توسعه آبزی‌پروری در کنار خلیج فارس؛ تبدیل دریا و ساحل به فضای کسب‌وکار
اقتصاد ایران: بوشهر- استان بوشهر به خاطر هم‌جواری با خلیج فارس ظرفیت‌های خوبی برای توسعه کسب و کارهای مرتبط با دریا و ساحل دارد که از مهمترین مشاغل، آبزی‌پروری است و باید با حمایت ویژه توسعه یابد.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: استان بوشهر با داشتن طولانی‌ترین نوار ساحلی در جنوب کشور، در نگاه اول باید یکی از بهره‌مندترین مناطق از مزایای خلیج فارس باشد؛ اما واقعیت این است که بخش زیادی از ظرفیت‌های دریا تاکنون به شکل کامل مورد استفاده قرار نگرفته و مردم استان کمتر از آنچه شایسته است، از این فرصت عظیم بهره‌مند شده‌اند.
خلیج فارس نه‌تنها یک پهنه آبی با منابع طبیعی غنی است، بلکه می‌تواند موتور اصلی توسعه اقتصادی و اشتغال پایدار برای بوشهر باشد؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند صید و صیادی، آبزی‌پروری، گردشگری دریایی و صنایع فرآوری.
سال‌ها است صید سنتی به‌عنوان فعالیت اصلی جوامع ساحلی مطرح بوده، اما افزایش فشار صید، کاهش ذخایر آبزیان، تغییرات اقلیمی و نبود الگوی مدیریت پایدار، باعث شده که منابع دریایی در بسیاری از نقاط با تهدید جدی روبه‌رو شود.
این شرایط نشان می‌دهد که تکیه صرف بر صید سنتی دیگر پاسخ‌گوی معاش مردم نیست و باید به سمت شیوه‌های علمی‌تر و پایدارتر حرکت کرد؛ شیوه‌هایی که هم به معیشت کمک کند و هم ذخایر دریایی را برای نسل آینده حفظ نماید.
در چنین شرایطی، آبزی‌پروری به‌عنوان بهترین جایگزین صید بی‌رویه مطرح است. پرورش میگو در سواحل استان بوشهر طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته و نشان داده است که این منطقه از نظر شرایط آب، شوری مناسب، زمین‌های ساحلی و تجربه بهره‌برداران، یکی از مستعدترین نقاط کشور برای توسعه این فعالیت است. این صنعت توانسته هزاران فرصت شغلی ایجاد کند و سهم مهمی در صادرات غیرنفتی استان داشته باشد.
با این حال، بخش دیگری از ظرفیت خلیج فارس یعنی پرورش ماهی در قفس همچنان کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. این روش که در بسیاری از کشورهای ساحلی به اصلی‌ترین شیوه تولید پروتئین دریایی تبدیل شده، در بوشهر نیز قابلیت توسعه گسترده دارد.
آب‌های آرام و سواحل مناسب استان می‌تواند ده‌ها برابر ظرفیت فعلی تولید داشته باشد و نیاز مردم استان و حتی دیگر نقاط کشور را تأمین کند. اما این بخش برای جهش واقعی نیازمند حمایت سرمایه‌گذاری، تسهیل مجوزها، و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و فرآوری است.
اگر این مسیر با نگاه علمی و حمایت مستمر دنبال شود، مردم استان بوشهر نه‌تنها از مزایای خلیج فارس بهره‌مند می‌شوند، بلکه استان می‌تواند به قطب اصلی آبزی‌پروری کشور و یکی از پیشروهای منطقه در تولید ماهی و میگو تبدیل شود.
حرکت از صید سنتی به سمت آبزی‌پروری نوین
مدیرکل شیلات استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: استان بوشهر یکی از منحصربه‌فردترین زیست‌بوم‌های کشور را برای پرورش میگو و ماهیان دریایی در اختیار دارد و هم شرایط آب‌وهوایی و هم ویژگی‌های خلیج‌فارس در این منطقه، امکان توسعه گسترده فعالیت‌های آبزی‌پروری را فراهم کرده و امروز شاهد رشد چشمگیر این صنایع هستیم.
عقیل امینی با اشاره به روند روبه‌افزایش صدور مجوزها ادامه داد: تعداد زیادی مجوز برای ایجاد مزارع میگو، توسعه مزارع فعال و اجرای طرح‌های پرورش ماهی در قفس صادر شده است. این نشان می‌دهد رغبت سرمایه‌گذاران نسبت به این بخش بیشتر شده و ما نیز تلاش می‌کنیم روند اداری را سریع و دقیق پیش ببریم.
