به گزارش خبرنگار مهر، جمعه ۲۸ دی ۱۴۰۳، مسعود پزشکیان رئیس جمهور کشورمان به دعوت رئیس جمهور روسیه ولادیمیر پوتین و به منظور امضای سند جامع راهبردی میان دو کشور، به روسیه سفر کرد. در این سفر که غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی نیز جز هیأت همراه پزشکیان بود، در نشست هم اندیشی با فعالان اقتصادی روسیه، عنوان کرد که کشاورزی و غذا بخش مهمی از روابط تجاری ایران و روسیه را تشکیل می‌دهد و با توجه به پیشینه روابط دو کشور و چشم‌انداز ترسیم شده، مبادلات اقتصادی و تجاری به ویژه در بخش کشاورزی و غذا میان دو کشور رو به گسترش است.

وی با بیان این که حدود ۶۵ درصد از مراودات تجاری بین ایران و روسیه مربوط به صادرات محصولات کشاورزی است، اعلام کرد، حجم محصولاتی که روسیه از ایران خریداری می‌کند نسبت به واردات مشابه از سایر کشورها کمتر است؛ ایران آمادگی دارد حجم عرضه و صادرات کالاهای کشاورزی مانند میوه‌جات و سبزیجات به روسیه را افزایش دهد.

وزیر جهاد کشاورزی با بیان این که امکان تأمین آب و زمین مورد نیاز برای تولیدات مشترک کشاورزی در ایران فراهم است، تصریح کرد، فعالان اقتصادی با افزایش سرمایه‌گذاری در شهرک‌های کشاورزی و گلخانه‌ای ایران به ویژه برای تولید میوه‌های گرمسیری در جنوب‌شرق ایران می‌توانند محصولات را به‌طور خاص برای مصرف بازار روسیه تولید کنند.

پیش‌زمینه‌های تجارت ایران و روسیه

حسین شیرزاد از کارشناسان حوزه توسعه بخش کشاورزی در خصوص ابعاد همکاری‌های زنجیره ارزش کشاورزی در معاهده مشارکت راهبردی جامع بین روسیه و ایران به خبرنگار مهر گفت: پس از ۲ سال و نیم تلاش جهت آماده سازی متن توافقات، در سومین دیدار بین دو رئیس جمهور از زمان به سکان‌داری پزشکیان در دولت، روسیه و ایران «معاهده مشارکت راهبردی جامع بین فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران» و توافقنامه‌ای تاریخی را امضا کردند که در حاشیه اجلاس بریکس در ماه اکتبر پیش‌نویس نهایی آن تهیه شده بود.

وی ادامه داد: مذاکرات توافقنامه مشارکت از اوایل سال ۲۰۲۲ میلادی آغاز شد؛ البته ایران و روسیه در ماه مه ۲۰۲۲ مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌ها را با هدف تسهیل همکاری‌های بانکی و انرژی امضا کردند، اما این توافق اخیر به دنبال توافق جامع ۲۰ ساله مشابهی است که در سال ۲۰۰۱ توسط مسکو و تهران امضا شده بود.

وی افزود: توافق جدید در آستانه آغاز فصل جدیدی در روابط روسیه و ایران است و روابط استراتژیک و اقتصادی آنها را در برهه حساسی که هر دو کشور با آن مواجه هستند، تعمیق می‌بخشد. همچنین گفتنی است، در سال ۲۰۱۸ ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، توافقنامه تجارت ترجیحی (PTA) را امضا کردند که در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۹ اجرایی شد. به این ترتیب دو طرف بعداً مذاکرات را برای ارتقا PTA به FTA پس از موفقیت اولی آغاز کردند.

