چرایی کاهش موقوفه های قرآنی در چهارمحال و بختیاری؛ باید کار تبلیغی کرد
اقتصاد ایران: شهرکرد - در چهارمحال و بختیاری تاکنون یک هزار و ۹۰۰ موقوفه ثبت شده اما موقوفه‌های قرآنی استان از تعداد انگشتان دست فراتر نرفته است.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها؛ سنت حسنه وقف از مهم‌ترین تمهیدات دین مبین اسلام برای حل مسائل و مشکلات جامعه و رشد و تعالی و تضمین آینده امت اسلامی است که در آموزه‌های قرآنی و روایی تأکیدات فراوانی نسبت به این عمل پسندیده وجود دارد.
باوجود اشارات و تأکیدات قرآن کریم نسبت به مسئله وقف ذیل مفاهیم والایی چون انفاق، صدقه، زکات، خیرات، خدمت به مردم و ... اما در زمینه وقف در حوزه فعالیت‌های قرآنی، ضعف‌ها و کمبودها مشهود است و این ضعف در مناطق محروم بسیار بیشتر به چشم می‌خورد.
لشگرکشی عظیم فرهنگی و تبلیغات سوء دشمن علیه دین و دینداری خاصه در فضای مجازی و رسانه‌ای با پشتوانه‌های مالی دنیای استکبار صورت می‌گیرد و لازمه مقابله با این تهدیدها و توطئه‌ها، مجهز شدن به منابع مالی است که سنت حسنه وقف می‌تواند تامین‌کننده بخشی از منابع پایدار جامعه اسلامی باشد.
به گفته مسئولان استانی، تاکنون یک هزار و ۹۰۰ موقوفه در چهارمحال و بختیاری ثبت شده اما تعداد موقوفه‌های قرآنی استان از تعداد انگشتان دست فراتر نرفته است، موضوعی که در گفتگو با مسئولان و کارشناسان قرآنی استان مورد بحث و بررسی قرار دادیم.
تعداد موقوفات قرآنی استان کمتر از انگشتان دست است
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن امیری در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به کمبود موقوفات قرآنی در استان چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: طبعاً تنها منبع وقفی که می‌توانیم برای انجام فعالیت‌های قرآنی اوقاف از جمله برپایی مسابقات سراسری استفاده کنیم، موقوفات قرآنی هستند اما در این زمینه ضعف در استان وجود دارد.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه تنها یک موقوفه قرآنی منفعتی در استان داریم، ادامه داد: موقوفه منفعتی مادر شهید متین در فرخشهر تنها موقوفه قرآنی استان است که استفاده از درآمد آن برای امور قرآنی بر طبق نیت واقف انجام می‌شود.
امیری بیان کرد: چند موقوفه قرآنی انتفاعی نیز نظیر موقوفه زمانیان در کوی فرهنگیان شهرکرد یا موقوفه قطره در سامان داریم که طبعاً درآمدزا نبوده و بر طبق نیات واقفان محل تربیت و آموزش قرآن کریم هستند.
وی با اشاره به اینکه اوقاف و امور خیریه استان هیچ اعتباری از محل فصل پنج ندارد، گفت: مسئولان، اوقاف را نه یک نهاد فرهنگی بلکه یک مجموعه اقتصادی می‌دانند و قائلند که این نهاد باید بر خودش متکی باشد در حالی که در راستای اجرای امینانه نیت وقف اجازه نداریم از درآمد موقوفات سایر بخش‌ها برای بخش قرآنی هزینه کنیم.
وی با تأکید بر اینکه اوقاف متولی برگزاری مسابقات قرآن بوده و رسالتی مبنی بر آموزش ندارد، افزود: در اینجا باید به نقش مهم مؤسسات قرآنی در حیطه آموزش قرآن اشاره کنم اما امروز این مجموعه‌ها نیز چندان حمایت نمی‌شوند.
