فناوری نانو و هوش مصنوعی؛ دو بخش تخصصی جایزه ملی

ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

اجتماعی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری «جایزه ملی تأمین مالی فناوری و نوآوری ایران» و ارائه «گزارش تأمین مالی زیست‌بوم فناوری و نوآوری سال 1403» امروز در صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار شد.

امیرحسام بهروز، دبیر جایزه ملی تأمین مالی فناوری و نوآوری ایران، در این نشست با یادآوری روند شکل‌گیری ابزارها و نهادهای تأمین مالی بخش فناوری گفت: از سال 1381 موضوع تأمین مالی تحقیق و توسعه و تشکیل صندوق‌های پژوهش و فناوری مطرح شد و در 20 سال اخیر این ابزارها و نهادها توسعه یافتند. ابتدا صندوق‌های پژوهش و فناوری ذیل معاونت علمی و فناوری شکل گرفت و در سال 1389 شاهد تصویب قانون شرکت‌های دانش‌بنیان بودیم. صندوق نوآوری و شکوفایی نیز عملاً از اواخر سال 1391 آغاز به کار کرد و از ابتدای 1392 توسعه یافت که اکنون عمر فعالیتی حدود 10 ساله دارد.

وی ادامه داد: پس از آن، شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی (CVC) و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خصوصی (VC) وارد عرصه شدند. همچنین معاونت علمی و فناوری به توسعه شتاب‌دهنده‌ها و مراکز نوآوری کمک کرد، پارک‌های فناوری با پیشینه علمی و تحقیقاتی وارد حوزه حمایت از استارت‌آپ‌ها، اساتید و شرکت‌های نوپا شدند و با سهامداری یا تشکیل صندوق‌های پژوهش و فناوری استانی، نقش‌آفرینی در تأمین مالی داشتند. وزارت علوم نیز با حمایت از گرنت‌های تحقیق و توسعه، سهمی در این مسیر ایفا کرد.

بهروز افزود: در چند سال اخیر، بورس و فرابورس نیز به جمع بازیگران حوزه تأمین مالی فناوری پیوستند و سکوهای تأمین مالی جمعی (Crowdfunding) فعال شدند که آمار آنها در ادامه توسط کارشناسان ارائه خواهد شد. اوراق مرابحه نوآوری نیز در بازار سرمایه برای حمایت از شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان عرضه شد. همچنین صندوق‌های جسورانه بورسی در کنار صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه شکل گرفتند. از تازه‌ترین نهادها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی (CVC) هستند که اساس‌نامه آن‌ها در سال 1399 تدوین شد اما رشد و توسعه جدی آن‌ها از سال 1402 آغاز شد؛ از جمله صندوق سرمایه‌گذاری شرکت فولاد مبارکه، بانک رنگ همراه اول و هلدینگ خلیج فارس. اکنون حدود 20 صندوق خطرپذیر شرکتی فعال هستند.

دبیر جایزه ملی تأمین مالی فناوری و نوآوری با اشاره به فعالیت انجمن صندوق‌ها و سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران گفت: اکثر این نهادها عضو انجمن هستند و کمیسیون‌های تخصصی برای سامان‌دهی آنها تشکیل شده است. ایده برگزاری جایزه از این‌جا شکل گرفت که با رتبه‌بندی و اعتبارسنجی نهادهای فعال، آن‌ها را دسته‌بندی و به جامعه معرفی کنیم. بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها هنگام نیاز مالی، صرفاً به دنبال وام، تسهیلات و ضمانت‌نامه هستند، در حالی که ابزارهای متنوع دیگری نیز وجود دارد.

وی افزود: یکی از اهداف اصلی این جایزه، فرهنگ‌سازی، ترویج و معرفی روش‌ها و ابزارهای مختلف تأمین مالی فناوری و نوآوری در ایران است. در دبیرخانه جایزه، بیش از 400 نهاد مختلف دولتی و خصوصی شناسایی شده که پس از برگزاری جایزه معرفی عمومی خواهند شد تا فعالان حقیقی و حقوقی حوزه علم و فناوری بتوانند از حضور این نهادها آگاه شوند و به آن‌ها دسترسی داشته باشند.