این کارشناس حوزه توسعه کشاورزی با بیان این که امضای توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۳ موجب تقویت روابط تجاری به ویژه در تجارت کشاورزی شد، اظهار کرد: ایران و روسیه در سال گذشته ابتکارات متعددی را برای تقویت روابط اقتصادی دوجانبه یا از طریق چارچوب‌های منطقه‌ای اعلام کرده‌اند. مهم‌ترین اقدام، تصویب الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای (SCO)، بلوک اقتصادی و امنیتی منطقه‌ای به رهبری چین و روسیه بود. از سال ۲۰۰۸، ایران به دنبال عضویت در سازمان همکاری شانگهای بود که شامل هند، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان و ازبکستان نیز می‌شود. سال گذشته نیز ایران برای تقویت بیشتر روابط روسیه و ایران به بلوک بریکس پیوست.

وی عنوان کرد: پس از مناقشه اوکراین، حجم تجارت دوجانبه بین مسکو و تهران به حدود ۵ میلیارد دلار رسید که در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۰ درصد رشد کرد و همچنین سال ۲۰۲۳ روسیه به بزرگترین سرمایه‌گذار در ایران تبدیل شد پس از مناقشه اوکراین، حجم تجارت دوجانبه بین مسکو و تهران به حدود ۵ میلیارد دلار رسید که تنها در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۰ درصد رشد کرد. همچنین در سال ۲۰۲۳، روسیه به بزرگترین سرمایه گذار خارجی در ایران تبدیل شد و تقریباً دو سوم کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی این کشور را به خود اختصاص داد.

وی تصریح کرد: پروژه‌های مشترک در بخش غلات، نفت و گاز و همچنین در انرژی و لجستیک توسعه یافته است. روسیه غلات و دانه‌های روغنی، الوار، مواد شیمیایی معدنی، تجهیزات ماشین‌سازی، کاغذ و مقوا و ابزار اندازه‌گیری را به ایران عرضه می‌کند. ایران نیز به نوبه خود سبزیجات و میوه‌جات، آجیل، محصولات لبنی، پلاستیک، محصولات فلزات آهنی، فلزات ساختمانی و محصولات لوله‌کشی را به روسیه صادر کرده است؛ البته همکاری‌های جدیدی نیز شروع به ظهور هستند. در ۲۶ ژوئن ۲۰۲۴، گازپروم و شرکت ملی گاز ایران یک تفاهم نامه راهبردی در مورد چشم‌انداز خط لوله گاز طبیعی روسیه به ایران امضا کردند.

نوسان تجاری دو کشور

شیرزاد در ادامه سخنان خود به تجارت بین ایران و روسیه در ۳ دهه اخیر اشاره کرد و گفت: صادرات و واردات دو کشور پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ به شدت در نوسان بود. این تجارت بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ در خلال تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به میزان ۶۵ درصد کاهش یافت، سپس تا سال ۲۰۲۲ پس از برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی تقریباً ۴ برابر شد و مسیر تجاری جدیدی باز شد. بین اواسط دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۲۳، تراز تجاری بین دو کشور به طور قطعی به نفع روسیه بود. در واقع در بیشتر ۳ دهه گذشته، تجارت دوجانبه نسبتاً کوچک و عمدتاً محدود به محصولات کشاورزی بود.

وی یادآور شد: ایران از سال ۲۰۱۹ حضور خود را در بازار مواد غذایی روسیه به طور جدی افزایش داد چنانکه حضور لبنیات و محصولات ماهی ایرانی در بازار روسیه هر ساله رو به افزایش است. عمده صادرات روسیه به ایران شامل خوراک دام مشتمل بر دانه‌های روغنی، ذرت و جو بود، صادرات ایران به روسیه عمدتاً میوه، آجیل، خیار، شیر و گوجه فرنگی بود. اما حجم مبادلات تجاری دو کشور در حوزه تبادل دانش فنی و محصولات کشاورزی در مسیر رشد قرار گرفت.

