خروج پ ک ک از ترکیه، اقدامی معنی‌دار یا نمایشی؟
اقتصاد ایران: گروه منحله پ ک ک امروز اعلام کرده که همه نیروهای مسلح خود را از مرز ترکیه خارج می‌کند و انتظار دارد که دولت هم، متقابلاً گام‌های عینی بردارد.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، امروز یک بار دیگر، نام گروه منحله پ.ک.ک به تریبون رسانه‌ها و مطبوعات ترکیه بازگشت. در شرایطی که به قول احمد هاکان سردبیر روزنامه حریت، آهسته آهسته صدای منتقدین درآمده بود و می‌گفتند، روند مذاکرات صلح بین اوجالان و دولت و خلع سلاح پ.ک.ک به بن بست رسیده، امروز اتفاق جدیدی روی داد.
سران گروه منحله پ.ک.ک دیروز اعلام کرده بودند، «فردا یک گام تاریخی برخواهیم داشت». برخی از رسانه‌های نزدیک به منابع امنیتی ترکیه، از دیروز اطلاع یافته بودند که این «گام تاریخی» چیزی نیست مگر خروج افراد پ.ک.ک از تمام استان‌های ترکیه.
صبری اوک، از سران گروه منحله پ.ک.ک امروز در شمال عراق و در برابر دوربین شبکه‌های تلویزیونی عراق و منطقه اعلام کرد: «روندی که سال گذشته با اظهارات رئیس جمهور طیب اردوغان و دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا و سخنان رهبر ما عبدالله اوجالان آغاز شد، در حال عبور از مرحله‌ای بسیار مهم و حیاتی است. در طول هشت ماه گذشته، ما به عنوان طرف کُرد، گام‌های مهمی با اهمیت تاریخی بر اساس فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک برداشته‌ایم. برگزاری کنگره برای انحلال پ.ک.ک و مراسم خلع سلاح 30 نفره در 11 جولای، موضع روشن و قاطع ما درباره پایان دادن به مبارزه مسلحانه را نشان داد و اراده جدیدی را برای صلح و دموکراتیزاسیون آشکار کرد».
صبری اُک در ادامه گفته است: «علیرغم رویکردهای ناکافی دولت ترکیه، گام‌های عملی و جدیدی برای از بین بردن تهدیدات فزاینده و جدی پیش روی ترکیه و کردها برمی داریم. در این راستا، بر اساس تصمیمات کنگره دوازدهم، ما با تأیید رهبرمان عبدالله اوجالان، تمام نیروهای خود را در ترکیه که خطر درگیری در مرزهای ترکیه را ایجاد می‌کنند و در برابر تحریکات احتمالی آسیب‌پذیر هستند، خارج می‌کنیم. برخی از آن نیروها، از مدتی قبل حرکت کرده‌اند و حالا اینجا نزد ما هستند. همچنین اقدامات اصلاحی مشابهی در مواضعی در امتداد مرز که خطر درگیری را ایجاد می‌کنند و در برابر تحریکات احتمالی آسیب‌پذیر هستند، در حال انجام است».
صبری اُک در ادامه از کم کاری دولت اردوغان در مسیر مذاکرات صلح انتقاد کرده و می‌گوید: «ما به تصمیمات کنگره دوازدهم متعهد و مصمم به اجرای آنها هستیم. با این حال، برای عملی شدن این تصمیمات، رویکردهای حقوقی و سیاسی مورد نیاز این فرآیند، باید بدون تأخیر اجرا شوند. در این چارچوب، قانون انتقالی ویژه پ.ک.ک باید به عنوان مبنا پذیرفته شود و قوانین آزادی و ادغام دموکراتیک برای مشارکت در سیاست دموکراتیک باید بدون تأخیر تصویب شوند».
منظور از قوانین آزادی و ادغام، تصویب مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های حقوقی و امنیتی جدید است که اعضای پ.ک.ک بتوانند پس از تصویب آنها، آزادانه به ترکیه بازگردند و در فضای سیاسی و اجتماعی، حق فعالیت، سازماندهی سیاسی و مشارکت داشته باشند. با این حال، این درخواست مهم پ.ک.ک، هنوز هم از سوی ساختار سیاسی و نظام حقوقی ترکیه، با پاسخ روشنی مواجه نشده است. چرا که به باور تحلیلگران امنیتی ترکیه، لازم است بر اساس یک تقسیم بندی و دسته بندی دقیق، رهبران، فرماندهان عالی و فرماندهان میانی عملیاتی پ.ک.ک، به کشور بازگردانده نشوند و صرفاً بخشی از اعضای رده پایین حزب امکان بازگشت به دست بیاورند.
روزنامه‌های چاپ آنکارا، نگاه‌های متفاوتی به خروج پ.ک.ک از ترکیه دارند. روزنامه سوزجو به عنوان پرتیراژترین روزنامه ترکیه، این اقدام پ.ک.ک را یک شُو و نمایش به معنی قلمداد کرده و می‌گوید: «هم خلع سلاح گروه تروریستی و هم خروج، اقدامات نمایشی هستند و دولت هنوز هم اطلاعات شفافی درباره این روند، در اختیار افکار عمومی نگذاشته است».
این در حالی است که روزنامه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه، این اقدام گروه منحله پ.ک.ک را به عنوان گامی مهمی برای تداوم روند خلع سلاح توصیف کردند.
