اواخر شهریورسال گذشته بهرام عین اللهی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از آغازاحداث مرکز تولیدواکسن‌های پنوموکوک و روتاویروس درمجتمع تولیدی، تحقیقاتی انستیتوپاستور خبر داد که کشور رااز واردات این واکسن‌هابی‌نیاز می‌کند؛ او ابراز امیدواری کرد که سال ۱۴۰۳ شاهد بهره‌برداری از آن باشیم. مقاوم بودن این باکتری در برابر آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین و انتشار سریع آن از طریق عطسه و سرفه سبب شده تا واکسن‌های ویژه‌ای برای آن طراحی شود. از علائم ابتلا به این بیماری می‌توان به تب و لرز، درد قفسه سینه، سرفه، تنگی نفس، تنفس سریع، ضربان قلب سریع، خستگی و ضعف اشاره کرد.
چه کودکانی باید واکسن پنوموکوک تزریق کنند؟
واکسن پنوموکوک یا PCV در برابر عفونت‌های پنوموکوک که بیشتر بچه‌های زیر پنج سال را درگیر می‌کند و می‌تواند منجر به برخی از بدترین بیماری‌های دوران کودکی شود، از کودک محافظت می‌کند.میکروب‌های مسئول پنوموکوک باکتری‌هایی به نام استرپتوکوک نومونیا هستند. آنها در پوشش مخاطی بینی و در پشت گلو زندگی می‌کنند.
هنگامی که به اندازه کافی تعدادشان زیاد باشد، می‌توانند باعث ایجاد عفونت در دستگاه تنفسی، گوش میانی یا حفره‌های سینوسی شوند. آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین می‌توانند آنها را بکشند اما تا ۳۰ درصد سویه‌های این باکتری در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم هستند.باکتری‌های پنوموکوک از طریق تماس نزدیک و از طریق سرفه و عطسه انتشار می‌یابد.
بیماری‌هایی ازجمله مننژیت و سینه‌پهلو یا همان ذات‌الریه می‌توانند ظرف چند روز پس از آلوده شدن به باکتری ظاهر شوند. علائم سینه‌پهلوی پنوموکوکی معمولا شامل تب و لرز با تکان یا لرزش بدن و همچنین درد قفسه سینه، سرفه، تنگی نفس، تنفس سریع، تند شدن ضربان قلب، خستگی و ضعف است. حالت تهوع، استفراغ و سردرد نیز با سینه پهلوی پنوموکوکی همراهند اما کمتر شایع هستند. باکتری‌های پنوموکوکی همچنین باعث برخی از جدی‌ترین عفونت‌های گوش در بچه‌ها می‌شوند.تعداد دوزهای توصیه شده برای دریافت واکسن پنوموکوک چهار دوز و سن‌های توصیه‌شده برای دریافت آن به شکل زیر است: در دو ماهگی، چهار ماهگی، شش ماهگی و بین ۱۲ تا ۱۵ماهگی.
چه کودکانی نباید واکسن پنوموکوک را دریافت کنند؟
بچه‌هایی که نسبت به تزریق دوز قبلی واکسن پنوموکوک یا برخی واکسن‌های دیگر واکنش آلرژیک تهدید کننده حیات داشته‌اند نباید واکسن پنوموکوک دریافت کنند. اگر فرزند شما این نوع واکنش شدید را نسبت به هرگونه واکسنی داشته است در مورد تزریق واکسن پنوموکوک اول با پزشک او مشورت کنید. کودکانی که بیماری خفیف دارند، می‌توانند واکسینه شوند اما اگر فرزندتان تب یا نوعی بیماری شدید مانند سینه‌پهلو دارد برای زدن واکسن تا زمان بهبود سطح سلامت او صبر کنید. او وقتی سالم باشد، بهتر می‌تواند واکسن را تحمل کند.
عوارض جانبی واکسن پنوموکوک چیست؟
حدود نیمی از کودکان واکسینه‌شده یا دچار خواب‌آلودگی می‌شوند یا درمحل تزریق قرمزی یا ناراحتی دارند و اشتهای‌شان را از دست می‌دهند. از هر سه کودک یک کودک ممکن است در محل تزریق ورم داشته باشد. یک کودک ازسه کودک دچار تب خفیف می‌شود و یک کودک از۲۰کودک دچار تب بالامی‌شود. بیشتر بچه‌ها پس ازواکسیناسیون بهانه‌گیر یاتحریک‌پذیرمی‌شوند.
