به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، امروز ۱۵ آذرماه، نشست خبری ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته برگزار شد و ساختمان معاونت علمی و فناوری میزبان صادق صادق‌زاده، دبیر ستاد و جمعی از اصحاب و اهالی رسانه بود. این ستاد یکی از ۸ ستاد معاونت علمی با موضوع توسعه فناوری است.

صادرات ماده خام و واردات ماده ارزشمند

دبیر ستاد فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته با اشاره به حوزه‌های فعالیت این ستاد، بیان داشت: دو حوزه موضوعی اصلی که فعالیت‌های ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته را در بر می‌گیرد، کاهش خام‌فروشی و ارتقای کیفیت مواد در زندگی مردم یا صنایع است.

او با اشاره به خام‌فروشی قابل توجه در کشور اظهار کرد: براساس آمار مرکز پژوهش‌ها، ایران در سال ۱۴۰۱، ۱۲۲ میلیون تن کالا به ارزش ۵۳ میلیارد دلار صادر کرده و ۳۷ میلیون تن کالا به ارزش ۵۹ میلیارد دلار وارد کرده است. این یعنی تقریبا ۳۰ درصد صادرات ما به صورت ماده خام است که به کشورهای دیگر صادر می‌شود و پس از تبدیل به کالای با ارزش افزوده بالا به کشور برمی‌گردد. با توجه به این آمارها ضروری است که باید فکری به حال کاهش خام‌فروشی در کشور کرد. عمده دلیل این که ماده خام رفته می‌شود و کالای با ارزش برمی‌گردد به این خاطر است که فناوری‌های تبدیل آن را نداریم.

خام‌های باارزشی که رها می‌شوند

صادق‌زاده به موضوعی تحت عنوان «خام‌ریزی» در صنایع نیز اشاه داشت و اعلام کرد: در بسیاری از صنایع موادی که مانند پسماند خانگی، قابلیت بازیافت دارند، دور ریخته می‌شوند و از بین می‌روند. برای مثال، سرباره صنایع معدنی به دلایل متعدد انبار یا دور ریخته می‌شود؛ در حالی که این مواد در خارج از کشور خواهان دارند.

در فرآوری نقطه قوت و در تبدیل نقطه ضعف داریم

دبیر ستاد فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته در معاونت علمی و فناوری اظهار داشت: مراحل تولید مواد از ۴ مرحله اکتشاف، استخراج، فرآوری و در نهایت تبدیل آن به کالاهای مورد نیاز تشکیل می‌شود. در حوزه اکتشاف مواد، کمی ضعیف عمل کرده‌ایم، اما با توجه به تفاهمات انجام‌شده اقدامات مؤثری جهت بهبود آن در دستور کار است. متأسفانه برخی از کشورها توسط اطلاعاتی که از ماهواره دریافت می‌کنند، اطلاعات بیشتری از وضعیت منابع ما در دست دارند و ما بایستی به ظرفیت مناسب برای ارزیابی در زمینه اکتشاف منابع دست یابیم.

وی افزود: در مرحله استخراج به اندازه نیاز استخراج شده است. در بعضی معادن تقریبا به صورت کامل مواد معدنی مورد نیاز را برداشت کردیم و عمدتا به لایه‌های سخت رسیده‌ایم.

صادق‌زاده تأکید داشت: در فرآوری که عمده فعالیت کشور در این حوزه است نسبت به بقیه موارد جلوتریم و وضعیت مطلوبی داریم.

او تشریح کرد: در تبدیل مواد استخراج شده به کالاها و محصولات سودمند، نقطه ضعف جدی داریم. در واقع، چیزی که این خام‌فروشی را دامن زده نبود صنایع تبدیلی و توسعه کم آن در کشور است. برای مثال، مس کاتدی با کیفیت خوب فرآوری می‌شود و به همان شکل صادر می‌شود، در صورتی که می‌توان با توسعه زنجیره ارزش، این مس را به کالا تبدیل کرد. به دلیل این نقطه ضعف، مهم‌ترین تمرکز ستاد در توسعه فناوری‌هایی است که در صنایع تبدیلی به کار گرفته می‌شود.

صادق‌زاده خاطرنشان کرد: در همین راستا معاونت علمی و فناوری و وزارت صمت با همکاری یکدیگر در نظر دارند که با توسعه صنایع کوچک از بار این خام‌فروشی بکاهند.

عمده تفاوت کالای داخلی و خارجی در مواد است

دبیر ستاد فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته در معاونت علمی و فناوری در تشریح مأموریت دیگر ستاد بیان داشت: این ستاد، ارتقای کیفیت مواد در سطح زندگی مردم را نیز از مأموریت‌های خود می‌داند. در این باره آمار و ارقام مشخصی وجود ندارد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که روی استانداردسازی بایستی به طور جدی کار کرد.

وی شرح داد: موضوع ارتقای کیفیت مواد، طیف وسیعی از بازیگران و صنایع مختلف از مواد بهداشتی گرفته تا مواد خوراکی و مواد اولیه صنایع را در بر می‌گیرد.  در حال حاضر یکی از تفاوت‌های اصلی محصولات ایرانی با خارجی که از قدرت رقابت آن می‌کاهد، عمدتا در حوزه مواد مورد استفاده در آن‌هاست؛ طوری که این باعث می‌شود کیفیت کالای تولیدی به سطح کیفیت کالای مشابه در کشور دیگر نرسد.