این کارشناس بخش کشاورزی با بیان این که شرکت‌های ایرانی آماده مشارکت در کشت محصولات گلخانه‌ای و غلات در روسیه هستند، اظهار کرد: اما سرمایه گذاری برای توسعه ناوگان کشتیرانی و گسترش حمل و نقل ریلی و افزایش استفاده از کانتینرهای یخچالی که میوه و تره بار را از ایران به روسیه حمل می‌کند و در مسیر بازگشت برای ترانزیت کالا به بازارهایی که روسیه اخیراً در خلیج فارس به دست آورده ناکافی است.

آورده تجاری چقدر بوده است؟

وی درباره ساختار صادرات از روسیه به ایران، گفت: این بسته مرکب از ۸۰ درصد غلات با خریدهای ناپایدار گندم و پاره‌ای مصنوعات صنعتی است. بر اساس آمار رسمی در سال ۱۴۰۱ خورشیدی تراز تجاری ۷۹۱ میلیون دلاری به نفع روسیه است. با این حال، تجارت بین دو کشور تقریباً یکسان رشد کرده است؛ به عبارت دیگر، هم صادرات ایران به روسیه و هم صادرات روسیه به ایران ۵۸ درصد رشد داشته‌اند که نشان از بهبود فرآیندهای تجاری بین دو کشور دارد.

شیرزاد در خصوص ارزش دلاری این تجارت، عنوان کرد: ارزش صادرات ایران به روسیه در سال گذشته (منتهی به ۲۸ اسفند) نسبت به سال قبل ۲۶ درصد افزایش داشته است در سال گذشته ۹۴۶ میلیون دلار کالا به روسیه صادر شد، در حالی که یک سال قبل از آن جمهوری اسلامی تنها ۱۴۳۶ میلیون تن کالا به ارزش ۷۵۱ میلیون دلار به روسیه صادر کرده بود ارزش صادرات ایران به روسیه در سال گذشته (منتهی به ۲۸ اسفند) نسبت به سال قبل ۲۶ درصد افزایش داشته است در سال گذشته ۹۴۶ میلیون دلار کالا به روسیه صادر شد، در حالی که یک سال قبل از آن جمهوری اسلامی تنها ۱۴۳۶ میلیون تن کالا به ارزش ۷۵۱ میلیون دلار به روسیه صادر کرده بود. صادرات ایران به روسیه نیز از نظر وزنی ۵۶ درصد در سال گذشته افزایش داشته است. همچنین محصولات کشاورزی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی بیشترین محصولات صادراتی به روسیه در سال مذکور بوده است.

وی افزود: اما تجارت بین دو کشور تا پایان سال ۲۰۲۳ با ۱۷ درصد کاهش به ۴ میلیارد دلار رسید. بر اساس داده‌های روسیه، واردات از ایران به روسیه با ۱۵.۸ درصد رشد به ۱.۲۹ میلیارد دلار رسید. همچنان کالاهای ایرانی به تقویت جایگاه خود در بازار روسیه ادامه می‌دهند.

شیرزاد با اشاره به صادرات محصولات روسیه به ایران، توضیح داد: داده‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۳، محصولات غذایی و مواد خام کشاورزی ۸۱.۱ درصد از کل صادرات روسیه به جمهوری اسلامی را به خود اختصاص داده است؛ البته تغییر دینامیک آب و هوای منطقه سال گذشته را متفاوت می‌کند. روسیه در فصل کشاورزی ۲۰۲۳-۲۰۲۴ به دلیل برداشت خوب گندم در ایران و خودکفایی این محصول استراتژیک در کشور، گندمی را به بازار ایران عرضه نکرد؛ اما در سال‌های گذشته به طور متوسط ایران ۳ تا ۴ میلیون تن گندم از روسیه می‌خرید که به طور میانگین ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلار برای هر تن می‌پرداخت. بنابراین، ارزش دلاری میزان صادرات حدود یک میلیارد دلار است.