واکنش‌های آلرژیک شدید نسبت به هرنوع واکسنی نادر اما امکان‌پذیر است. اگر فرزندتان به این واکسن یا هر واکسن دیگری واکنش نامطلوب نشان داده با پزشک او صحبت کنید.دکتر امیرحسین حسینی، فوق تخصص گوارش و کبد کودکان درباره ضرورت تزریق واکسن پنوموکوک در گروه‌های در معرض خطر به‌خصوص اطفال معتقد است: واکسن پنوموکوک یا PCV در برابر عفونت‌های پنوموکوک که بیشتر کودکان زیر پنج سال را درگیر می‌کند و می‌تواند منجر به برخی از بدترین بیماری‌های دوران کودکی شود از کودک محافظت می‌کند.
وی با بیان این‌که میکروب‌های مسئول پنوموکوک باکتری‌هایی به نام استرپتوکوک نومونیا هستند، افزود: این باکتری‌ها در پوشش مخاطی بینی و در پشت گلو زندگی می‌کنند و هنگامی که به اندازه کافی تعدادشان زیاد شد، می‌توانند باعث ایجاد عفونت در دستگاه تنفسی، گوش میانی یا حفره سینوسی شوند.
عضو هیأت علمی دانشگاه با اشاره به این‌که آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی سیلین می‌تواند باکتری‌های استرپتوکوک نومونیا را از بین ببرد، یادآور شد تا ۳۰ درصد سویه‌های این باکتری در برابر آنتی بیوتیک‌ها مقاوم هستند.این متخصص گوارش و کبد کودکان تاکید کرد: این باکتری عامل اصلی بیماری‌های پنومونی عفونت ریه، مننژیت(عفونت پرده‌های مغز) و باکتریمی و عفونت گوش میانی است.
حسینی درباره کودکانی که درمعرض تهدید عفونت‌های پنوموکوکی هستند، عنوان کرد: کودکان بدون طحال، بیماران مزمن قلبی ریوی و کلیوی، بیماران مبتلا به سرطان، بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند و مبتلایان به دیابت، بیش از دیگران، امکان ابتلا به این عفونت را دارند. فوق تخصص گوارش و کبد کودکان دانشگاه در پاسخ به این سؤال که واکسن پنوموکوک برای چه اشخاصی مناسب است، گفت: افرادی که بیماری‌های خونی دارند یا پیوند شده‌اند، مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری قلبی یا ریوی، تمام کودکان زیر پنج سال، افراد بالای ۶۵ سال، افرادی که نقص ایمنی دارند و کسانی که سیگار و الکل مصرف می‌کنند در اولویت تزریق این واکسن هستند.
وی درباره انواع واکسن‌های پنوموکوک توضیحاتی دادوافزود:واکسن‌های پره ونار۱۳،پنوموسیل وسینفلوریکس ازجمله واکسن‌هایی هستند که گروه‌های در معرض خطر را از ابتلا به این عفونت باکتریایی مصون می‌کنند. به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، واکسن پره‌ونار۱۳ظرفیتی وساخت شرکت فایزر آمریکاست.این واکسن رااز شیرخوارگی تا بزرگسالی می‌توان تزریق کرد ضمن این‌که تأیید WHO را هم دارد.
واکسن پنوموسیل ۱۰ظرفیتی، مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی، ساخت شرکتی هندی است و تا دو سالگی تزریق می‌شود، همچنین واکسن سینفلوریکس نیز۱۰ظرفیتی، ساخت شرکت GSK انگلستان و تا پنج سالگی قابل تزریق است، این واکسن نیزتاییدیهWHO دارد.وی افزود: واکسن پنوموواکس نیز۲۳ظرفیتی است و به افراد بالای دوسال تزریق می‌شودبه این‌شکل که ابتدا کودکان واکسن۱۳ظرفیتی راتزریق می‌کنندوسپس هشت هفته بعدواکسن پنوموواکس۲۳ ظرفیتی تزریق و دوز بعدی واکسن ۲۳ظرفیتی و برای پنج سال بعد تزریق می‌شود.