سوابق خروج و عقب نشینی پ.ک.ک از ترکیه
این چندمین بار است که پ.ک.ک دستور خروج از ترکیه و عقب نشینی از مرزهای ترکیه را صادر می‌کند. قبلاً و در سال 1999 میلادی، پس از آن که عبدالله اوجالان در کنیا دستگیر و به مقامات ترکیه تحویل داده شد، او از همان لحظات اولیه ورود به ترکیه، قول همکاری به مقامات دولت اجویت را داد و خواهان خروج نیروهای شاخه نظامی پ.ک.ک از ترکیه شد.
خروج کامل این نیروها تا سال 2001 میلادی طول کشید. اما در گام‌های بعدی، آنها یک بار دیگر وارد استان‌های مرزی و کوهستانی ترکیه شدند و جنگ و درگیری باز هم ادامه پیدا کرد. در جریان مذاکرات صلح در سال 2013 میلادی، نیروهای پ.ک.ک باز هم خارج شدند. اما تنها چند ماه طول کشید تا یک بار دیگر وارد ترکیه شوند.
سلیمان سویلو وزیر کشور اسبق ترکیه، قبلاً اعلام کرده بود که شمار نیروهای پ.ک.ک در داخل ترکیه کمتر از یکصد نفر است. اما تحلیلگران آشنا به عوارض جغرافیایی در استان‌های شرناخ، هاکاری، تونجلی، آگری و بینگول، معتقدند که در چند سال گذشته، دست کم دویست نفر از اعضای پ.ک.ک توانسته‌اند خود را در غارها، دره‌های عمیق و مناطقی که حتی از چشم پهپادها مخفی مانده، نگه دارند.
گیرِ کار کجاست؟
تحلیلگران سیاسی ترکیه منتظر بودند تا پس از برگزاری کنگره و انحلال پ.ک.ک و آغاز روند خلع سلاح، هر چه زودتر شاهد انحلال کامل گروه باشند. اما این روند طول کشید و شواهد نشان می‌دهد که هنوز در مورد بخش مهمی از مبانی و اصول، بین دولت اردوغان و نهادهای سیاسی اقماری پ.ک.ک، اختلاف نظر وجود دارد.
به عنوان مثال، هنوز هم مشخص نیست که تکلیف خود اوجالان چه خواهد شد و آیا قرار است آزاد شود یا نه. او تاکنون 26 سال از عمر خود را در حبس انفرادی گذرانده و نهادهای اقماری پ.ک.ک چند روز پیش در شهر کردنشین دیاربکر، تظاهراتی برای آزادی او برگزار کردند. اما اردوغان در بازگشت از عمان به خبرنگاران گفت: انتظار چنین اقدامی نداشتیم. باید از اقدامات تحریک‌کننده خودداری کنند.
شواهد نشان می‌دهد که بین گروه منحله پ.ک.ک و دولت اردوغان، اختلافات مهمی وجود دارد که اتفاقاً مهمترین بخش آن، ارتباطی با موقعیت کردها در ترکیه ندارد.
این بخش مهم، عبارت است از اختلاف نظر بین اوجالان و اردوغان درباره وضعیت نهایی بیش از یکصد و سی هزار نفر از شبه نظامیان کُرد در شمال و شرق سوریه که در نهادهای اقماری مختلفی همچون قسد و ی.پ.گ سلاح در دست دارند و آنکارا معتقد است که آنان باید در ارتش واحد سوریه ادغام شوند.
تحلیلگران ترکیه می‌گویند: پ.ک.ک از سال 1984 میلادی با حملات تروریستی به ترکیه، صدها میلیارد دلار به این کشور خسارت زده و باعث مرگ هزاران نفر شده است. در نتیجه ترک فعالیت مسلحانه و قدم نهادن در مسیر مشارکت سیاسی و پارلمانی، شایان تامل است. اما از آنجایی که از مجموع 5 هزار عضو مسلح پ.ک.ک، تاکنون فقط 30 نفر و آن هم به شکل نمادین، سلاح خود را کنار نهاده‌اند، هنوز تضمینی برای صلح پایدار نیست و باید دید، تحولات آتی سوریه تا چه اندازه بر این روند تاثیر خواهد گذاشت.
موسسه خدمات متحد سلطنتی (RUSI) در لندن، به این اشاره کرده که «اگرچه پ.ک.ک اعلام خروج یا انحلال کرده، اما این گذار با موانع بزرگی روبرو است. چرا که ماهیت فرامرزی درگیری (ترکیه، عراق، سوریه)، نیاز به مکانیسم‌های خلع سلاح، ترخیص و ادغام مجدد و اصلاحات سیاسی دارد. بنابراین پایان دادن به مبارزه مسلحانه تنها یک قطعه از پازل است. بدون تغییر حقوقی- سیاسی و ادغام مجدد جنگجویان، بازگشت به وضعیت سابق امکان‌پذیر است».
همچنین موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن، می‌گوید: «هنوز تکلیف فرماندهان ارشد پ.ک.ک روشن نشده، مساله اختلافات ترکیه و پ.ک.ک در شمال سوریه ادامه دارد و مساله سوم این است که دولت تاکنون رسماً اعلام نکرده که آیا حاضر است امتیاز خاصی ارائه دهد یا نه».
انتهای پیام/