خرمای قصرشیرین؛ میوه ای که می‌تواند کام اقتصاد غرب کشور را شیرین کند
اقتصاد ایران: کرمانشاه- خرمای قصرشیرین، «طلای شیرین» غرب کشور، میراثی ماندگار و ظرفیتی بزرگ برای رونق اقتصاد و اشتغال پایدار است؛ محصولی که با صنایع تبدیلی می‌تواند به برندی جهانی تبدیل شود.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: قصرشیرین، این شهرستان گرم و آفتابی در غرب استان کرمانشاه، در دل خود نخل‌هایی را پرورش می‌دهد که ثمره‌شان «طلای شیرین» است که هم بر سر سفره‌های مردم ایران جای دارد و هم می‌تواند پیام‌آور اقتصاد پویا و اشتغال پایدار در منطقه باشد. استان کرمانشاه به واسطه برخورداری از سه اقلیم متفاوت آب و هوایی، همواره به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم کشاورزی کشور مطرح بوده و تنوع محصولات آن زبانزد است، اما در میان این محصولات، خرمای قصرشیرین جایگاهی ویژه دارد.
شهرستان قصرشیرین با مساحتی بالغ بر یک هزار و ۵۵۰ کیلومتر مربع، در نقطه‌ای مرزی قرار گرفته که از شمال و غرب به کشور عراق، از جنوب به استان ایلام و از شرق به شهرستان‌های سرپل ذهاب و گیلانغرب محدود می‌شود. همین موقعیت جغرافیایی خاص، این دیار را به شاهراهی برای مبادلات تجاری تبدیل کرده است، اما آنچه بیش از هر چیز در سیمای طبیعی قصرشیرین خودنمایی می‌کند، نخل‌های بلند و استوار آن است که در گرمای بیابانی این خطه سر بر آسمان ساییده و خرمایی شیرین و پرانرژی به بار می‌آورند.
خرمای قصرشیرین نه تنها در میان مردم ایران شناخته شده است بلکه ظرفیت آن را دارد که به یک برند صادراتی ارزشمند بدل شود، اما این مهم تاکنون به دلیل نبود صنایع بسته‌بندی و فرآوری در استان محقق نشده است. در حالی که این محصول استراتژیک می‌تواند سهم بزرگی از بازارهای منطقه و حتی جهان را از آن خود کند، همچنان خام‌فروشی سرنوشت اصلی خرمای قصرشیرین است. همین مسئله سبب شده تا سود اصلی این محصول به جیب دلالان برود و کشاورزان و نخلداران بهره چندانی از زحمات طاقت‌فرسای خود نبرند.
شاید در نگاه نخست، نزدیکی قصرشیرین به مرز عراق فرصتی طلایی برای صادرات خرما به این کشور تلقی شود، اما واقعیت این است که عراق خود از تولیدکنندگان بزرگ خرما در منطقه به شمار می‌آید و بازار داخلی آن به شدت از این محصول اشباع است. با این حال، همین شرایط فرصتی دیگر پیش روی کشاورزان کرمانشاهی گشوده است؛ فرصتی که بر پایه ایجاد صنایع تبدیلی شکل می‌گیرد. اگر بتوان فرآورده‌های متنوعی همچون شیره خرما، سرکه خرما، عسل خرما، شکلات و چیپس خرما را در داخل استان تولید کرد، دیگر محدودیتی برای حضور در بازارهای جهانی وجود نخواهد داشت و خرمای قصرشیرین می‌تواند با نامی ماندگار بر سر زبان‌ها بیفتد.
از منظر تغذیه‌ای نیز خرما یکی از ده محصول استراتژیک ایران محسوب می‌شود و ارزش غذایی آن بر کسی پوشیده نیست. این میوه گرمسیری سرشار از انرژی و مواد معدنی است و فرآوری آن می‌تواند سبد متنوعی از محصولات سالم و مقوی را در اختیار مردم قرار دهد. توجه به صنایع تبدیلی خرما نه تنها ارزش افزوده بالایی برای این محصول به همراه دارد، بلکه بستر مناسبی برای ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی در منطقه خواهد بود.
طلای شیرین قصرشیرین سال‌هاست چشم‌انتظار تحقق وعده‌هایی است که در خصوص ایجاد زیرساخت‌های لازم برای فرآوری و صادرات داده شده است. امروز نخلستان‌های این شهرستان نیازمند توجهی ویژه از سوی مسئولان و سرمایه‌گذاران هستند تا با تکمیل زنجیره تولید و بهره‌برداری از ظرفیت‌های بی‌نظیر خود، نه تنها اقتصاد کشاورزان منطقه را متحول کنند بلکه به الگویی برای توسعه کشاورزی در غرب کشور تبدیل شوند.
خرمای قصرشیرین، طلای شیرین غرب کشور
رضا خسروی، رئیس جهاد کشاورزی شهرستان قصرشیرین در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ظرفیت‌های ارزشمند این شهرستان در حوزه تولید خرما اظهار داشت: سطح باغات شهرستان قصرشیرین چهار هزار هکتار است که از این میزان، یک‌هزار و ۵۰ هکتار به نخلستان‌های قصرشیرین اختصاص دارد.
