به گزارش خبرگزاری اقتصادایران ، هنگامی که دیابت نوع 1 یا 2 دارید، افزایش خطرناک گلوکز خون (هیپرگلیسمی شدید) ممکن است به این معنی باشد که باید بلافاصله سطح قند خون را کاهش دهید. اگر این کار را نکنید، ممکن است در معرض خطر عوارض بالقوه تهدید کننده زندگی باشید. برخی از علائم کلیدی قند خون عبارتند از تشنگی شدید، تکرر ادرار و حالت تهوع.
به طور کلی، سطح گلوکز خون 180 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) بسیار بالاست، اما هر سطح گلوکز خون (BGL) بالاتر از محدوده هدف شما جای نگرانی دارد. پزشک باید به شما بگوید که حد بالای قند خون شما چقدر است، زیرا ممکن است برای افراد مختلف متفاوت باشد.
به کمک ۴ راه زیر می توانید قند خون خود را کاهش دهید:
چارت بررسی قند خون
انسولین مصرف کنید
بهترین و سریعترین روش برای درمان هیپرگلیسمی مصرف انسولین سریع الاثر مانند هومالوگ، نوولوگ یا آپیدرا است. اگر دیابت نوع 1 دارید، ممکن است بتوانید دوز اصلاحی را از طریق پمپ انسولین خود نیز دریافت کنید.
انسولین کند اثر مانند NPH قند خون را به سرعت کاهش نمی دهد و چندین ساعت طول می کشد تا اثر کند. بنابراین، زمانی که شما نیاز فوری به کاهش BGL خود دارید، درمان مناسبی نمی تواند باشد.
انسولین با انتقال گلوکز از خون به سلول های شما کار می کند. در آنجا یا فوراً از آن برای سوخت استفاده می‌کنید یا سلول‌هایتان آن را برای زمانی که انرژی کافی برای برآورده کردن نیازها ندارید، ذخیره می‌کنند.
زمانی که بدن انسولین کافی نداشته باشد (دیابت نوع 1) یا از آن به طور موثر استفاده نکند (دیابت نوع 2)، می تواند منجر به علائم و عوارض کوتاه مدتی مانند کتواسیدوز دیابتی (DKA) و هیپراسمولار هیپرگلیسمی (HHS) شود.
مطمئن شوید که با پزشک خود در مورد میزان انسولین سریع الاثر که باید برای کاهش خطرناک BGL مصرف کنید صحبت کنید.
پس از برداشتن نت، سطوح خود را در 15 تا 30 دقیقه مجدداً بررسی کنید تا ببینید که آیا سطح قند خون پایین می آید و با چه سرعتی کاهش پیدا می کند. گاهی اوقات، سطوح خیلی پایین می‌آیند و در نهایت با هیپوگلیسمی (سطح قند خون پایین) مواجه می‌شوید.
دو دوز مصرف نکنید
اگر BGL شما فوراً کاهش نمی‌یابد، یا به همان سرعتی که می‌خواهید پایین نمی‌آید، در مقابل تمایل به مصرف انسولین بیشتر مقاومت کنید، زیرا می‌تواند منجر به هیپوگلیسمی شود. انسولین سریع الاثر ممکن است در 15 دقیقه اثر کند یا این اثر ممکن است تا یک ساعت طول بکشد.
تزریقات عضلانی انجام دهید
تزریق مستقیم انسولین به ماهیچه می تواند به بدن شما کمک کند تا آن را سریعتر جذب کند. با این حال، به احتمال زیاد منجر به هیپوگلیسمی می شود که ممکن است شدید شود. همچنین می تواند باعث مصرف بیش از حد انسولین کشنده شود.
با پزشک خود در مورد اینکه آیا تزریق عضلانی در دوره هایپرگلیسمی ایده خوبی است یا خیر صحبت کنید. آنها همچنین می توانند به شما بگویند که کجا و چگونه این نوع تزریق را انجام دهید.