بهروز با اشاره به همراهی مجموعه‌های اصلی حوزه فناوری در برگزاری این رویداد گفت: معاونت علمی و فناوری، صندوق نوآوری و شکوفایی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، فرابورس، دبیرخانه کارگروه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و ستاد نانو از جمله حامیان این جایزه هستند. در معرفی نهادهای فعال، عملکرد و نوآوری‌های آن‌ها بررسی می‌شود تا بهترین‌ها بتوانند خدمات بیشتری به شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان ارائه کنند.

وی تصریح کرد: در ادبیات سیاست‌گذاری، تأمین مالی فناوری و نوآوری جایگاه مهمی دارد و انجمن صنفی نهادهای بخش خصوصی، با تعامل همه‌جانبه با ارکان دولتی، تلاش می‌کند در کنار برگزاری جایزه، با ایجاد ارتباط بین نهادهای مختلف، به بهبود و توسعه سیاست‌گذاری‌های تأمین مالی کشور نیز کمک کند.

دبیر جایزه ملی تأمین مالی فناوری و نوآوری ایران، در ادامه نشست خبری گفت: تلاش داریم این جایزه را از سطح ملی به سطح منطقه‌ای ارتقا دهیم؛ ضمن حفظ ارتباط با نهادهای مختلف و ارائه اطلاعات آماری حوزه تأمین مالی و سرمایه‌گذاری ایران به سطح جهانی.

وی افزود: به‌عنوان نمونه، حدود دو هفته پیش گزارش "شاخص جهانی نوآوری (GII) 2025" منتشر شد که برای نخستین بار بخش مهمی تحت عنوان سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital Investment) به عنوان شاخص اصلی اضافه شد. البته این موضوع پیش‌تر در زیرشاخص‌ها حضور داشت اما امسال به‌عنوان معیار کلیدی در نظر گرفته شده است؛ این شاخص میزان سرمایه‌گذاری کشورها و تعداد سرمایه‌گذاران خطرپذیر را اندازه می‌گیرد و اهمیت آن نشان می‌دهد که در ارزیابی جهانی نوآوری، سرمایه‌گذاری و فایننسینگ نیز نقش محوری دارد.

بهروز با اشاره به شرایط ایران در این گزارش تصریح کرد: از میان 180 کشور بررسی‌شده، رتبه ایران در این شاخص 122 است که جایگاه پایینی محسوب می‌شود. بررسی‌های ما نشان داد این رتبه واقعی نبوده و به دلیل نبود آمار رسمی از سوی ما پایین آمده است؛ در صورتی که داده‌های موجود نشان می‌دهد می‌توانستیم رتبه‌های بسیار بهتری کسب کنیم.

دبیر جایزه ملی تأمین مالی گفت: یکی از اهداف ما، چه در جایزه و چه در گزارش‌های تخصصی، این است که با انتشار نسخه انگلیسی گزارش و ارسال داده‌ها به نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان کنفرانس توسعه و تجارت (UNCTAD) و همچنین GII، اطلاعات صحیح و کامل ایران را در دسترس مراجع جهانی قرار دهیم. این کار بخشی از وظایف ما به‌عنوان متولیان حوزه تأمین مالی فناوری است.

وی به دسته‌بندی نهادهای فعال در این حوزه اشاره کرد و افزود: نهادهای فعال را گروه‌بندی کردیم؛ شامل بانک‌ها، صندوق‌های پژوهش و فناوری، سرمایه‌گذاران فرشته (Angel Investors) که افراد حقیقی سرمایه‌گذار هستند و تاکنون در کشورمان معرفی یا تقدیر رسمی نشده‌اند؛ برای این گروه بخش ویژه‌ای در نظر گرفته‌ایم. همچنین سکوهای تأمین مالی جمعی، شرکت‌های اعتبارافزا و ارزش‌گذاری که با ابلاغ رسمی آیین‌نامه ارزش‌گذاری دانش فنی، دارایی‌های فکری شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان را پس از تأیید کارگروه معاونت علمی به عنوان سرمایه محسوب می‌کنند، جزو این دسته هستند.