موسسات قرآنی برای خودکفایی حمایت شوند
مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال و بختیاری بر خودکفایی و کسب درآمد مؤسسات قرآنی تأکید کرد و گفت: اقتصاد، مقوله مهمی است که باید به مدیران و فعالان مؤسسات آموزش داده شود تا در حوزه درآمدزایی و خوداکتفایی بتوانند حرفی برای گفتن داشته باشند و از پس هزینه‌های خود بر آیند.
امیری الگوگیری از برخی استان‌های موفق در حوزه فعالیت مؤسسات قرآنی را راهکار ارتقا و پیشرفت این مجموعه‌ها در استان مطرح کرد و توضیح داد: در برخی استان‌ها، مؤسسات قرآنی وابسته به اعتبارات نیستند و خودکفا هستند، ما نیز مانند آنها و حتی بهتر می‌توانیم این مسیر را طی کنیم.
وی به عملکرد ضعیف چهارمحال و بختیاری در عرصه ملی مسابقات سراسری قرآن کریم اشاره و اظهار کرد: ضعف در حوزه آموزش ناشی از کمبود اساتید تراز اول صاحب کرسی درس خاصه در بخش بانوان و نیز کمبود مراکز و مؤسسات قرآنی فعال و پویا از مهم‌ترین علل این ضعف است؛ نبود محافل و جلسات تأثیرگذار قرآنی از دیگر علل بوده است.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال و بختیاری در خصوص راهکارهای ایجاد وقف قرآنی در استان، اظهار کرد: فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها به‌صورت مرتب باید انجام بگیرد همه ما باید به این ذهنیت برسیم که توجه به قرآن فقط قرائت و حفظ نیست بلکه انفاق و نیکوکاری در این مسیر هم خدمت ارزشمندی محسوب می‌شود.
راهکارهای ایجاد وقف قرآنی جدید در استان
امیری از فعالان قرآنی، اساتید و مربیان و همه دلسوزان قرآن برای احیا و ترویج فرهنگ وقف قرآنی دعوت و تصریح کرد: همه ما می‌توانیم با کمک به ترویج فعالیت‌های قرآنی گامی در راستای عمل به قرآن برداریم و حق آیات وحیانی را به سهم خودمان ادا کنیم.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال و بختیاری در خصوص اهمیت تبلیغ و فرهنگ‌سازی در حوزه وقف خاصه وقف قرآنی، افزود: مشاهده می‌کنیم که محافل و محافل عزای سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) همیشه با شور و شکوه خاصی برگزار می‌شود و آحاد مردم جامعه از همه اقشار در آن حضور و مشارکت دارند و حتی خودشان برپادارنده مجالس روضه در خانه هستند.
امیری ادامه داد: این امر گویای آن است که مبلغان از دیرباز مردم را به خدمت در دستگاه سیدالشهدا (ع) دعوت و ثواب آن را تبیین کردند و عاشقان و شیفتگان حضرت نیز با شرکت در این مجالس حظ معنوی برده و خیر و برکت نصیبشان شده است لذا همیشه در این روضه‌ها و محافل عزای حسینی سهیم هستند.
وی با تصریح اینکه در حوزه قرآنی اما این فرآیند شکل نگرفته است، توضیح داد: بنابراین مشاهده می‌کنیم که در حوزه وقف و کمک‌های قرآنی اتفاق مورد انتظار شکل نگرفته است.
هر کسی می‌تواند مروج و مبلغ وقف باشد
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد ابراهیم حجت‌پناه، دبیر ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد چهارمحال و بختیاری در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه وقف یک صدقه جاریه و باقیات صالحات است، اظهار کرد: در قرآن کریم اگرچه اشاره مستقیمی به واژه وقف وجود ندارد اما مصادیق وقف قرآنی را از جمله در داستان حضرت مریم می‌خوانیم که فرزندش را پیش از به دنیا آمدن وقف در راه خدا کرد و آثار و برکات این نذر، تا نسل‌های بعدی تداوم یافت.