از وابستگی تا خودکفایی گندم در کشور

این کارشناس حوزه کشاورزی با اشاره به روند کشت و تولید گندم در کشور، اظهار کرد: برداشت محصول گندم در ایران سالانه بین ۱۲ تا ۱۴ میلیون تن متغیر است و نیاز کشور به واردات بین ۵ تا ۷ میلیون تن گندم است. در سال ۲۰۲۱، حجم تجارت دو کشور تقریباً دو برابر شد زیرا ایران بدترین خشکسالی ۵۰ سال اخیر را تجربه کرد و حدود ۷ میلیون تن کمبود گندم داشت. در نتیجه این شرایط اقلیمی رکورد واردات ۴ میلیون تن گندم از روسیه ثبت شد.

وی در ادامه سخنان خود، گفت: تولید غلات محلی در سال ۲۰۲۲ شروع به بهبود کرد. واردات ایران از روسیه ۵۵ درصد کاهش یافت، اگرچه جمهوری اسلامی همچنان سومین واردکننده بزرگ گندم از روسیه بود. در سال ۲۰۲۲، تجارت ایران با روسیه کمتر از ۵ میلیارد دلار بود. صادرات روسیه به جمهوری اسلامی در سال ۲۰۲۳ به ۳.۰۸ میلیارد دلار رسید. ایران در ۲۰۲۳ به بزرگترین واردکننده ذرت روسیه تبدیل شد.

پررنگ شدن همکاری‌های تجاری در بخش کشاورزی

شیرزاد به افزایش صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه اشاره کرد و گفت: در سال ۲۰۲۳ واردات برخی از محصولات کشاورزی ایران از جمله پرتقال، کاهو و فلفل دلمه‌ای نسبت به سال قبل ۵۰۰ درصد افزایش یافت. محصولات ایرانی جایگزین محصولات وارداتی از اروپا شدند و این نشان دهنده کیفیت بالای محصولات ایرانی است. همچنین روسیه آمادگی خود را برای گسترش همکاری در پروژه‌های مشترک در زمینه توسعه ژنتیک حیوانات، امکان ایجاد برنامه مشترک برای پرورش مرغ شبیه هیبریدهای غربی، اصلاح بذر، افزایش نرخ خودکفایی در بخش‌های مختلف کشاورزی اعلام داشته و آماده است همکاری‌های مشترک در زمینه‌های بیوتکنولوژی و فناوری و آموزش در بخش کشاورزی را با توجه به واقعیات ذیل گسترش دهد:

۱. ایران به عنوان یک شریک تجاری برای روسیه در بخش کشاورزی است و تجارت غلات و خوراک دام حجم قابل ملاحظه‌ای از گردش تجاری بین دو کشور را تشکیل می‌دهد.

۲. ضرورت تمرکز بر همکاری دامپزشکی و بهداشت گیاهی؛ تقویت همکاری بین نهادهای نظارتی در زمینه استانداردهای دامپزشکی و بهداشت گیاهی برای رشد مداوم تجارت کشاورزی ضروری است.

۳. نوآوری در اصلاح نژاد و ژنتیک؛ هر دو طرف اصلاح نباتات و دام و طیور به ویژه در پرورش طیور را به عنوان یک حوزه امیدوارکننده برای تحقیق و توسعه مشترک شناسایی کردند.

۴. مشارکت‌های آموزش؛ دو کشور در مورد گسترش همکاری‌ها در آموزش کشاورزی از جمله آموزش مشترک متخصصان در زمینه‌های مختلف کشاورزی توافق دارند.

۵. برنامه‌های تبادل دانشجو؛ روسیه آمادگی خود را برای افزایش سهمیه دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های روسیه و اجرای برنامه‌های تبادل برای تقویت روابط آموزشی اعلام کرد.

