به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران , اجرای سند تسهیم درآمد محتوا بر  اقتصاد فرهنگ کشور اثراتی دارد.هدف اصلی این سند، افزایش مشارکت فعالان مختلف در زنجیره ارزش محتوای فرهنگی، ارتقای بهره‌وری و ارزش افزوده، و حمایت از پدیدآورندگان محتوا و کالای فرهنگی است. این گزارش با رویکرد خبری-تحلیلی به بررسی مبانی نظری، طراحی سیستم، ابزار اجرایی، و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی می‌پردازد.

زمینه و ضرورت تدوین سند تسهیم درآمد محتوا

گسترش اقتصاد دیجیتال و محتوای دیجیتال: تشدید رقابت و ظهور پلتفرم‌های توزیع محتوا که مدل‌های درآمدی جدیدی ایجاد می‌کنند.

نیاز به حفاظت از حقوق مولدین محتوا و ایجاد انگیزه برای تولید محتوای با کیفیت و متنوع.

مشکلات عدالت توزیعی در زنجیره ارزش محتوا: سهم‌های غیرمنصفانه، تمرکز قدرت در برخی شرکت‌های بزرگ پلتفرمی، و کمبود شفافیت.

اهمیت حفظ فرهنگ کشور از طریق حمایت از محتواهای بومی، زبان و میراث فرهنگی.

همسوشدن با سیاست‌های کلان فرهنگی، اقتصادی و فناوری اطلاعات، از جمله اقتصاد دانش‌بنیان و فرهنگ محتوامبنیان.

چارچوب نظری و مفاهیم کلیدی

سند تسهیم درآمد محتوا: مجموعه اصول، رویه‌ها و سازوکارهای قانونی و نهادی برای تقسیم منافع مالی حاصل از تولید، توزیع، عرضه و مصرف محتوا بین مولدین محتوا، پلتفرم‌ها، توزیع‌کنندگان و سایر ذی‌نفعان.

اقتصاد فرهنگ: شاخه طیف وسیعی از رفتارها و فعالیت‌های اقتصادی که به تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات فرهنگی مربوط است و به اقتصاد کلان پیوند دارد.

مدل‌های توزیع درآمد: رویکردهای مختلفی مانند سهم‌بندی از درآمد، کارمزد خدمات، تعرفه‌های حمایتی، کمک‌های دولتی، و سازوکارهای مبتنی بر بازار برای توزیع عادلانه.

شفافیت و گزارش‌دهی: ایجاد سیستم گزارش‌دهی منظم و قابل اعتبار درباره درآمدها، هزینه‌ها و توزیع منافع.

عدالت دیجیتال: اصول دسترسی برابر، عدم تبعیض و حمایت از گروه‌های کمتر برخوردار در دسترسی به بازار محتوا و درآمد.

پایداری پیشرفته فرهنگی: ترکیب حمایت‌های مالی با سازوکارهای بازار برای حفظ استمرار تولید محتوا و زیرساخت‌های فرهنگی.

تحلیل بازار و سیاست‌های مرتبط

نقشه بازیگران: مولدین محتوا (نويسندگان، هنرمندان، تولیدکنندگان)، پلتفرم‌های توزیع محتوا، میدیها و مراکز توزیع، مؤسسات حمایتی، نهادهای حاکمیتی، و مصرف‌کنندگان.

روندهای بازار: رشد محتوای ویدیویی، صوتی، متنی، گیمیفیکیشن، محتوای تعاملی، و گسترش فناوری‌های استریم و هوش مصنوعی در تولید محتوا.

سیاست‌های مرتبط: حمایت از حقوق مولدین، حفظ حریم خصوصی و داده‌ها، قوانین کپی‌رایت، مالیات بر محتوای دیجیتال، تعرفه‌های دسترسی، و طرح‌های حمایتی از محتواهای بومی و محتوای فرهنگی.

تجربه‌های جهانی: بررسی مدل‌های تسهیم درآمد در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، تجربیات موفق و چالش‌های مشابه کشور ما.

محتوای سند تسهیم درآمد محتوا

دامنه پوشش منابع درآمد

• درآمدهای ناشی از تبلیغات در پلتفرم‌های محتوا
• درآمدهای مستقیم خرید یا اشتراک محتوا
• درآمدهای مربوط به حق نمایش و کپی‌رایت
• درآمدهای ناشی از فروش محتواهای دیجیتال و فیزیکی مرتبط با فرهنگ
• درآمدهای حاصل از رویدادهای فرهنگی و مجازی مرتبط با محتوا
• درآمدهای خدمات جانبی مانند ترجمه، تخصصی‌سازی، ویدیو مارکینگ فرهنگی
• درآمدهای مشارکتی با نهادهای دولتی یا غیردولتی در پروژه‌های فرهنگی

مدل‌های توزیع درآمد

مدل سهم‌بندی مشارکتی: تقسیم منافع بین مولد محتوا، پلتفرم توزیع، و واسطه‌های فرهنگی با نسبت‌های شفاف و قابل گزارش.

مدل کارمزدی مبتنی بر خدمات: کارمزدی مشخص برای خدمات مربوط به مدیریت حق مالکیت، انتشار، ترجمه، و بازنشر محتوا.

