خبرگزاری مهر_ گروه استان‌ها_ محدثه جوان دلویی؛ اگر گشت شبانه‌ای در خیابان‌های شهر بزنید چه بجنورد و چه شهرهای دیگر، غیر از ترافیک آزار دهنده، تعدد فست‌فودها و کافه‌ها و جدیداً سوخاری فروشی‌ها و شلوغی‌ها و رفت و آمدهای بسیار خودنمایی می‌کند. این موضوع در نگاه کارشناسان سلامت خراسان شمالی بسیار نگران کننده است. طبق آخرین آمارها، خراسان شمالی‌ها از سوءتغذیه رنج می‌برند. سوءتغذیه در بین مردم استان ۴ برابر استاندارهای جهانی است. سوءتغذیه یعنی حذف خواسته یا ناخواسته غذاهای سالم است. اما آنچه در میان مهم است علاوه بر سو تغذیه بیماری‌های قلبی و عروقی و فشارخون بالا، چاقی، دیابت و تب مالت در میان کودکان تا میان‌سالان خراسان شمالی در صدر کشور قرار دارد.

پویش ملی تغذیه سالم

پانزدهمین پویش ملی اطلاع‌رسانی تغذیه سالم با هدف افزایش آگاهی عمومی و اصلاح باورهای نادرست درباره روغن‌ها و چربی‌ها، از شنبه ۱۷ آذر آغاز شد و تا ۳۰ آذر در سراسر کشور با شعار «روغن مناسب، غذای سالم، خانواده سالم» به مدت دو هفته در سراسر کشور اجرا می‌شود. این پویش که به همت دفتر بهبود تغذیه جامعه و با همکاری معاونت‌های بهداشت و سازمان‌های برون‌بخشی وزارت بهداشت برگزار می‌شود، با هدف ارتقای سواد تغذیه‌ای جامعه و کاهش بیماری‌های غیر واگیر همچون چاقی، بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان شکل گرفته است. گزارش پیش رو نگاهی به آمارهای نگران کننده در استان دارد.

شاخص‌های تغذیه‌ای نگران کننده

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی از وضعیت نگران‌کننده شاخص‌های تغذیه‌ای استان می‌گوید و ادامه می‌دهد: برخی از شاخص‌های تغذیه‌ای استان در مقایسه با میانگین کشوری وضعیت نامطلوب‌تری دارند و این موضوع سلامت جامعه را تهدید می‌کند.

کوتاه قدی کودکان خراسان شمالی

نسرین علیزاده تاکید می‌کند: در گروه سنی کودکان، شاهد افزایش موارد اضافه‌وزن و چاقی هستیم که می‌تواند پیامدهای منفی جدی بر سلامت آینده این نسل داشته باشد. همچنین شاخص کوتاه‌قدی در میان کودکان استان بالاتر از میانگین کشوری است و برخی شاخص‌های سوءتغذیه در استان تا چهار برابر استانداردهای جهانی گزارش شده است.

وی می‌افزاید: ۶۵ درصد از جمعیت میانسال استان (۳۰ تا ۵۹ سال) دچار اضافه‌وزن یا چاقی هستند که به عنوان عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های غیر واگیر، از جمله بیماری‌های قلبی، سرطان‌ها و مرگ‌های زودرس زیر ۷۰ سال شناخته می‌شود.

علیزاده با انتقاد از توزیع زیاد محصولات غذایی ناسالم فله‌ای در بازار استان، بیان می‌کند: صنعت روغن در راستای سیاست‌های بهداشتی گام‌های بزرگی برداشته است و جامعه با آگاهی از آن می‌تواند انتخاب درست تری داشته باشد.

وی تصریح می‌کند: مردم باید بدانند که چربی نه تنها موجب چاقی است بلکه تولید کننده ۵۰ درصد هورمون مضر است که مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند.

وی تاکید می‌کند: بعد از روغن زیتون بهترین روغن برای مصرف به دلیل داشتن امگا ۹ روغن کانولا است که توجیه اقتصادی بیشتری نیز برای مردم دارد.