داروهای فراموش شده را مصرف کنید
بسیاری از افراد مبتلا به دیابت داروهای تجویزی دیگری به جز یا همراه با انسولین مصرف می کنند. این داروها به حفظ قند خون در محدوده طبیعی کمک می کنند.
از دست دادن یک دوز از این داروها می تواند BGL شما را بالا ببرد. بررسی کنید که آخرین دوز داروی خود را مصرف کرده اید یا خیر. نگه داشتن دارو در یک جعبه قرص روزانه به جای یک بطری این کار را ساده می کند.
با این حال، بسیاری از داروهای دیابت فقط در صورتی موثر هستند که قبل از غذا مصرف شوند. آنها کمکی به کاهش BGL بالا و خطرناک نمی کنند. این موارد شامل بیگوانیدها مانند گلوکوفاژ (متفورمین) و مهارکننده‌های آلفا گلوکوزیداز مانند پرکوز (آکاربوز) و گلایست (میگلیتول) هستند.
داروهای دیابت که می توانند به سرعت BGL شما را کاهش دهند عبارتند از:
- مگلیتینیدها: استارلیکس (ناتگلینید) و پراندین (رپاگلینید)
- سولفونیل اوره ها: دیابینز (کلرپروپامید)، آماریل (گلیمپرید)، گلوکاترول (گلیپیزید)، میکروناز/گلیناز (گلیبورید)
زمان بندی دوز
اگر یک نوبت از داروی دیابت خود را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اما با نزدیک کردن داروی فراموش شده به دوز برنامه ریزی شده بعدی، آن را دوبرابر نکنید؛ این کار می تواند عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کند.
در صورت شک، بسته بندی دارو را برای راهنمایی بررسی کنید، با پزشک خود تماس بگیرید یا با یک داروساز صحبت کنید. اگر چندین دوز را فراموش کردید، در مورد بهترین اقدام با پزشک خود تماس بگیرید.
درمان افت شدید قند خون
- BGL بین 55 میلی گرم در دسی لیتر و 69 میلی گرم در دسی لیتر: 15 گرم کربوهیدرات بخورید و BGL را در 15 دقیقه دوباره بررسی کنید.
- BGL زیر 55 میلی گرم در دسی لیتر: با ۱۱۵ تماس بگیرید. در صورت وجود، گلوکاگون (گلوکاگون هیدروکلراید) تزریق کنید. اگر هوشیار هستید، آب میوه یا نوشابه شیرین بنوشید، سپس کربوهیدرات را با پروتئین (مثلا پنیر و کراکر) بخورید.
ورزش کنید
فعالیت بدنی سریع ترین راه برای کاهش قند خون بدون دارو است. ورزش مقاومت به انسولین را کاهش می دهد و به بدن شما کمک می کند تا گلوکز را به انرژی تبدیل کند.
در طول انقباضات عضلانی، سلول های شما گلوکز را از جریان خون شما می گیرند و از آن برای انرژی استفاده می کنند که باعث کاهش قند خون شما به مدت 24 ساعت یا بیشتر پس از ورزش می شود.
قبل از ورزش کتون را بررسی کنید
اگر قند خون شما بالاتر از 240 میلی گرم در دسی لیتر است، سطح کتون خود را بررسی کنید و در صورت افزایش آن ورزش نکنید. ورزش می تواند سطح کتون را افزایش دهد که می تواند باعث افزایش قند خون هم بشود و شما را در معرض خطر بیشتری برای کتواسیدوز قرار دهد.
واکنش همه افراد به ورزش متفاوت است، بنابراین هیچ فرمول کاملی برای میزان ورزش برای کاهش BGL وجود ندارد. اما به طور کلی:
- باید ضربان قلب خود را بالا ببرید.
- فعالیت بدنی طولانی‌تر قند خون شما را بیشتر کاهش می‌دهد.