مدل پشتیبانی دولتی و عمومی: تخصیص بخشی از درآمد به صندوق‌های حمایتی یا بودجه‌های عمومی با هدف توسعه محتوای فرهنگی محلی و رویدادهای فرهنگی.

مدل پاداش‌های کیفیت و اثرگذاری: پاداش‌های مالی برای محتواهای با کیفیت بالا و اثرگذاری فرهنگی قوی، با معیارهای اندازه‌گیری روشن.

مدل مشارکت با شرکت‌های فرهنگی: قراردادهای مشارکتی برای تولید محتواهای جامع با حضور چندین ذی‌نفع.

سازوکار اجرایی و نهادی

کمیته راهبری تسهیم درآمد محتوا: متشکل از نمایندگان دولتی، انجمن‌های صنفی، نمایندگان پلتفرم‌ها و تولیدکنندگان محتوا.

نهاد بازرسی و شفافیت: واحدهای گزارش‌دهی مستقل برای رصد توزیع درآمد و رعایت مقررات.

سامانه دیجیتال شفافیت: پلتفرم یا سیستم نرم‌افزاری برای ثبت و نمایش شاخص‌ها، معاملات و توزیع‌ها به صورت عمومی یا با دسترسی محدود.

تیم‌های هماهنگی منطقه‌ای: نمایندگان محلی برای پشتیبانی از مولدین محتوا در مناطق مختلف کشور.

مجمع سالانه برای بازبینی و به‌روزرسانی سند: بازنگری چندسالانه با اصلاحات لازم.

مقررات و الزامات حقوقی

• حقوق مولد محتوا و مالکیت معنوی: تعیین وضعیت حقوقی، نحوه ثبت اثر، و حفاظت از حقوق مولد محتوا.
• شفافیت و گزارش‌دهی مالی: الزامات گزارش‌دهی درآمدها، هزینه‌ها و توزیع منافع با قابلیت اعتبارسنجی.
• حقوق مصرف‌کننده: حفاظت از حقوق مصرف‌کنندگان و جلوگیری از محتوای ناعادلانه یا منتشرشده خلاف قانون.
• حمایت از کارگران محتوا: نیازمندی‌های کاری، ایمنی، و حقوق کارگران در محیط‌های تولید و توزیع محتوا.
• مقررات مالیاتی مرتبط: تعریف مدل‌های مالیاتی برای درآمدهای حاصل از محتوا و حمایت از پایداری مالی.
• حفاظت از اطلاعات و حریم خصوصی: مدیریت داده‌های کاربران و تولیدکنندگان با رعایت استانداردهای حریم خصوصی.
• تأثیر اقتصادی بر اقتصاد فرهنگ کشور 6.1. تأثیر بر اقتصاد کلان
• ایجاد ارزش افزوده از طریق تولید و توزیع محتواهای فرهنگی با کیفیت، بهبود یافته در کیفیت نیروی کار و فناوری.
• تحریک سرمایه‌گذاری در صنایع فرهنگی و فناوری اطلاعات و ارتباطات.
• تقویت صادرات فرهنگی از طریق محتواهای فرهنگی با قابلیت صادرات و گسترش بازارهای خارجی.
• ایجاد اشتغال پایدار در زنجیره ارزش محتوا (نویسنده، طراح گرافیک، مدیر پروژه، تیم فنی، بازاریابی، ترجمه، تولیدکنندگان محتوا).
• افزایش فروش محصولات فرهنگی محلی و تقویت برندهای ملی.

تأثیر بر شرکت‌های فعال در حوزه فرهنگ

پلتفرم‌های توزیع محتوا: با سازماندهی شفاف و توزیع منصفانه، انگیزه برای سرمایه‌گذاری و بهبود خدمات افزایش می‌یابد.

شرکت‌های تولید محتوا و استودیوها: بهره‌وری بهبود یافته، دسترسی به بازارهای گسترده‌تر و منابع منابع مالی بیشتر.

مراکز فرهنگی و سازمان‌های هنری: پایداری مالی برای برنامه‌های فرهنگی، تورهای هنری، و رویدادهای فرهنگی.

مؤسسات پژوهشی و آموزشی: تقویت همکاری‌های دانشگاهی با صنعت محتوا و توسعه دوره‌های آموزشي مرتبط با صنعت فرهنگ.

تأثیر بر هنرمندان و محتوای بومی

حفظ و ترویج زبان‌ها و گویش‌های محلی و فرهنگ‌های قومی.

افزایش دسترسی هنرمندان به بازار، کاهش وابستگی به صرفه‌جویی‌های ناخواسته و فرصت‌های اشتغال.

فراهم‌آوری ابزارهای مالی برای پروژه‌های فرهنگی نوین و نوآورانه.

تشویق به تولید محتوای باکیفیت و متنوع با توجه به ذائقه ملی و جهانی.

آثار بر مصرف‌کنندگان و جامعه فرهنگی

ارتقای سطح فرهنگ عمومی و ارتقای آگاهی از تاریخ و میراث فرهنگی کشور.

