به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، دکتر محمد مهدی مظاهری ، عضو هیات امنای بنیاد ایران شناسی بااشاره به مطلب فوق یادآورده شده :"  تا پیش از دوره قاجار که پادشاهان ایرانی پس از سفرهای مکرر به کشورهای اروپایی اشتیاق همرنگ شدن با آنها را پیدا کردند و عزم به تقلید معماری و شهرسازی مدرن اروپایی نمودند، شهرها و فضاهای شهری ایران از استقلال، شخصیت و هویت ویژه خود برخوردار بودند؛ مؤلفه هایی که در نهایت منجر به تعریف مفاهیم بزرگتری چون تعلق خاطر و حس شهروندی می‌گشت، اما پس از غرب گرایی قاجارها و شوق نوگرایی و مدرنیسم در زمان پهلویها، ورق شهرسازی مبتنی بر هویت بومی در ایران برگشت.

امروزه آنچه که از اغلب شهرهای بزرگ ایران در ذهن عموم شکل می گیرد، چیزی جز مجموعه ای از ساختمان های بلند، خیابانها، بزرگ‌راهها، ادارات و پارک ها در شکل‌ها و طرح‌های متفاوت و ناموزون نیست. در واقع، در حال حاضر شهرهای ایران با عدم رعایت اصول شهرسازی بومی؛ دچار بحران هویت شده و هرچه می گذرد این بحران گسترده تر وعمیق تر می شود. مشکل نیز از همان دو قرن پیش آغاز شد که با وجود بهره مندی کشور از میراث و دستاوردهای فرهنگی غنی، شیفتگی به مظاهر غیر بومی ایجاد شد و تا به امروز نیز فراموشی سهوی و عمدی هویت بومی به وفور مشاهده می شود.

در ایران امروز، سبک طراحی شهری ایرانی– اسلامی در شرایطی به محاق رفته است که از یکسو رسانه های اجتماعی و شبکه های ماهواره ای در حال تغییراعتقادات، جهانبینی، ذائقه و سلیقه مردم هستند و از سوی دیگر دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بیشتر اهتمام خود را بر آموزش معماری و شهرسازی مدرن غربی قرار داده اند. نتیجه این وضعیت این شده که اصول معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی که از ژرفای آداب و رسوم و سنن ایرانی - اسلامی برخاسته بود و نیازهای شهروندان ایرانی را بهتر تأمین می کرد، جای خود را به طراحی های شهری غریبه و نامأنوسی داده که نگریستن به آنها به جز اندکی لذت هنری، هیچ حس و باور بومی و نوستالژیکی را به شهروندان منتقل نمی کند. چنین شرایطی لزوم تقویت هویت و فرهنگ اصیل ایرانی- اسلامی و احیای آن در قالب شهرسازی و معماری را ضرورتی انکار ناپذیر ساخته است.


«طراحي شهري» در ایران در صورتي مي تواند به اهداف عالي و انساني خود یعنی شكل دادن به محيط‌های شهری به منظور ارتقاء كيفيت آنها برسد، كه فرايند شكل دهي به شهرها با فرايند شكل گيري آنها همسو و هماهنگ شده و آداب و سنن ایرانی- اسلامی پايه و اساس هرگونه تصميم گيري در پروژه هاي طراحي شهري قرار بگيرد.

معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی با ویژگیهایی همچون مردم واری، پرهیز از بیهودگی، دوراندیشی، توازن و تعادل، کمال گرایی، وحدت، روشنی و وضوح شناخته می شود که کهنگی بردار و زوال‌پذیر نیستند. نمادگرایی و رمز پردازی موجود در این سبک از طراحی نه به منظور پیچیده و غامض کردن این آثار و خودنمایی معمار، بلکه به منظور ساحت معنوی دادن به آثار طراحی شده بوده است؛ چرا که ایرانیان برای هر عمل و پدیده ای، اصلی آسمانی، معنوی و مثالی قائل بوده اند. ویژگی دیگر طراحی شهری در سبک ایرانی – اسلامی، اهمیتی بوده که برای جنبه معنوی حیات انسان قائل بوده، ضمن اینکه از نیازها و ضرورتهای مادی شهروندان نیز غفلت نمی کرده است.

شهرسازی ایرانی – اسلامی بر ویژگیهایی همچون توسعه عرضی شهرها به جای رشد طولی، گسترش فضای سبز و توجه به عناصر اقلیمی، بومی و فرهنگی هر منطقه استوار است و در قالب آن، از طراحی شهرها و مناطق به صورت یکدست و یک شکل پرهیز می شود. در تزیینات و مبلمان شهری ایرانی - اسلامی هر شهر بر مبنای پیشینه تاریخی، بومی و فرهنگی خود، معماری و المان های شهری ویژه خواهد داشت و از این جهت دارای هویتی ملی- مذهبی خواهد بود.

عضو فرهنگستان هنر  در ادامه افزوده است :" چنین زمینه ای سبب می شود تا سبک زندگی مردم هر منطقه نیز بر مبنای داشته های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و خصوصیت‌های مکانی و اقلیمی آن منطقه شکل بگیرد و تقویت شود. در نتیجه ترویج معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی نه تنها شادابی و آرامش روحی، فکری و بصری برای افراد، جامعه و خانواده ها فراهم می کند، بلکه زمینه را برای تقویت هویت ملی، مذهبی و بومی و در نتیجه ارتقاء احساس شهروندی و مسئولیت پذیری اقشار مختلف جامعه فراهم می سازد.

بنابراین طراحی شهری ایرانی- اسلامی تنها به نقش و نگار و اشکال ظاهری خاص محدود نمی شود؛ بلکه جان مایه آن به رابطه معنوی خاصی است که منعکس می‌ کند. از این رو شهرسازی در این قالب از جهات مختلف سبب گسترش و تقویت سبک زندگی ایرانی- اسلامی می شود و بسیاری از معضلات هویتی که جامعه ایرانی در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم می کند را برطرف می سازد.

برای دستیابی به این هدف، طراحان و شهرسازان ایرانی باید ضمن آموختن از تجربیات معماری و شهرسازی مدرن، از تقلید صرف دستاوردهای این سبک و انتقال کورکورانه آنها به کشور بپرهیزند و با توجه به زمينه و فرهنگ بومي هر شهر، طبيعت و مسائل زيست محيطي آن، نیازها و انتظارات شهروندان و الزامات بصري به طراحی شهرها بپردازند. مشاركت دادن مردم به ویژه نسل جوان و ارتباط و مشورت با نخبگان دانشگاهی، مذهبی و فرهنگی برای درک چگونگي به كارگيري ارزش ها و هنجارهای ایرانی - اسلامی در ساختار پايدار شهری نیز از الزامات جدی این امر است."