وی با اشاره به فعالیت ۱۲ مجتمع با ۳۵۱ مزرعه در چهار هزار و ۹۸۷ هکتار در عرصه پرورش میگو، بیان کرد: حدود ۵۰ تن میگو از هر هکتار تولید می‌شود که با بهبود فرآیندها شاهد افزایش تولید هستیم.
مدیرکل شیلات استان بوشهر با اشاره به تولید سه میلیارد قطعه بچه میگو و ذخیره‌سازی ۲.۴ میلیارد قطعه، افزود: از ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار سطح زیر کشت میگوی پرورشی استان ۱۵ هزار تن میگو تاکنون برداشت شده است و تا پایان ماه جاری برداشت ادامه دارد.
امینی افزود: یکی از سیاست‌های اصلی ما حمایت از تولیدکنندگان است. چه در حوزه تأمین بچه‌میگو، چه آموزش بهره‌برداران، چه در زمینه دستورالعمل‌های بهداشتی و ارائه خدمات فنی، شیلات در کنار فعالان این صنعت است تا تولید بدون وقفه و با کیفیت انجام شود.
وی ادامه داد: صنایع مرتبط با آبزی‌پروری نیز در حال رشد است. از ساخت قفس‌های دریایی تا تجهیزات هوادهی، حمل‌ونقل سرد و مراکز فرآوری، همه در استان در حال گسترش هستند و این نشان می‌دهد که زنجیره ارزش آبزی‌پروری در بوشهر کامل‌تر شده است.
مدیرکل شیلات بوشهر تاکید کرد: پرورش ماهی در قفس یکی از محورهای توسعه آینده استان است. مطالعات انجام‌شده در خلیج فارس نشان می‌دهد که مناطق ساحلی بوشهر از مناسب‌ترین نقاط کشور برای اجرای این طرح هستند و ما از همه سرمایه‌گذاران این حوزه حمایت می‌کنیم.
امینی گفت: مسیر توسعه آبزی‌پروری در استان روشن است. با افزایش ظرفیت‌ها، تکمیل زیرساخت‌ها و ادامه حمایت از فعالان این صنعت، بوشهر می‌تواند به بزرگ‌ترین مرکز تولید محصولات دریایی کشور تبدیل شود.
چالش‌های تولید و صادرات میگو و ضرورت حمایت
یکی از پرورش‌دهندگان میگو در استان بوشهر به خبرنگار مهر گفت: تولید میگو ذاتاً کاری پرریسک است. کوچک‌ترین اختلال در تأمین آب، برق یا نهاده‌ها می‌تواند کل چرخه تولید را مختل کند. ما تمام توان خود را برای افزایش بهره‌وری به کار می‌گیریم، اما بخشی از مشکلات خارج از توان تولیدکننده است.
حسن‌پور با بیان اینکه سرمایه در گردش مهمترین نیاز فعلی مزرعه‌داران است اضافه کرد: قیمت نهاده‌ها، بچه‌میگو، تجهیزات هوادهی و هزینه‌های کارگری بشدت افزایش پیدا کرده است. برای ادامه فعالیت مجبوریم تسهیلات بگیریم اما روند دریافت آن طولانی، پیچیده و گاهی ناممکن است. تولیدکننده در اوج فصل باید نقدینگی داشته باشد و تأخیر در پرداخت تسهیلات می‌تواند کل دوره پرورش را دچار بحران کند.
وی افزود: بانک‌ها باید نگاه واقعی‌تری به این صنعت داشته باشند. ما تولیدکنندگان نه فرار هستیم، نه فعالیت غیرقابل رصد انجام می‌دهیم. همه چیز ثبت‌شده و قابل پایش است. بنابراین باید تسهیلات کم‌بهره و دسترسی سریع به سرمایه در گردش فراهم شود.
این فعال حوزه آبزی‌پروری در خصوص مشکلات صادرات میگو نیز گفت: بازار جهانی رقابتی است و کوچک‌ترین افزایش هزینه یا کندی در فرآیندهای اداری، قدرت رقابت ما را کاهش می‌دهد. گاهی صادرکننده برای یک مجوز ساده یا تأییدیه بهداشتی باید روزها منتظر بماند. این تأخیرها هم به ضرر تولیدکننده است و هم باعث از دست رفتن فرصت‌های صادراتی می‌شود.