تأثیر کریدور شمال-جنوب بر روابط تجاری دو کشور

مدیرعامل پیشین شرکت پشتیبانی امور دام در خصوص راه‌های ارتباطی و تجارت دو کشور عنوان کرد: بر اساس توافق دو کشور، پس از عملیاتی شدن کریدور شمال - جنوب، ایران به قطب ترانزیت غلات تبدیل خواهد شد. روسیه جایگاه قابل توجهی در تجارت بین‌المللی غلات دارد و یکی از بزرگترین صادرکنندگان گندم و سایر محصولات غلات در جهان است.‌ پس از عملیاتی شدن کریدور شمال - جنوب، ایران به قطب ترانزیت غلات تبدیل خواهد شد. روسیه جایگاه قابل توجهی در تجارت بین‌المللی غلات دارد و یکی از بزرگترین صادرکنندگان گندم و سایر محصولات غلات در جهان است

وی افزود: روسیه به لطف منابع عظیم کشاورزی، شرایط آب و هوایی مساعد در مناطق تولیدی کلیدی و سرمایه گذاری‌های قابل توجه دولتی در بخش کشاورزی، حجم صادرات خود را به طور مداوم افزایش می‌دهد و غلات کشورهای خاورمیانه، شمال آفریقا، آسیای جنوب شرقی و نیز سایر مناطق جهان تأمین می‌کند. مناطق اصلی روسیه مانند قلمرو کراسنودار، منطقه روستوف و منطقه آلتای، تولیدکنندگان غلات پیشرو هستند که سهم قابل توجهی در کل حجم تولید و صادرات روسیه دارند.

شیرزاد با بیان این که روسیه در بین صادرکنندگان غلات جهان، به ویژه در گندم، جایگاه پیشرو دارد، گفت: این موفقیت به ترکیبی از عوامل، از سیاست دولت گرفته تا تقاضای بین‌المللی نسبت داده می‌شود.

وی تاکید کرد: برای تسریع در همکاری‌ها، معرفی شرکت‌های ایرانی به وزارت کشاورزی روسیه و آغاز زمینه فعالیت‌های مشترک در بخش کشاورزی ضروری است. ایران به واردات گندم و غلات مورد نیاز سالانه برای خوراک دام، طیور و آبزیان نیاز دارد و روسیه به محصولات باغی، لبنیات، پروتئین، میوه و سبزیجات ایرانی نیاز دارد.

این کارشناس حوزه کشاورزی با اشاره به گسترش روابط تجاری ایران و روسیه طی دو دهه گذشته، اظهار کرد: اما حجم تجارت همچنان در سطح پایینی قرار دارد. ایران همواره از روسیه خواسته تا موانع صادرات محصولات کشاورزی را رفع کند. منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) مقصد اصلی صادرات مواد غذایی روسیه به ویژه غلات با تمرکز بر ترکیه، مصر، ایران و عربستان سعودی است؛ البته تجارت مواد غذایی روسیه با کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به شدت تحت تأثیر روابط سیاسی دوجانبه است.

توسعه تجارت حلال

شیرزاد با اشاره به ظرفیت مغفول مانده در روابط تجاری ایران و روسیه به تجارت حلال اشاره کرد و گفت: یکی از جنبه‌های روابط کشاورزی ایران و روسیه که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، همکاری رو به رشد اقتصادی و تجاری آنها در زمینه تولید، صادرات و واردات گوشت حلال و سایر محصولات از سال ۲۰۱۵ است.

وی افزود: در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۰، ایران و روسیه به میزبانی سفارت ایران در مسکو در این زمینه کنفرانس مجازی برگزار کردند که منجر به تصویب سند راهبردی تقویت همکاری‌های تجاری حلال دوجانبه توسط روسیه شد.

وی تصریح کرد: هدف از این اقدام «تقویت و توسعه بخش خصوصی ایران و روسیه» از طریق افزایش تجارت حلال و… بین آنها بود. متعاقب آن رئیس انجمن بین‌المللی تجارت اسلامی روسیه (IAIB) که به دنبال تقویت روابط مسکو با جهان اسلام است، برای همکاری با ایران در تجارت گوشت حلال و سایر فعالیت‌های اقتصادی ابراز آمادگی کرد.

