رمز ارزها
از سال های پیش شرکت های مرتبط با رمز ارزها به شکل محدودی به نمایشگاه راه پیدا کرده بودند اما در نمایشگاه امسال حضور شرکت های مرتبط با رمز ارزها بسیار پر رنگ بود. شرکت های فعال در زمینه استخراج، سرمایه گذاری و خرید و فروش رمز ارزها با شعارهایی جذاب بازدید کنندگان بسیاری را به سوی خود کشیده بودند. به عنوان مثال یک شرکت رمز ارز با انتخاب نام با پیشوند سبز و با شعارهایی مانند دسترسی راه اندازی آسان و مصرف انرژی کم و حافظ محیط زیست توانسته بود مشتاقان فراوانی را در غرفه خود جمع کند .یک مرکز دانشگاهی فعال در زمینه برنامه نویسی بلاکچین و طراحی پلتفرم های ارز دیجیتال از دیگر بخش های این حوزه بود. جذابیت رمز ارزها و اشتیاق به دانستن در باره آن، پای مراکز آموزشی در این خصوص را هم به نمایشگاه کشانده بود و یک مرکز آموزشی برگزار کننده دوره های یادگیری ارزهای دیجیتالی با ارایه مدرک از مرکز آموزش فنی و حرفه ای کشور، پاسخ گوی جوانان حاضر در نمایشگاه بود.

موانع جذب سرمایه از طریق نمایشگاه
نمایشگاه بورس، بانک و بیمه مکانی برای تبادل اندیشه و تعامل دست اندرکاران بازار سرمایه است. نمایشگاهی از این دست می تواند در هدایت سرمایه ها به سوی شرکت های حاضر در نمایشگاه نقش مهمی ایفا کند. علاوه بر سرمایه گذاری داخلی، با توجه به عنوان بین المللی، یکی از کارکردهای اصلی نمایشگاه می بایست برنامه ریزی و تلاش برای جذب سرمایه های خارجی و به ویژه منطقه ای باشد. شرکت های مالی دنیا از کوچک و بزرگ به دنبال بازارهای جدید هستند و از شرکت در نمایشگاه های حوزه اقتصاد استقبال می کنند اما وضعیت اقتصادی حال حاضر ایران و افق آن به گونه ای نیست که شرکت های خارجی برای حضور در نمایشگاه های ایران تمایلی داشته باشند. عدم پذیرش برخی از توافق نامه های بین المللی و تجاری توسط ایران و تحریم های گسترده اقتصادی و به ویژه در حوزه بانکی ، همواره یک نوع نگرانی سیاسی نسبت به سرمایه گذاری در ایران را ایجاد کرده است. در کنار تحریم ها، زیر ساخت های بانکی نیز برای حضور سرمایه گذاران خارجی مناسب نیست. رتبه بندی اعتباری بانک ها از مباحث روزآمد در حوزه بانکداری است و وعده هایی که سیاست گذاران اقتصادی و مسئولین این حوزه در این خصوص داده بودند محقق نشده است. از تلاش های انجام شده در این خصوص می توان به حضور موسسه رتبه بندی " کاپیتال اینتلیجنس" در نمایشگاه سال 97 اشاره کرد و انتظار می رفت این کار در سال های بعد با شدت بیشتری دنبال شود اما شرایط به گونه ای رقم خورد که تلاش های پیشین هم بی اثر شد. از دیگر مواردی که باید به آن اشاره کرد، تثبیت معقول نرخ برابری ریال ایران در مقابل دیگر ارزهای خارجی است. نوسان شدید نرخ برابری ریال در مقابل ارزهای خارجی، نه تنها نمی تواند سرمایه های خارجی را به سوی ایران جذب کند بلکه سرمایه های داخلی را نیز به سمت بازارهای کاذب خرید ارزهای خارجی و سکه می کشاند. تثبیت نرخ مناسب برابری ریال ایران در مقابل دیگر ارزهای خارجی قادر است سرمایه ها را به سوی بازارهای اصلی سوق دهد. هنگامی که در سال 1359 یوسف خوش کیش آخرین رییس کل بانک مرکزی ایران در قبل از انقلاب اسلامی، به جرایم مالی از جمله تثبیت نرخ برابری ریال ایران در مقابل دلار آمریکا در طول یک دهه ( در محدوده هفتاد ریال) به اعدام محکوم شد؛ کمتر کسی می توانست تصور زمانی را داشته باشد که تثبیت مناسب نرخ ارز در یک دوره شش ماهه افقی دست نیافتنی باشد. با توجه به دولتی بودن اقتصاد ایران، از دیگر مواردی که سرمایه گذاران خارجی به دنبال آن هستند، وجود تضمین دولتی برای سرمایه گذاری است. در این خصوص علاوه بر تغییر سیاست و تقویت بازار آزاد و پذیرش معاهدات بین المللی؛ عقد پیمان نامه ها و تفاهم نامه های اقتصادی با دیگر کشورها  به ویژه کشورهای منطقه می تواند راه را برای حضور سرمایه گذاران خارجی تسهیل کند. نمایشگاه های بین المللی همیشه مکانی برای رایزنی و عقد تفاهم نامه ها است و نمایشگاه بورس، بیمه و بانک نیز می تواند در این زمینه فعالیت شاخصی داشته باشد.

گزارش و عکس: جواد عرفانیان عالی منش