حجت‌پناه با ذکر اینکه کار برای قرآن کریم جز در سایه قرآنی شدن هر یک از افراد جامعه انجام نمی‌گیرد، ادامه داد: باید عالم را قرآنی ببینیم و مسائل و موضوعات را از دریچه نگاه قرآن حل کنیم که در این راستا تأسی به الگوی حسنه یعنی وجود مقدس پیامبر اسلام (ص) باید سرلوحه کار قرار گیرد.
وی با استناد به آیه ۳۹ از سوره مبارکه نجم در اهمیت سعی و تلاش، بیان کرد: دلیل آنکه در حوزه‌هایی همچون وقف مسجد، مدرسه یا عزاداری محرم موفق بودیم، جز تلاش و کوشش گذشتگان نیست که سالیان سال وقت و نیروی خود را صرف نهادینه‌سازی ضرورت این وقف‌ها کردند و خیران و واقفان نیک‌اندیش نیز به این سمت سوق یافتند.
حجت‌پناه تصریح کرد: در بخشی از تاریخ موقوفات حضرت امام رضا (ع) می‌خوانیم چه بسیار افرادی که تمکن مالی برای وقف نداشتند اما بر حسب دغدغه و دلسوزی و ارادت، به تبلیغ وقف می‌پرداختند و مروج و مبلغ فعال در حوزه جذب موقوفات بودند.
وی با تصریح اینکه در حوزه مدرسه‌سازی نیز چرخه سالم و اصولی شکل گرفته است، افزود: در طول عمر با برکت انقلاب اسلامی، مسئولان ترتیبی اتخاذ کردند که واقفان و خیران به نقاط دوردست و محروم بروند تا محرومیت کودکان و نوجوانان را از نزدیک ببینند و نسبت به کمک در زمینه ساخت مدرسه مجاب شوند که خیران نیز پای کار آمدند و خروجی عمل خیر خود را نیز مشاهده کردند.
نبود نظام و تشکیلات در حوزه وقف قرآنی
حجت‌پناه با اشاره به نبود نظام و تشکیلات در حوزه وقف قرآنی، توضیح داد: تا زمانی که یک فرآیند و نظام شفاف مالی و نیز حوزه بهره‌برداری برای موقوفه قرآنی در استان تعریف نشود، نباید منتظر اتفاق خاصی در این حوزه باشیم.
این فعال فرهنگی جشن عاطفه‌ها یا جشن نیکوکاری را از دیگر الگوهای موفق در جلب مشارکت‌های مردمی دانست و ادامه داد: کمیته امداد امام خمینی (ره) به صورت تخصصی به جذب کمک‌های مردمی می‌پردازد و در آستانه سال تحصیلی یا نوروز، مردم با کمک به نیازمندان از طریق این جشن‌ها به خوبی می‌دانند که کمکشان صرف چه اموری و چه کسانی می‌شود لذا اعتماد کرده و کمک می‌کنند.
حجت‌پناه اضافه کرد: در دوران دفاع مقدس نیز مردم با پی بردن به ضرورت کمک به جبهه‌ها برای حفظ آب و خاک و دفاع از میهن اسلامی پای کار آمدند و هر کسی هر کاری می‌توانست انجام می‌داد؛ نظیر این کمک مؤمنانه و همدلی و مواسات را در ایام شیوع کرونا به وضوح شاهد بودیم لذا در ابتدا باید نیاز و ضرورت کمک در مردم ایجاد شود تا پای کار بیایند.
وی ایجاد یک حرکت فراگیر و نهضت‌گونه در حوزه فعالیت‌های قرآنی را خواستار شد و افزود: در دهه هفتاد با ظهور حافظ خردسال، سیدمحمدحسین طباطبایی یک جوشش معنوی در جامعه ایجاد شد و موجی از وقف‌های جدید در حوزه قرآنی به ثبت رسید. برکات این اتفاق قرآنی، ایجاد جامعة القرآن بود که در سراسر کشور و بلکه خارج از کشور راه‌اندازی و دایر شد.