پیش‌بینی میزان درآمد تجارت حلال

این کارشناس توسعه بخش کشاورزی یادآور شد: تلاش‌های ایران و روسیه برای پیگیری همکاری‌های تجاری حلال نشان دهنده اهمیتی است که آنها برای قرار گرفتن در بازار جهانی با ارزش تخمینی ۱۲۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ به ۱۴۰ میلیارد دلار برسد و با بیش از ۱.۹ میلیارد مسلمان که نزدیک به ۲۵ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد قائل شده‌اند تلاش‌های ایران و روسیه برای پیگیری همکاری‌های تجاری حلال نشان دهنده اهمیتی است که آنها برای قرار گرفتن در بازار جهانی با ارزش تخمینی ۱۲۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ به ۱۴۰ میلیارد دلار برسد و با بیش از ۱.۹ میلیارد مسلمان که نزدیک به ۲۵ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد قائل شده‌اند در حالی که ایران کشوری با اکثریت مسلمان و روسیه با اکثریت مسیحی است، هر دو دارای بازارهای قابل توجهی برای تولید و تجارت گوشت حلال و سایر محصولات هستند.

شیرزاد تصریح کرد: در سال ۲۰۱۹، ایران و روسیه در رتبه‌های ششم و هفتم «صنعت گردشگری حلال» با درآمد ۸ میلیارد دلاری قرار گرفتند.

وی تاکید کرد: چشم‌انداز همکاری تجاری حلال بیشتر ایران و روسیه به دو دلیل قابل توجه است. نخست، فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی را که ایران و روسیه می‌توانند برای تقویت تجارت حلال و سایر تجارت بین خود و سایر کشورها به ویژه کشورهای همسایه در آسیای مرکزی و خاورمیانه با جمعیت قابل توجه مسلمان، مورد استفاده قرار دهند، برجسته می‌کند. در عین حال، این همکاری مملو از موانع است که بارزترین آنها تحریم‌های بین‌المللی آمریکا است که ایران و روسیه را به تقویت روابط اقتصادی و تجاری به عنوان ابزاری برای دور زدن این تحریم‌ها تشویق کرده است.

وی ادامه داد: دوم، بررسی دقیق‌تر سازمان‌ها و افراد ایرانی و روسی درگیر در قرارداد و تجارت محصولات حلال و سایر کالاها، تفاوت‌های کلیدی در شکل‌ها و سبک‌های حکمرانی بین دو کشور را روشن می‌کند. بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰، صادرات ایران به روسیه از حدود ۴۰۰ میلیون دلار به ۸۰۰ میلیون دلار تقریباً دو برابر شد و صادرات روسیه به ایران از تقریباً ۱.۲ میلیارد دلار به بیش از ۱.۴ میلیارد دلار افزایش یافت.

وی افزود: بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سایر کشورها و سازمان‌های چندجانبه تحریم‌ها را علیه روسیه به دلیل نقش آن در جنگ روسیه و اوکراین (که در فوریه ۲۰۱۴ آغاز شد) تشدید کردند.

وی با بیان این که از سال ۲۰۱۵ تحریم‌ها، اروپا را بر آن داشت تا تجارت مواد غذایی خود را با روسیه متوقف کند، اظهار کرد: در این راستا تلاش روسیه برای صادرات گوشت حلال و سایر محصولات کشاورزی به مناطق دیگر را مهم‌تر کرد. همکاری بیشتر تجارت حلال بین ایران و روسیه می‌تواند در کاهش فشار اقتصادی با باز کردن بازارهای صادراتی بیشتر کمک کند.

به گفته شیرزاد، روسیه بازار قابل توجهی برای صادرات حلال از ایران است که طبق گزارش‌ها تا نوامبر ۲۰۲۰، ۱۵۰۰ نوع از این محصولات غذایی تولید می‌کرد. در آن سال، حدود ۲۰ درصد از جمعیت روسیه یا ۲۵ میلیون از بیش از ۱۴۴ میلیون نفر، مسلمان بودند و بسیاری آنها احتمالاً گوشت حلال و سایر محصولات مصرف می‌کردند.