وی افزود: از میان نخلستان‌های قصرشیرین، ۶۵۰ هکتار آن‌ها مثمر هستند و هر ساله بخش قابل توجهی از محصول با کیفیت خرما از این باغات برداشت می‌شود.
خسروی تصریح کرد: محصول خرمای قصرشیرین از نظر تنوع نیز جایگاه ویژه‌ای دارد؛ به‌طوری‌که رقم زاهدی با ۵۵ درصد بیشترین سطح زیرکشت را به خود اختصاص داده و پس از آن ارقام دیگر همچون برهی، خضراوی و جعفری در نخلستان‌های این شهرستان کشت می‌شود.
رئیس جهاد کشاورزی قصرشیرین با بیان اینکه خرمای این شهرستان به دلیل طعم شیرین و ماندگاری بالا توانسته جایگاه خود را در بازارهای داخلی و خارجی تثبیت کند، گفت: حدود ۳۰ درصد از محصول خرمای برداشت‌شده از نخلستان‌های قصرشیرین به کشور عراق صادر می‌شود و این موضوع نشان‌دهنده کیفیت ممتاز و قابلیت صادراتی بالای خرمای منطقه است.
وی در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های اقتصادی خرمای قصرشیرین خاطرنشان کرد: این محصول می‌تواند نقش بسزایی در افزایش درآمد کشاورزان، توسعه صادرات غیرنفتی و رونق اقتصادی شهرستان ایفا کند.
خسروی همچنین بر ضرورت حمایت از توسعه صنایع تبدیلی خرما تأکید کرد و گفت: اگر صنایع بسته‌بندی و فرآوری در شهرستان تقویت شود، می‌توان علاوه بر افزایش ارزش افزوده محصول، سهم بیشتری از بازارهای بین‌المللی را نیز به دست آورد.
به گفته وی، قصرشیرین با داشتن شرایط اقلیمی خاص، خاک حاصلخیز و تجربه چندین‌ساله کشاورزان، ظرفیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اصلی تولید خرما در کشور را دارد و توجه بیشتر به این حوزه می‌تواند جایگاه کشاورزی شهرستان را بیش از پیش تقویت کند.
۳۰۰ جوان قصرشیرینی در فصل برداشت خرما پای کار نخلستان‌ها
علیرضا صیادی، نخلستان‌دار قصرشیرینی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به آغاز فصل برداشت خرما در این شهرستان اظهار داشت: در ایام برداشت، کار از ساعت ۶ صبح آغاز می‌شود و تا تاریکی هوا ادامه دارد و کارگران بومی با تلاش بی‌وقفه مشغول جمع‌آوری محصول هستند.
وی افزود: روش برداشت خرما در قصرشیرین همچنان سنتی است و با استفاده از وسایل سنتی انجام می‌شود؛ در این شیوه هر نفر توانایی برداشت حدود ۴۰ نخل را در طول یک روز دارد.
صیادی با بیان اینکه این فصل برای جوانان منطقه فرصتی ارزشمند جهت اشتغال فصلی فراهم می‌کند، عنوان کرد: در ایام برداشت خرما بیش از ۳۰۰ جوان قصرشیرینی در نخلستان‌ها مشغول به کار می‌شوند که این موضوع علاوه بر تأمین نیاز کارگران فصلی، موجب رونق اقتصادی خانواده‌های محلی نیز می‌شود.
این نخلستان‌دار قصرشیرینی ادامه داد: هر نخل در حدود ۹۰ کیلوگرم محصول می‌دهد و حجم بالای برداشت، نشان‌دهنده ظرفیت بالای نخلستان‌های شهرستان در تولید خرمای مرغوب است.
صیادی یادآور شد: برداشت خرما از نخلستان‌های قصرشیرین از نیمه شهریور آغاز شده و تا اواسط آبان‌ماه ادامه دارد و در این مدت، شور و جنب‌وجوش خاصی در میان کشاورزان و کارگران منطقه به چشم می‌خورد.
صیادی در ادامه با تاکید بر لزوم توسعه صنایع تبدیلی خرما در قصرشیرین گفت: اگر امکاناتی مانند سردخانه‌های مجهز برای نگهداری خرما و واحدهای بسته‌بندی و فرآوری در شهرستان ایجاد شود، نه‌تنها محصول کشاورزان ماندگاری بیشتری خواهد داشت بلکه می‌توان خرما را با کیفیت بالاتر و در قالب بسته‌بندی‌های متنوع به بازار عرضه کرد.
وی افزود: راه‌اندازی صنایع تبدیلی و ایجاد سردخانه‌ها به‌طور مستقیم به اقتصاد باغداران و مردم منطقه کمک می‌کند و ارزش افزوده قابل توجهی به محصول خرما می‌بخشد؛ به گونه‌ای که این محصول استراتژیک می‌تواند نقش پررنگ‌تری در رونق اقتصادی و افزایش صادرات غیرنفتی ایفا کند.