حجت‌پناه با تصریح اینکه باید برای مردم تبیین شود که با وقف قرآنی چه کارهایی در جامعه می‌توان شکل داد، افزود: مردم همواره ثابت کردند که پای کار دین و قرآن هستند و بسیاری از امور مملکت با کمک مردم و خیران نیک‌اندیش به پیش رفته است لذا باید با کارهای قوی تبلیغی و ترویجی این مردم را در حوزه فعالیت‌های قرآنی بیش از پیش پای کار بیاوریم.
اعتمادسازی و فرهنگ‌سازی؛ کلیدواژه‌های مهم ایجاد وقف قرآنی
در پایان حجت‌الاسلام والمسلمین محمد منصوری در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه ایجاد اعتماد در خیران و واقفان یک اصل مهم است، اظهار کرد: وقف قرآنی قاعدتاً باید معطوف بر انجام فعالیت‌های قرآنی منطبق بر نیت واقف شود که اگر چنین مهمی صورت نگیرد، مردم به مرور اعتمادشان را از دست می‌دهند.
رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه خروجی هر موقوفه باید در جامعه مشهود و ملموس باشد و عموم مردم از آثار و برکات آن بهره‌مند شوند، ادامه داد: وقف در حوزه بهداشتی و درمانی چون بخش زیادی از جامعه را تحت پوشش قرار می‌دهد و مردم آثارش را مشاهده می‌کند، قوی است؛ در حوزه فعالیت‌های قرآنی نیز مردم باید آشکارا آثار و برکات آن را به صورت عملی مشاهده کنند.
منصوری بیان کرد: مردم باید اثر عملی و میدانی وقف را ببینند، مثلاً وقتی وارد روستایی می‌شویم و در تابلویی اعلام شده که این پل از طریق پرداخت زکات اهالی نصب شده است قطعاً مردم هم تشویق شده و با اعتماد کامل زکات خود را پرداخت می‌کنند.
وی با تصریح اینکه یکی از راه‌های اعتمادسازی تقویت وقف‌های غیرتصرفی است، ادامه داد: یعنی تولیت موقوفه به خود واقف سپرده شود و اوقاف فقط حمایت قانونی و حقوقی داشته باشد.
منصوری غفلت در معرفی و برجسته‌سازی وقف‌ها به جامعه از طریق کارهای رسانه‌ای قوی را یادآور شد و گفت: بهترین تبلیغ برای وقف این است که واقفان نیک‌اندیش به جامعه معرفی شوند و مردم از خدماتی که از طریق موقوفات ارائه می‌شود، آگاه شوند.
مردم باید اثر عملی و میدانی وقف را ببینند
وی اضافه کرد: بسیاری از مؤسسات قرآنی استان حقیقتاً تلاش شبانه روزی دارند اما به علت نبود منابع پایدار با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند و یکی از منابع پایدار، موقوفه‌های قرآنی هستند که هر چقدر تقویت شود، فعالیت‌های قرآنی نیز تقویت خواهد شد.
منصوری با تأکید بر فعالیت مجمع خیران قرآنی در چهارمحال و بختیاری، بیان کرد: فعالان این مجمع تلاش و کوشش فراوانی دارند اما به نظر می‌رسد هنوز کار پا نگرفته و اگرچه کمک‌هایی هم شد اما باید گفت که ما خیر قرآنی در استان نداریم.
وی فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در جهت تقویت وقف قرآنی را بسیار مهم ارزیابی کرد و افزود: چه بسا بخش بزرگی از مردم و خیران و واقفان هیچ ذهنیت و آگاهی نسبت به امکان وقف قرآنی ندارند که اگر اطلاع‌رسانی و تبیین صورت گیرد، به این سمت سوق خواهند یافت.
رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: بنابراین اعتمادسازی و فرهنگ‌سازی ۲ کلیدواژه مهم در ایجاد وقف قرآنی جدید در استان است.