وی اضافه کرد: شاید جالب باشد بدانید بر اساس یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که گوشت حلال به طور فزاینده‌ای در بین غیر مسلمانان در روسیه و اروپا نیز در حال محبوب شدن است. به این ترتیب، مصرف صادرات حلال ایران به روسیه محدود به مصرف کنندگان مسلمان نخواهد بود.

راه‌اندازی دفتر نمایندگی

شیرزاد با اشاره به ایجاد دفتر نمایندگی روسیه در ایران، گفت: برای تسهیل صادرات، روسیه در کنفرانس مجازی با درخواست ایران مبنی بر ایجاد دفتر یا نمایندگی IAIB در داخل خاک خود در بندر انزلی موافقت کرد.

وی توضیح داد: IAIB دارای دفاتر نمایندگی در حداقل ۲۰ کشور در سراسر جهان در آمریکای جنوبی (برزیل)، آمریکای شمالی (ایالات متحده آمریکا)، اروپای غربی (آلمان)، اسکاندیناوی، اروپای شرقی (بوسنی و هرزگوین و صربستان)، خاورمیانه (عربستان سعودی، ترکیه و امارات متحده عربی)، آسیا (هند، سنگاپور و کره جنوبی) و جمهوری‌های شوروی سابق (آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، لیتوانی و ازبکستان) است. با این حال، برخی از کشورهای این مناطق با توجه به خطر تحریم‌های ثانویه توسط ایالات متحده، احتمالاً از واردات یا تجارت محصولات حلال و سایر محصولات با ایران خودداری خواهند کرد.

وی افزود: از طرف دیگر، ایران بازار قابل توجهی برای صادرات حلال روسیه است، روسیه تا نوامبر ۲۰۲۰ تنها ۱.۳ میلیون تن گوشت حلال تولید کرده است. ایران بازار بزرگی برای مصرف کنندگان گوشت حلال و سایر محصولات است. صرف نظر از مصرف داخلی و جمعیت مذهبی، ایران می‌تواند به عنوان مجرای صادرات محصولات حلال روسیه و سایر کالاها به بازارهای آسیای مرکزی و خاورمیانه باشد.

وی عنوان کرد: از زمان اعمال تحریم‌ها علیه روسیه در سال ۲۰۱۵ روسیه، ایران را در کنار هند و چین به عنوان بازار جایگزین اروپا برای صادرات حلال و سایر محصولات کشاورزی در اولویت قرار داده است. روسیه علاوه بر امضای قراردادهای تجاری و مبادله‌ای بیشتر در این بخش‌ها با ایران و سایر کشورهای خاورمیانه، می‌تواند از بندر انزلی و منطقه آزاد ایران که در سواحل خزر و کریدور شمال- جنوب با روسیه قرار دارند، استفاده کند.

وی با اشاره به واردات و صادرات دام و گوشت حلال، ادامه داد: از سال ۲۰۱۵، ایران گوشت حلال را از دو تولیدکننده بزرگ روسیه وارد کرده و محصولات دامی خود را به کشورهای منطقه و فراتر از آن ارسال کرده است. برای بخش‌های دولتی، نیمه‌دولتی و خصوصی ایران و روسیه، گسترش تجارت حلال می‌تواند زمینه را برای همکاری‌های اقتصادی و تجاری بیشتر دوجانبه و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حوزه‌های دیگر مانند کشاورزی، صنعت و هیدروکربن‌ها فراهم کند.

شیرزاد معتقد است که بندر و منطقه آزاد انزلی دارای زیرساخت‌هایی است که تجارت زمینی، دریایی و هوایی بین ایران، روسیه و سایر بازارها را تسهیل می‌کند. در این فرآیند، سازمان منطقه آزاد انزلی می‌تواند شرایط تجاری مطلوبی را به روسیه از جمله عدم مالیات مضاعف، کاهش عوارض گمرکی و سایر موانع تجاری و همکاری در زمینه کشتیرانی و حمل‌ونقل پیشنهاد دهد.