صادق‌زاده تأکید داشت: خوشبختانه موفق شدیم که در این حوزه با سازمان استاندارد همکاری کنیم و برنامه‌هایی در این راستا ترتیب ببینیم که به ارتقای شرایط کیفی مواد اولیه صنایع مختلف منجر شود.

تولید ۲۰ ماده اولیه دارویی معدنی در کشور تا ۲ سال آینده

دبیر ستاد فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته از طرح مهم این ستاد در حوزه توسعه مواد اولیه دارویی معدنی خبر داد و گفت: در حوزه معدن، برنامه محوری ما شناسایی ۲۰ ماده اولیه معدنی و هدف‌گذاری برای توسعه تولید آن‌هاست. در این خصوص، در فراخوان‌هایی به متخصصان حوزه و شرکت‌های دانش‌بنیان اعلام نیازمندی می‌کنیم و ظرفیت‌ها و توانمندی‌های آن‌ها در این حوزه را به کار خواهیم گرفت.

او تصریح کرد: در کشور ادعا می‌شود که ۹۰ درصد از داروهای مصرفی در داخل تولید می‌شود که البته ادعای درستی است، اما بخش عمده‌ای از مواد اولیه آنها وارداتی است که در صورت بیشتر شدن فشارهای تحریم‌ها، قیمت این اقلام در کشور افزایش می‌یابد. بر اساس آمارها حجم ارزبری مواد اولیه دارویی ۲۰۰ میلیون دلار است. مواد اولیه دارویی بر سه دسته مواد اولیه معدنی، پتروشیمی و آلی تقسیم می‌شود و ستاد قرار است به علت سهولت توسعه، بر مواد اولیه دارویی معدنی تمرکز داشته باشد.

صنعتی‌سازی تولید باتری‌های لیتیومی

صادق زاده در ادامه نشست اظهار داشت: به دنبال تولید باتری‌های لیتیومی در مقیاس صنعتی هستیم که در حال حاضر استقرار تجهیزات آن توسط یک مجموعه دولتی در حال انجام است و امیدواریم تا یکی دو سال آینده این هدف‌گذاری محقق شود. 

وی تأکید کرد: در حوزه خودروی برقی چند بخش موضوعی مواد اولیه و باتری‌ها، تأمین انرژی برای خودروی برقی، برقی کردن سیستم‌ها برای کاربرد در خودرو وجود دارد و در معاونت علمی این مسأله با ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو، مواد و ساخت پیشرفته، حمل و نقل و ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان انرژی مرتبط است. تاکنون با همکاری این بخش‌ها در حوزه باتری توسعه‌هایی صورت گرفته است و قرار است در آینده نیز تمرکز روی ایجاد زیرساخت به کمک مجموعه‌های دانش‌بنیان باشد.

برای پرینت سه‌بعدی، یک مرکز ملی راه‌اندازی می‌شود

صادق زاده از راه‌اندازی «مرکز ملی ساخت افزایشی» خبر داد و گفت: برنامه  داریم با راه‌اندازی این مرکز مقدمات استفاده از این فناوری‌ها و حوزه کاربرد ساخت پیشرفته را ترویج کنیم و در همین زمینه با چند مجموعه بزرگ صنعتی در حال مذاکره هستیم. ساخت افزایشی به‌عنوان پرینت سه بعدی شناخته می‌شود که یک رویکرد دگرگون‌کننده برای تولید قطعات صنعتی و معمولی است که امکان ایجاد قطعات و سیستم‌های سبک‌تر و مستحکم‌تر را فراهم می‌کند. این مرکز، یکی از 6 مرکزی است که معاونت علمی و فناوری قصد دارد آن‌ها را در موضوعات مختلف علم و فناوری راه‌اندازی کند.

وی گفت: در حال حاضر حوزه‌های نوظهور ساخت افزایشی به عنوان انقلاب صنعتی چهارم، ترکیب آن با هوش مصنوعی یا پرینترهای 5 و ۶ بعدی در دنیا مطرح شده و در آینده فراگیرتر خواهد شد. این حوزه در صنایع کاربردهای زیادی دارد و ما از هم اکنون باید به فکر توسعه این فناوری در کشور باشیم.

تربیت تکنسین‌های ماهر در استان‌ها

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی ریاست جمهوری با اشاره به انعقاد تفاهم نامه‌ای با دانشگاه فنی و حرفه‌ای در حوزه تربیت تکنسین‌های ماهر گفت: براساس این طرح که قرار است، طی هفته آینده رونمایی شود، دانشگاه فنی و حرفه‌ای صنعتگران ماهر را به صورت بومی برای رشته‌های خاص تربیت می‌کند. در حال حاضر ما چالش‌هایی در حوزه مواد در شهرستان‌های مختلف کشور داریم و این مشکل در تهران کمتر است.

وی با بیان این مطلب که این دانشگاه دارای ۱۸۰ شعبه در کشور است و می‌تواند بازوی قوی ما برای تربیت صنعتگران ماهر بومی برای هر منطقه باشد، خاطرنشان کرد: در این طرح ما از فارغ التحصیلان آن برای توسعه کسب و کارها در هر منطقه حمایت می‌کنیم و از این طریق مسائل هر منطقه در حوزه مواد و ساخت پیشرفته رفع خواهد شد.