- این ایده خوبی است که قبل و بعد از ورزش منظم قند خون را چک کنید. به این ترتیب، شما ایده ای از واکنش بدن خود در شرایط عادی خواهید داشت.
آب بنوشید
هنگامی که یک دوره هیپرگلیسمی شدید دارید، آب و سایر مایعات شیرین نشده می توانند به کلیه های شما کمک کنند تا قندهای اضافی را از طریق ادرار دفع کنند. اگرچه ممکن است به اندازه انسولین سریع الاثر یا ورزش سریع نباشد، اما می تواند به شما کمک کند تا به BGL ایمن برسید.
هیدراته ماندن ممکن است به شما در جلوگیری از اپیزودهای هیپرگلیسمی کمک کند. اکثر مردم روزانه به چهار تا شش فنجان آب نیاز دارند. اگر مکررا ورزش می کنید یا زیاد عرق می کنید، ممکن است به آب بیشتری نیاز داشته باشید. اگر داروهایی مصرف می کنید که باعث احتباس مایعات می شوند، ممکن است به آب کمتری نیاز داشته باشید.
از پزشک خود در مورد نیاز روزانه خود به آب و میزان مصرف آب در صورت افزایش قند خون سوال کنید.
علل هایپرگلیسمی در دیابت
- خوردن کربوهیدرات زیاد
- عدم فعالیت بدنی کافی
- بیماری یا عفونت
- مصرف کورتیکواستروئید، مانند پردنیزون
- نادیده گرفتن یا عدم مصرف کافی داروهای کاهش دهنده گلوکز
درست غذا بخورید
هیچ غذایی وجود ندارد که بتوانید بخورید که بلافاصله قند خون شما را کاهش دهد. با این حال، می توانید توانایی بدن خود را برای مدیریت گلوکز در طول زمان با خوردن غذاهای با شاخص گلیسمی پایین کنترل کنید مانند:
- نان آرد کامل نان سبوس دار نانی که با آرد سبوس نگرفته پخته باشند
- بلغور جو دوسر
- حبوبات
- اکثر آجیل ها و دانه ها (از بادام هندی و ماکادمیا خودداری کنید)
- بیشتر میوه ها (از آناناس و خربزه اجتناب کنید)
- سیب زمینی شیرین
- ماهی های چرب مانند سالمون و کاد
- ماست ساده
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر موارد زیر را دارید برای راهنمایی با پزشک خود تماس بگیرید:
- مشاهده قند خون بالا
- تکرر ادرار
- سطوح بالای قند در ادرار (تشخیص داده شده با استفاده از تست گلوکز در منزل)
- افزایش تشنگی
چه زمانی به اورژانس مراجعه کنید؟
اگر هریک از موارد زیر را دارید با ۱۱۵ تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید:
- هیپرگلیسمی و افزایش سطح کتون
- سطح قند خون بسیار بالا که کاهش پیدا نمی کند
- علائم DKA یا HHS
- مشاهده دو عدد قند خون 300 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر
- مشاهده قند خون بالای 180 میلی گرم در دسی لیتر (یا محدوده هدف شما) برای بیش از یک هفته
خلاصه
هر سطح گلوکز خون بالاتر از محدوده هدف شما بسیار زیاد است. به طور کلی، 180 میلی گرم در دسی لیتر به طور خطرناکی بالا در نظر گرفته می شود و باید اقدامات لازم را برای کاهش آن انجام دهید.
BGL 240 میلی گرم در دسی لیتر شما را در معرض خطر کتواسیدوز دیابتی قرار می دهد. قرائت منظم 600 میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر می تواند منجر به سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمی شود. هر دوی این شرایط می تواند کشنده باشد و نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
شما می توانید با انسولین سریع الاثر، مصرف دوز فراموش شده داروهای خوراکی مانند مگلیتینیدها یا سولفونیل اوره ها، ورزش و نوشیدن آب، قند خون را به سرعت کاهش دهید.