بهروز ادامه داد: نهادهای بورسی شامل عرضه، پذیرش و کارگزاران، شتاب‌دهنده‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی (CVC)، پارک‌های علم و فناوری و صندوق‌های جسورانه بورسی نیز جزو بازیگران اصلی هستند.

وی درباره روند برگزاری جایزه گفت: برنامه از اسفند 1403 آغاز شد و ان‌شاءالله مراسم اختتامیه روز دوشنبه 21 مهرماه برگزار خواهد شد. فراخوان عمومی با همکاری رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و ارسال دعوت‌نامه به حدود 70 تا 80 نهاد ذی‌نفع انجام شد. از آن‌ها خواستیم با ارائه داده‌های معتبر در جایزه شرکت کنند. اعتبارسنجی و صحت‌سنجی داده‌ها با استفاده از صورت‌های مالی و همکاری نهادهای مالی مانند بورس و معاونت علمی انجام شد. در هر بخش، پنج نامزد نهایی معرفی می‌شوند و روز جایزه، تندیس ویژه به برگزیدگان اعطا خواهد شد.

وی با اشاره به تشکیل کمیته علمی و مشورتی جایزه تصریح کرد: برای نخستین‌بار در ایران، مدل اعتبارسنجی نظام تأمین مالی فناوری و نوآوری را ارائه می‌کنیم. تلاش کردیم همه خبرگان دانشگاهی، استادان، نمایندگان دستگاه‌های دولتی و فعالان بخش خصوصی حضور داشته باشند و شاخص‌ها و صحت داده‌ها را بررسی و تأیید کنند.

بهروز درباره بخش‌های جایزه گفت: در مجموع 20 تندیس اعطا می‌کنیم؛ در هر بخش، یک تندیس به برترین نهاد اختصاص می‌یابد. به‌عنوان نمونه در بخش بانکی، عملکرد در حوزه ضمانت‌نامه و تسهیلات اعطایی بانک‌ها به شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان در سال 1403 بررسی و بانک برتر در هر حوزه معرفی خواهد شد. صندوق‌های پژوهش و فناوری نیز در حوزه سرمایه‌گذاری، ضمانت‌نامه و اعطای تسهیلات مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

دبیر جایزه ملی تأمین مالی فناوری و نوآوری ایران، درباره بخش‌های پایانی این رویداد گفت: در این دوره، برترین‌های هر بخش انتخاب خواهند شد. سرمایه‌گذاران فرشته و سکوهای تأمین مالی جمعی عملکرد بسیار خوبی در سال گذشته داشتند؛ به‌طوری که نزدیک به 13 مورد تأمین مالی جمعی انجام شده است که بخشی از آن ویژه شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان بوده و معیار ارزیابی ما، فعالیت در حوزه علم و فناوری است.

وی افزود: در بخش شرکت‌های ارزش‌گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی، برترین فعالان معرفی خواهند شد. در این حوزه، با همکاری "مرکز شتاب‌دهی نوآوری" مستقر در پارک فناوری پردیس، داده‌های ارزشمندی گردآوری کرده‌ایم که در گزارش نهایی نیز منتشر خواهد شد. همچنین شتاب‌دهنده برتری که بیشترین میزان سرمایه‌گذاری و حمایت مالی از تیم‌ها را داشته، شناسایی و معرفی می‌شود؛ این داده‌ها با همکاری مشترک وزارت علوم فراهم شده است.

بهروز با اشاره به نقش پارک‌های علم و فناوری گفت: در کشور، 59 پارک علم و فناوری فعال هستند که در استان‌ها، تهران و به‌صورت تخصصی فعالیت می‌کنند. در همکاری مشترک با معاونت فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پرونده‌ای تهیه شده شامل فعالیت‌های عملیاتی پارک‌ها و شرکت‌های مستقر در آن‌ها؛ شامل شرکت‌های استارت‌آپی، واحدهای مستقر در مراکز رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان.

وی ادامه داد: این پرونده، اقدامات پارک‌ها در زمینه اعطای تسهیلات، جذب منابع استانی، سرمایه‌گذاری از طریق هلدینگ‌های بزرگ ذیل ماده 11 قانون جدید شرکت‌های دانش‌بنیان، جذب منابع از نهادهای کشوری مانند معاونت علمی و فناوری، و توسعه زیرساخت‌ها را پوشش می‌دهد. عملکرد پارک‌های علم و فناوری بررسی و رتبه‌بندی می‌شود و پارک برتر معرفی خواهد شد.

