به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، برخلاف تصور رایج که خواب را به عنوان زمان خاموشی مغز می‌شناسند، مطالعات جدید نشان می‌دهند که مغز در خواب فعال‌تر از بیداری عمل می‌کند. در واقع، مغز در برخی مراحل خواب، به ویژه در مرحله REM، فعالیت‌های پیچیده‌ای انجام می‌دهد که نقش حیاتی در تقویت حافظه، تنظیم احساسات و بازسازی شناختی دارد.

مغز در خواب چه می‌کند؟

در طول خواب، مغز به انجام کارهای مختلفی می‌پردازد. مهم‌ترین این فعالیت‌ها شامل تثبیت خاطرات روزانه، پاک‌سازی اطلاعات غیرضروری، پردازش و تنظیم احساسات، بازسازی مسیرهای عصبی و تقویت خلاقیت است. مغز در مرحله REM (Rapid Eye Movement) که معمولاً در نیمه دوم شب رخ می‌دهد، فعالیت بسیار بیشتری نسبت به سایر مراحل خواب نشان می‌دهد. این مرحله اغلب با رؤیاهای واضح همراه است و نواحی مغزی مرتبط با حافظه، یادگیری و هیجان در آن بیشترین فعالیت را دارند.

چرا مغز در خواب فعال‌تر از بیداری است؟

۱. تثبیت حافظه بلندمدت: یکی از وظایف اصلی مغز در خواب، انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه‌مدت به بلندمدت است. این فرآیند بیشتر در مرحله REM و خواب عمیق انجام می‌شود و به مغز کمک می‌کند تا اطلاعات مهم را حفظ و اطلاعات بی‌اهمیت را کنار بگذارد.

2. پردازش و تنظیم احساسات: مغز تجربیات احساسی روز را در خواب پردازش می‌کند. این پردازش می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب و کمک به درمان افسردگی کمک کند. بسیاری از مشکلات احساسی که در طول روز برایمان پیش می‌آید، در خواب به شکل موثری بازبینی و تنظیم می‌شوند.

3. تقویت خلاقیت و حل مسئله: در طول خواب، مغز ارتباطات جدیدی میان اطلاعات مختلف برقرار می‌کند که در بیداری محدود است. این ویژگی می‌تواند به تقویت خلاقیت و حل مسائل کمک کند. جالب است که گاهی اوقات پاسخ به یک سؤال مهم را در خواب پیدا کرده و پس از بیدار شدن به آن پی می‌بریم!

4. پاک‌سازی مغزی (Glymphatic System): در هنگام خواب، مغز از سیستم خاصی به نام گلیفماتیک استفاده می‌کند که مواد زائد مانند پروتئین‌های سمی و آسیب‌رسان، مانند آمیلوئید (مربوط به بیماری آلزایمر)، را از مغز دفع می‌کند. این سیستم در بیداری فعال نیست و تنها در خواب فعالیت دارد.

چگونه می‌توان کیفیت خواب را بهبود بخشید؟

برای بهبود کیفیت خواب و بهره‌برداری بیشتر از این فعالیت‌های مفید مغزی، رعایت برخی نکات ضروری است:

• خواب منظم و کافی: ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه برای عملکرد بهینه مغز ضروری است.

• کاهش نور آبی قبل از خواب: استفاده از گوشی موبایل یا لپ‌تاپ قبل از خواب می‌تواند باعث کاهش کیفیت خواب شود. بنابراین بهتر است از نور آبی اجتناب کنید.

• پرهیز از کافئین و وعده‌های سنگین شبانه: مصرف کافئین یا خوردن غذاهای سنگین قبل از خواب می‌تواند مانع از خواب راحت شود.

• تمرینات آرام‌سازی: انجام تمرینات آرام‌سازی مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.

• حفظ دمای مناسب اتاق خواب و سکوت: داشتن محیطی آرام و خنک در اتاق خواب، بدون سر و صدا، از مهم‌ترین عواملی است که به خواب راحت کمک می‌کند.

مغز در خواب برخلاف تصورات رایج، نه‌تنها خاموش نمی‌شود بلکه به طور فعال در حال انجام فرآیندهای مهمی است که تأثیرات مثبت زیادی بر روی حافظه، سلامت روان، خلاقیت و حتی پاک‌سازی مواد مضر از مغز دارد. بنابراین، خواب باکیفیت و کافی نه‌تنها برای استراحت، بلکه برای سلامت کلی مغز ضروری است.

منبع: studyfinds