«مسجد جامع دیر»؛ از سنگر مقاومت تا کانون فعالیت‌های فرهنگی
اقتصاد ایران: بوشهر- مسجد جامع شهر دیر که ریشه در بنای قدیمی مسجد حاجیه شهرو دارد، بیش از ۱۵۰ سال است که در متن زندگی مردم این خطه جای گرفته و همواره سنگری برای ایمان، وحدت و مقاومت بوده است.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- هادی دوراهکی: روز جهانی مساجد یادآور مناسبتی که به دنبال به آتش کشیده شدن مسجدالاقصی در سال ