به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران،در حالی که در نشست‌های پیشین بر ضرورت تنظیم مقررات و راهکارهای ایمنی در حوزه هوش مصنوعی تأکید می‌شد، این‌بار تمرکز اصلی بر بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های اقتصادی و فناورانه معطوف بود. این نوشتار کوتاه، با تمرکز بر حوزه سیاست‌گذاری، به بررسی دلایل این تغییر رویکرد، روندهای جاری و آینده‌ محتمل آن می‌پردازد.

بسیاری از متخصصان به عنوان تحلیل‌گران این تغییر نگاه، معتقدند که در مقطع زمانی کنونی، ترکیب سیاست‌های حمایتی دولت‌ها و سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند نقشی اساسی در جهت‌دهی به توسعه هوش مصنوعی داشته باشد. برای مثال، پیوند میان نهادهای دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی و صنعت، عامل کلیدی در تجاری‌سازی دستاوردهای علمی و رشد اقتصادی به‌شمار می‌رود. افزون بر این، بررسی پیشینه تاریخی در توسعه فناوری‌های مشابه نشان می‌دهد که همکاری میان دولت‌ها و بخش خصوصی، اگر به درستی مدیریت شود، می‌تواند به ایجاد رقابت سالم و شکل‌گیری بازارهای نوین منجر گردد. این در حالی است که از سوی دیگر، غفلت از ابعاد انسانی و اجتماعی، احتمال شکل‌گیری مقاومت‌های عمومی را افزایش می‌دهد و ممکن است روند توسعه را کند یا منحرف سازد.

با عنایت به رشد سریع هوش مصنوعی در عرصه‌های گوناگون، آگاهی از این تحولات برای سیاست‌گذاران، دانشگاهیان و علاقه‌مندان به حوزه هوش مصنوعی، اهمیتی دوچندان یافته است.

مروری بر روندهای برجسته اجلاس اقدام هوش مصنوعی

اجلاس پاریس که در امتداد نشست‌های شاخص پیشین از جمله بلچلی پارک در بریتانیا (۲۰۲۳) و سئول (۲۰۲۴) برگزار شد، نمایان‌گر رقابت فشرده میان کشورها برای دستیابی به برتری در توسعه هوش مصنوعی است.

در حالی که در اجلاس نخست، اولویت بر تدوین مقررات و کاهش ریسک‌های بالقوه معطوف بود، اکنون مقامات ارشد دولتی، به‌ویژه ایالات متحده بر پویایی بازار و رشد اقتصادی تأکید بیشتری دارند.

عدم‌تفاهم بین‌المللی بر سر مقررات نیز دیگر محور برجسته این رویداد محسوب می‌شود. در پایان نشست، اگرچه ۶۰ کشور حاضر به امضای بیانیه پایانی درباره‌ توسعه فراگیر و باز هوش مصنوعی شدند، اما امتناع برخی قدرت‌های کلیدی مانند ایالات متحده و بریتانیا از حمایت از این سند، بیانگر اختلاف دیدگاه جهانی در نحوه مدیریت هوش مصنوعی است. جِی‌.دی. وَنس، معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، با حضور در این رویداد بین‌المللی به صورت صریح هرگونه محدودیت گسترده بر شرکت‌های فناوری خود را رد کرد و این رویکرد، چشم‌انداز شکل‌گیری یک چارچوب مشترک بین‌المللی را با چالش مواجه ساخته است.

از سوی دیگر و همزمان با برگزاری اجلاس اقدام هوش مصنوعی پاریس، شرکت‌هایی نظیر اپن‌ای‌آی (OpenAI) مدل‌های زبانی پیشرفته‌ای را معرفی کرده‌اند که قابلیت تولید انواع محتوای متنی و چندرسانه‌ای و انجام پژوهش در سطح دانشجویان تحصیلات تکمیلی را دارند. این سرعت رشد علمی و صنعتی در حوزه هوش مصنوعی، نگرانی‌هایی را درباره خطر عقب‌ماندگی فناوری در صورت اعمال مقررات بازدارنده ایجاد کرده است. همین نگرانی موجب شکل‌گیری تقابلی میان ملاحظات ایمنی و تسریع نوآوری در مقیاس جهانی شده است.

از نقطه نظر نهادهایی مانند «Future of Life Institute»، خطرات ذاتی هوش مصنوعی، نظیر امکان فریب کاربران یا تکثیر خودکار مدل‌ها، به حدی جدی است که تداوم و پیش‌برد مباحث امنیتی را ضروری می‌سازد. با این حال، طیف گسترده‌ای از تصمیم‌گیران ارشد در کوتاه‌مدت ترجیح می‌دهند به جای وضع مقررات و محدودیت‌های سختگیرانه بر تشویق نوآوری و رفع موانع رشد تمرکز کنند.

مروری بر تأثیرات اجلاس اقدام هوش مصنوعی پاریس

به زعم طیف گسترده‌ای از کارشناسان، مهم‌ترین خروجی احتمالی اجلاس پاریس، شکل‌گیری جریان‌هایی در فضای تصمیم‌گیری داخلی کشورها محسوب می‌شود؛ رویکردی که به کاهش مقررات یا آن چه می‌توان «تقویت فضای باز» برای کسب‌وکارهای هوش مصنوعی نامید، منجر خواهد شد. در چنین شرایطی، می‌توان نتیجه گرفت که احتمالاً برخی دولت‌ها، برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی، موضع مساعدتر و حمایت‌گرانه‌تری در برابر شرکت‌های بزرگ فناوری اتخاذ خواهند کرد.

متخصصان بر این باورند که در سطح جهانی، عدم اجماع بر سر «ایمنی» هوش مصنوعی، رقابت میان کشورها را تشدید خواهد کرد. بر همین اساس، هر دولت مایل است با ریسک‌پذیری بالاتر و وضع حداقل مقررات، سهم بیشتری از بازار جهانی این فناوری نوظهور را در اختیار گیرد. منتقدان مدعی هستند که این وضعیت شاید در کوتاه‌مدت به شکوفایی اقتصادی برخی مناطق کمک کند اما در بلندمدت، احتمال بروز عدم اطمینان و حتی بحران‌های امنیتی را بالا می‌برد.

به نظر می‌رسد که تأثیرات برگزاری این رویداد بین المللی بر صنایع و کسب و کارها نیز چشمگیر و قابل توجه باشد. پیام اصلی اجلاس اقدام هوش مصنوعی پاریس به اکوسیستم استارتاپی و صنایع مرتبط با هوش مصنوعی، کاهش نگرانی از مقررات دست‌وپاگیر است؛ امری که می‌تواند موج تازه‌ای از سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوآورانه را به همراه داشته باشد.

با این وجود، اگر ابعاد اخلاقی و حقوقی مرتبط با هوش مصنوعی به‌درستی مدیریت نشود، در آینده ممکن است واکنش‌های تند افکار عمومی یا دخالت‌های ضربتی از سوی دولت‌ها در دستور کار قرار گیرد.

تغییر ریل گذاری در فناوری

در نهایت می‌توان چنین برآورد کرد که برگزاری اجلاس اقدام هوش مصنوعی در پاریس نشانه‌ای بارز از تغییر قابل توجه سیاست‌گذاری فناوری مذکور در سطح جهانی به شمار می‌رود، به‌طوری که تمرکز از دغدغه‌های ایمنی به سمت توسعه سریع و بهره‌گیری اقتصادی گرایش یافته است.

متخصصان اعتقاد دارند که اگر چه این دیدگاه در کوتاه‌مدت می‌تواند به تسریع نوآوری و جذب سرمایه‌های کلان منجر شود، اما عدم پرداختن کافی به ملاحظات ایمنی، اخلاقی و حقوقی در طولانی‌مدت می‌تواند هزینه‌های گزافی را بر جامعه جهانی تحمیل کند. در واقع، بدون شکل‌گیری رویکردی هماهنگ میان دولت‌ها و شرکت‌های پیشتاز در زمینهه تعیین خطوط قرمز اخلاقی و ایمنی، ممکن است جهان با چالش‌هایی در زمینه حفظ حریم خصوصی، تبعیض الگوریتمی و حتی پایداری اقتصادهای دیجیتال روبه‌رو شود.

از همین رو، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که ساختارهای ملی و بین‌المللی در کنار توسعه توانمندی‌های هوش مصنوعی، تمهیداتی برای کنترل مخاطرات این فناوری فراهم آورند. به عنوان نمونه، ایجاد نهادهای نظارتی مستقل با اختیارات لازم برای ارزیابی و مدیریت ریسک‌های هوش مصنوعی می‌تواند توازن میان رشد اقتصادی و تضمین منافع عمومی را حفظ کند. آن‌ها مدعی هستند که در غیر این صورت، تعلل در هماهنگی‌های جهانی و عدم همگرایی رویکردها، نه تنها مانع از دستیابی به توسعه پایدار هوش مصنوعی می‌شود، بلکه می‌تواند به بی‌اعتمادی عمومی و شکاف‌های بین‌المللی عمیق‌تر نیز منجر شود.