نخلستان‌های قصرشیرین؛ میراث ۱۵۰ ساله و نماد مقاومت مردم مرزنشین
یکی از شهروندان قصرشیرینی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه نخلستان‌های این منطقه پیشینه‌ای بیش از ۱۵۰ سال دارند، اظهار داشت: نخل و نخلستان در حقیقت گره در شغل اجدادی مردم این دیار خورده و همچون میراثی ماندگار نسل به نسل منتقل شده است.
وی افزود: نخلستان‌های قصرشیرین در کنار ارزش اقتصادی، نمادی از مقاومت و پایداری مردم مرزنشین به شمار می‌روند؛ چرا که در سخت‌ترین شرایط جنگ و بحران هم پابرجا مانده و امروز نیز به‌عنوان پشتوانه‌ای محکم در معیشت مردم ایفای نقش می‌کنند.
این شهروند قصرشیرینی با اشاره به رونق بازارچه‌های محلی در ایام برداشت خرما گفت: هر ساله با آغاز برداشت، بازارچه‌های موقتی برای عرضه خرما در سطح شهر دایر می‌شود که علاوه بر کمک به اقتصاد محلی، زمینه‌ساز حضور مسافران و خریدارانی از نقاط مختلف کشور است؛ مسافرانی که برای تهیه خرمای قصرشیرین به این شهرستان سفر می‌کنند.
وی همچنین به ضرورت توسعه زیرساخت‌های پشتیبان تولید خرما اشاره کرد و افزود: وجود سردخانه‌های صنعتی برای نگهداری خرما می‌تواند کمک بزرگی به باغداران و مردم منطقه باشد و در کنار آن، صنایع تبدیلی همچون تولید فرآورده‌های متنوع از خرما، قطعاً در تقویت اقتصاد محلی و افزایش ارزش افزوده این محصول اثرگذار خواهد بود.
برداشت ۶۵۰۰ تن خرما از نخلستان‌های کرمانشاه
سعید کریمی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ظرفیت بالای استان کرمانشاه در زمینه تولید خرما اظهار داشت: در حال حاضر یک‌هزار و ۵۰ هکتار از اراضی استان زیر کشت خرما قرار دارد که حدود ۶۰۰ هکتار آن بارور است و محصول قابل برداشت دارد.
وی افزود: تمرکز اصلی باغات خرما در شهرستان قصرشیرین است. در باغات قدیمی این شهرستان عمدتاً ارقام زاهدی و اشرسی کشت می‌شد، اما در سال‌های اخیر با رویکرد توسعه و تنوع‌بخشی، ارقام جدیدی همچون پیارم، ربی، دیری و مجول نیز به این مجموعه افزوده شده‌اند.
کریمی با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود از مجموع ۲۳۰ نخلستان استان حدود ۶۵۰۰ تن خرما برداشت شود، ادامه داد: این میزان تولید علاوه بر تأمین نیاز داخلی استان، ظرفیت صادراتی نیز دارد و می‌تواند سهم قابل توجهی در رونق اقتصادی مناطق مرزی ایفا کند.
توسعه ۴ هزار هکتاری نخلستان‌ها در دستور کار
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه همچنین از افزایش ۲۰۰ هکتاری سطح باغات خرما در سال گذشته خبر داد و گفت: این توسعه سطح زیرکشت عمدتاً با تمرکز بر رقم مجول صورت گرفته که به دلیل کیفیت بالا و بازارپسندی، می‌تواند آینده روشنی در بازارهای داخلی و خارجی داشته باشد.
وی در پایان با اشاره به برنامه‌های توسعه‌ای این سازمان در زمینه نخیلات خرما خاطرنشان کرد: طرح توسعه نخلستان‌های خرما در سطح چهار هزار هکتار با همکاری هلدینگ‌های مطرح کشاورزی در دست اقدام است و پیش‌بینی می‌شود این طرح در بازه زمانی سه تا پنج سال آینده به‌طور کامل محقق شود.
کریمی تأکید کرد: اجرای این طرح می‌تواند کرمانشاه را به یکی از قطب‌های مهم تولید خرما در کشور تبدیل کند و علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، ارزش افزوده و درآمد قابل توجهی برای کشاورزان استان به همراه داشته باشد.
آنچه از دل سخنان مسئولان، نخلداران و مردم قصرشیرین برمی‌آید، این است که خرمای این خطه صرفاً یک محصول کشاورزی نیست؛ بلکه میراثی تاریخی، فرهنگی و اقتصادی است که می‌تواند نام کرمانشاه را در کنار قطب‌های بزرگ تولید خرما در جهان مطرح کند. اما تحقق این هدف بزرگ نیازمند عزم جدی مسئولان در تکمیل زنجیره تولید، ایجاد صنایع تبدیلی، ساخت سردخانه‌های استاندارد و حمایت از سرمایه‌گذاران است. امروز «طلای شیرین» قصرشیرین بیش از هر زمان دیگری چشم‌انتظار توجهی ویژه است تا هم به حق واقعی کشاورزان برسد و هم اقتصاد غرب کشور با تکیه بر این ظرفیت بی‌نظیر جانی دوباره بگیرد.