دبیر جایزه ملی تأمین مالی فناوری به بازار سرمایه نیز اشاره کرد و گفت: یکی از بخش‌های مهم که از سال گذشته رشد بالایی داشته، پذیرش شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان در فرابورس است. همان‌طور که می‌دانید، بازار "نوآفرین" در فرابورس و بازار "راه‌آفرین" ویژه شرکت‌های خلاق، فناور و دانش‌بنیان تشکیل شده‌اند و در سال گذشته 12 شرکت در آن‌ها پذیرش شده‌اند.

وی افزود: در این بخش، از ارکان اصلی و مشاوران پذیرش که شرکت‌ها را برای ورود به بازار بورس و سرمایه راهنمایی کرده‌اند، تقدیر خواهد شد تا نقش آن‌ها در توسعه حضور شرکت‌های فناور در بازار سرمایه برجسته شود.

دبیر جایزه ملی تأمین مالی فناوری و نوآوری ایران، در ادامه نشست خبری گفت: در اکوسیستم فناوری و نوآوری، امیدواریم شرکت‌های بیشتری از میان فعالان خلاق و دانش‌بنیان وارد بازار بورس و فرابورس شوند. همچنین، در حوزه اوراق نوآوری، سال گذشته حدود 3000 میلیارد تومان اوراق مرابحه ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه منتشر شد و قصد داریم از ارکان فعال در این حوزه تقدیر کنیم.

وی افزود: در مجموع، مکاتبه و شناسایی ما به 524 نهاد رسیده است. دلیل افزایش این عدد، شناسایی نهادهای جدید در فرآیند کار بوده است؛ اما در سطح کشور، 54 نهاد اصلی تأمین مالی فناوری و نوآوری را شناسایی و با آنها مکاتبه کرده‌ایم. در بخش‌های موضوعی که تاکنون معرفی شد، 334 نهاد و کاندیدا شرکت کرده‌اند و در بخش‌های ویژه نیز 85 نهاد حضور دارند.

بهروز با اشاره به بخش‌های تخصصی گفت: امسال دو بخش تخصصی در جایزه خواهیم داشت؛ یکی در حوزه فناوری نانو که نهادی با بیشترین اثرگذاری و تأمین مالی در این حوزه معرفی خواهد شد، و دیگری در حوزه هوش مصنوعی که برترین نهاد فعال در تأمین مالی آن معرفی می‌شود.

وی درباره بخش‌های ویژه توضیح داد: یکی از مهم‌ترین این بخش‌ها، نوآوری در تأمین مالی است که هدف آن شناسایی، توسعه و تقدیر از نوآوری‌ها و ابزارهای جدید در این حوزه است. همچنین، بخشی با عنوان "فرد اثرگذار" داریم؛ یعنی شخصی که بیشترین تأثیر را در زیست‌بوم تأمین مالی فناوری و نوآوری کشور گذاشته باشد. علاوه بر این، نهاد یا شرکت دولتی یا خصوصی برتر و نیز رسانه یا خبرنگار اثرگذار در این حوزه معرفی خواهند شد.

دبیر جایزه ملی تأمین مالی فناوری ادامه داد: فرآیند انتخاب به این صورت بوده است که علاوه بر فراخوان عمومی، در وب‌سایت جایزه حدود 460 تا 470 نفر اعلام کاندیداتوری کرده‌اند. کمیته داوری و ارزیابی با بررسی کاندیداها، افراد و نهادهای برگزیده را مشخص خواهد کرد.

بهروز در پایان اظهار امیدواری کرد: امیدواریم نخستین دوره این جایزه را با همکاری رسانه‌ها، خبرنگاران و سایر نهادهای مشارکت‌کننده به بهترین شکل برگزار کنیم. همان‌طور که اشاره شد، هدف اصلی ما، ترویج، توسعه و فرهنگ‌سازی استفاده از ابزارهای متنوع تأمین مالی فناوری در کشور، به‌ویژه برای شرکت‌های فناور، خلاق و دانش‌بنیان است.

انتهای پیام/