وی تأکید کرد: صادرات میگو امروز برای استان بوشهر یک مزیت مهم است و اگر حمایت‌ها هدفمند باشد می‌تواند چند برابر ظرفیت فعلی رشد کند. انتظار ما این است که دستگاه‌ها روند صادرات را تسهیل کنند؛ از کاهش زمان صدور مجوزها تا فراهم‌کردن مشوق‌های صادراتی.
حسینی گفت: تولیدکنندگان با تمام توان کار می‌کنند، اما بدون حمایت جدی در بخش تأمین مالی، زیرساخت و تسهیل صادرات، توسعه این صنعت ممکن نیست. ما آماده جهش تولید هستیم، فقط باید موانع از جلوی راه برداشته شود.
تسهیل در امور آبزی‌پروری
استاندار بوشهر با اشاره به نقش محوری دریا در توسعه استان گفت: استان بوشهر با برخورداری از طولانی‌ترین نوار ساحلی در جنوب کشور، ظرفیت‌هایی دارد که کمتر استانی از آن بهره‌مند است. سواحل آرام، خورها و بنادر متعدد، این منطقه را به یکی از مستعدترین نقاط برای اقتصاد دریا محور، به‌ویژه در بخش آبزی‌پروری تبدیل کرده است.
ارسلان زارع افزود: یکی از سیاست‌های جدی ما حفاظت از ذخایر دریایی و حمایت از صید و صیادی پایدار است. اگر می‌خواهیم نسل‌های آینده نیز از نعمت دریا بهره‌مند باشند، باید از فشار بر ذخایر طبیعی کم کنیم و فعالیت‌های نوین مثل پرورش ماهی در قفس و توسعه مزارع میگو را جایگزین بخشی از صید سنتی کنیم. این مسیر هم اشتغال بیشتری ایجاد می‌کند و هم منابع دریایی را حفظ می‌نماید.
زارع با اشاره به ظرفیت بالای استان در پرورش میگو اظهار داشت: بوشهر هم‌اکنون قطب تولید میگو در کشور است و اراضی مستعد زیادی برای توسعه این صنعت دارد. علاوه بر این، آب‌های خلیج فارس و شرایط محیطی مناسب، امکان پرورش ماهی در قفس را فراهم کرده که جزو راهبردهای اصلی ما برای توسعه اقتصاد دریا محور است.
وی تأکید کرد: دولت در این مسیر پشتیبان تولیدکنندگان است؛ در صدور مجوزها، تسهیل امور و ارائه آموزش‌های تخصصی به سرمایه‌گذاران و بهره‌برداران توجه ویژه‌ای داریم. معاونت اقتصادی استانداری، شیلات، محیط‌زیست و منابع طبیعی مکلف شده‌اند در کوتاه‌ترین زمان ممکن فرایندهای اداری را انجام دهند.
استاندار بوشهر گفت: توسعه صنایع دریایی، آبزی‌پروری و تقویت بنادر کوچک و بزرگ استان، آینده اقتصاد بوشهر را رقم خواهد زد. ما این مسیر را با قدرت ادامه می‌دهیم و از هر طرحی که به اشتغال پایدار، افزایش تولید و حفاظت از ذخایر خلیج فارس کمک کند، حمایت خواهیم کرد.
پرورش میگو و ماهی در قفس امروز تنها یک فعالیت اقتصادی نیست؛ بلکه به ستون اصلی توسعه سواحل بوشهر تبدیل شده است. این صنعت با ایجاد اشتغال پایدار، افزایش صادرات، تقویت اقتصاد محلی و کاهش اتکا به صیادی سنتی، نقش مهمی در تکمیل راهبرد ملی اقتصاد دریا محور ایفا می‌کند.
به گفته فعالان این حوزه، صادرات میگو از بوشهر امروز سهم مهمی در ارزآوری استان دارد. بازارهای کشورهای حاشیه خلیج فارس، چین و روسیه از جمله مقصدهای اصلی این محصول هستند. ایجاد مراکز فرآوری و سردخانه‌های مجهز سبب شده که زنجیره ارزش میگو در استان کامل‌تر شود و تولیدکنندگان بتوانند با کیفیت رقابتی وارد بازارهای جهانی شوند.
یکی از دستاوردهای مهم توسعه آبزی‌پروری در سواحل بوشهر، ایجاد موج تازه‌ای از اشتغال است. بسیاری از جوانان روستاهای ساحلی که پیش‌تر تنها به صیادی سنتی وابسته بودند، اکنون در مزارع میگو، شرکت‌های خدمات فنی، حمل و نقل آبی، مزرعه‌های ماهی در قفس و مراکز فرآوری مشغول کار شده‌اند.