افزایش دسترسی به محتوای باکیفیت و متنوع با قیمت مناسب یا رایگان از طریق مدل‌های توزیع عادلانه.

ایجاد حس تعلق به فرهنگ ملی و تقویت روحیه مشارکت اجتماعی در پروژه‌های فرهنگی.

توسعه سطح دانش دیجیتال و توانمندی‌های فنی در میان مصرف‌کنندگان.

سنجش، شاخص‌ها و پایش اثرات

• شاخص‌های مالی: نسبت توزیع درآمد به مولدین محتوا، نرخ رشد درآمدهای مرتبط با محتوا، نرخ بازگشت سرمایه برای پروژه‌های فرهنگی.
• شاخص‌های صنعتی: سهم بازار محتواهای فرهنگی داخلی، تعداد قراردادهای تسهیم درآمد، میزان مشارکت پلتفرم‌ها در توزیع.
• شاخص‌های کارگزاران فرهنگی: سطح اشتغال در زنجیره ارزش محتوا، طول دوره چرخه پروژه، رضایت ذی‌نفعان.
• شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی: دسترسی برابر به محتوا، تنوع محتوایی، حفظ و گسترش زبان‌ها و گویش‌های محلی.
• شاخص‌های سرمایه‌گذاری: میزان سرمایه‌گذاری خصوصی و عمومی در پروژه‌های فرهنگی و فناوری مرتبط.
• ریسک‌های فنی: امنیت داده‌ها، حریم خصوصی کاربران و نقض حقوق مالکیت معنوی.
• ریسک‌های بازار: تغییرات سریع در سیاست‌های پلتفرم‌ها و مدل‌های درآمدی، رقابت شدید و فشار قیمت.
• ریسک‌های حقوقی: پیچیدگی‌های حقوقی کپی‌رایت، نقض قراردادها، و بحران‌های حقوقی در میان ذی‌نفعان.
• ریسک‌های مالی: ناپایداری منابع مالی عمومی یا خصوصی، عدم توازن در توزیع درآمد.
• چالش‌های مدیریتی: هماهنگی بین نهادهای مختلف، شفافیت مالی، و پذیرش از سوی بازار.
• چالش‌های فرهنگی: مقاومت در برابر تغییرات، تقابل با نگرش‌های سنتی، و حفظ تعادل بین حفظ فرهنگ و نوآوری.

الزامات مدیریت ریسک:

• ایجاد چارچوب قانونی و مقرراتی روشن با قابلیت اجرا و گزارش‌دهی.

• سامانه‌های شفافیت و گزارش‌دهی منظم و قابل اعتبارسنجی.

• مکانیزم‌های حل اختلاف و داوری برای قراردادهای تسهیم درآمد.

• تضمین امنیت سایبری و حفاظت از داده‌ها با استانداردهای بین‌المللی.

• آموزش و ظرفیت‌سازی برای ذی‌نفعان به منظور درک و اجرای سند.

هماهنگی با سایر سیاست‌های فرهنگی و اقتصادی

ارتباط با سیاست‌های آموزشی و پژوهشی: تشویق به تولید محتوای آموزشی و پژوهشی و استفاده از محتوای فرهنگی در آموزش.

ارتباط با سیاست‌های فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال: همگرایی با استانداردهای امنیتی، حفاظت از داده‌ها، و نوآوری‌های فناوری محتوا.

ارتباط با سیاست‌های مالیاتی و اقتصادی: طراحی سازوکارهای مالی و تعرفه‌های مالیاتی که به پایداری مالی و عدالت توزیعی کمک کند.

ارتباط با سیاست‌های حفاظت از میراث فرهنگی و زبان‌ها: حفظ و تقویت تنوع فرهنگی و زبان‌های ملی با حمایت از محتواهای بومی.

ارتباط با سیاست‌های کار و تعاون: حمایت از کارگران محتوا، ارتقای مهارت‌ها و ایجاد اشتغال پایدار در صنایع فرهنگی.

هماهنگی با برنامه‌های توسعه محلی: توجه به نیازهای ویژه مناطق مختلف و ایجاد سازوکارهای پشتیبانی محلی برای مولدین محتوا.

به گزارش اکونیوز , سند تسهیم درآمد محتوا به عنوان یک چارچوب استراتژیک برای بهبود عدالت، شفافیت و پایداری در اقتصاد فرهنگ طراحی شده است. اهداف کلیدی این سند  شامل افزایش سهم مولدین محتوا، حفاظت از حقوق مالکیت معنوی، رشد سرمایه‌گذاری در فرهنگ و اقتصاد دیجیتال، و ارتقای دسترسی شهروندان به محتوای باکیفیت است. در این سند مدل‌های توزیع درآمد باید با شفافیت کامل اجرا شود و نهادهای مربوطه موظف به گزارش‌دهی منظم هستند. همچنین ارزیابی اثرات به طور دوره‌ای انجام می‌شود تا نقاط ضعف و فرصت‌های بهبود را شناسایی و اصلاح کند. محورهای اصلی اجرای سند مدیریت ریسک، حفاظت از داده‌ها و حفظ میراث فرهنگی در کنار نوآوری و رقابت سالم  است.