این مسئول نسبت به توزیع تا پینگ های پیتزا نیز هشدار می‌دهد و اضافه می‌کند: این تا پینگ ها حاوی اسیدهای چرب ترانس و بسیار مضر و خطرناک هستند اما به دلیل ارزانی در قیمت در فست‌فودها و فروشگاه‌ها عرضه می‌شود.

علیزاده می‌گوید: باورهای غلط تغذیه‌ای در استان شناسایی شده و مجموعه‌ای آموزشی در این زمینه تدوین و منتشر شده است. کتابی نیز درباره چربی‌ها و روغن‌ها تهیه شده که هدف آن آموزش اصول تغذیه سالم به جامعه است.

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی به برنامه‌های اجرایی برای بهبود وضعیت تغذیه در استان اشاره و تصریح می‌کند: خوشبختانه در حال حاضر، به ازای هر ۲۰ هزار نفر، یک کارشناس تغذیه در جامعه فعالیت می‌کند و با دریافت مجوزهای جدید، ۱۲ کارشناس تغذیه روستایی به سیستم بهداشت استان اضافه خواهند شد و خدمات آن‌ها در قالب نظام ارجاع و به‌صورت رایگان به مردم ارائه می‌شود.

وی بیان می‌کند: دوره‌های آموزشی ویژه گروه‌های هدف مانند سربازان، طلاب و سایر اقشار جامعه برگزار خواهد شد. همچنین پویش‌های ملی برای افزایش آگاهی مردم در زمینه تغذیه سالم هر سال برگزار می‌شود.

روغن کشی نامناسب در مغازه‌ها

مدیر نظارت بر مواد غذایی و آرایشی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان نیز در این نشست از روغن کشی نامناسب در مغازه‌های صنفی سطح شهر می‌گوید و می‌افزاید: در سلامت مواد اولیه تولید این روغن‌ها و نحوه روغن کشی موارد و مشکلات زیادی وجود دارد و این روغن‌ها بدون کنترل و آنالیز سموم و فلزات موجود در دانه‌های روغنی تولید می‌شوند.

عربی با بیان اینکه در این مغازه‌ها ابزار و تخصص و دانش تولید و روغن کشی وجود ندارد، تاکید می‌کند: در بحث شیرهای فله‌ای هم این موضوع مصداق دارد و متأسفانه بار میکروبی این شیرها بسیار بالاست و با جوشاندن هم از بین نمی‌رود.

بروز تب مالت دو برابر میانگین کشوری

فلوریا انفرادی مدیر گروه مبارزه با بیماری‌ها در معاونت بهداشتی نیز به شیوع بالای تب مالت در استان اشاره و بیان می‌کند: شیوع تب مالت در استان دو برابر میانگین کشوری است و این امر ناشی از مصرف شیرهای فله‌ای با بار میکروبی بسیار بالاست.

استفاده از روغن‌های سوخته

مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه از انجام بازرسی‌ها در مراکز تولید و توزیع عرضه مواد غذایی می‌گوید و می‌افزاید: مواد غذایی سوخاری در بازار در روغن‌های سوخته تولید و عرضه می‌شوند و فست‌فودها نیز مشکلاتی در تهیه مواد غذایی دارند که باید مردم به آن‌ها توجه کنند.

امیری به سموم موجود در دانه‌های روغنی اشاره و تاکید می‌کند: دانه‌های روغنی مانند کنجد ممکن است دارای کپک، قارچ و افلاتوکسین باشند که در چرخه روغن کشی در مغازه‌ها وارد روغن و مصرف می‌شود.

غفلت از بیماری‌های غیر واگیر

سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان در جمع اصحاب رسانه با تاکید بر اینکه فرهنگ سازی مصرف روغن می‌تواند تأثیر به سزایی در کنترل بیماری غیر واگیر داشته باشد، می‌گوید: در کنار بیماری‌های واگیر و نوپدید که با شیوع بیماری کرونا مورد توجه قرار گرفتند، فوتی‌های ناشی از بیماری‌های غیر واگیر به دلیل پراکنده بودن چندان مورد توجه واقع نشد.

افشین دلشاد بیان می‌کند: در حالی که فوت به دلیل بیماری‌های غیر واگیر از علل اصلی مرگ و میر و شایع‌ترین علت فوت قرار دارد اما چون تدریجی است مورد غفلت واقع شده است.

این مسئول در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی با بیان اینکه با اصلاح سبک زندگی اثرات بیماری‌های غیر واگیر کاهش پیدا می‌کند، هشدار داد: بیماری غیر واگیر اگر مستقر شوند غیرقابل درمان و فقط قابل کنترل هستند.

۳۸ درصد جمعیت بالای ۳۰ سال فشارخون بالا دارند

وی خاطر نشان می‌کند: بر اساس مطالعات استپس و داده‌های سال ۱۴۰۰، ۳۲ درصد جمعیت بالای ۳۰ سال در کشور و ۳۸.۷ درصد این جمعیت در استان دارای فشارخون بالا هستند.

دلشاد خاطرنشان اضافه می‌کند: طبق آخرین مطالعه از سال ۹۵ تا ۱۴۰۰، ۴.۶ درصد افزایش در این بیماری داشته‌ایم و متأسفانه افزایش و بروز این بیماری در استان بالاتر از کشور بوده است.

وضعیت دیابت و کلسترول خون مردم استان

به گفته وی بر اساس این مطالعات ۱۴ درصد جمعیت بالای ۳۰ سال استان مبتلا به دیابت بوده‌اند که نسبت به میانگین کشوری کمتر بوده اما طبق رصد سبک زندگی پیش بینی می‌شود که اکنون ۲۰ درصد این جمعیت مبتلا به دیابت باشند.

سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی به وضعیت کلسترول خون (چربی بد) هم اشاره و عنوان می‌کند: شاخص کلسترول بد در استان ۲۸.۶ درصد است که نسبت به کشور پایین است اما در کشور و استان این میزان افزایش یافته است.

دلشاد، عنوان می‌کند: تری گلیسیرید در استان نسبت به وضعیت کشور بهتر است اما افزایش داشته است و افزایش استان بدتر از کشور بوده است.

وی تحرک پایین در جامعه را نیز مورد تاکید قرار می‌دهد و می‌گوید: با اینکه جمعیت استان روستایی و این امر به تحرک بدنی کمک کرده است اما طبق مطالعات استپس در خراسان شمالی ۵۰ درصد مردم فعالیت بدنی نداشتند.

مصرف نامناسب سبزیجات و لبنیات

وی وضعیت نامطلوب مصرف میوه و سبزیجات به ویژه در گروه سنی نوجوان و جوانان را زنگ خطری جدی برای سلامت جامعه می‌داند و تاکید می‌کند: طبق مطالعات مذکور مصرف سبزیجات در نوجوانان ۳۶ درصد و در میوه نیز میزان مصرف این گروه سنی بدتر از سالمندان بوده است.

این مسئول مصرف لبنیات در کشور و استان را پایین عنوان و خاطر نشان می‌کند: در گروه سنی نوجوانان خراسان شمالی بیش از ۳۵ درصد لبنیات کافی مصرف نمی‌کنند.

الگوی تغذیه نامناسب

دلشاد وضعیت مصرف روغن در استان را نیز اعلام و بیان می‌کند: طبق ارزیابی انجام شده، آگاهی مردم استان درباره روغن‌ها خوب است اما میزان مصرف نامطلوب است، که این امر با توجه به شیوع چاقی به ویژه در جمعیت بالای ۱۸ سال که ۶۵ درصد است نگران کننده و گویای الگوی تغذیه ناسالم است.

وی روغن زیتون را بهترین روغن برای پخت و پز و روغن کانولا را روغن مناسب برای سرخ کردنی‌ها اعلام کرد.

با وجود هشدارها و نگرانی‌ها درباره سلامت مردم خراسان شمالی نکته مهم این است که چرا با این وضعیت چاقی، دیابت و فشارخون در بین مردم استان با افزایش روز افزون فست وفودها و سوخاری پز ها در شهر مواجه هستیم.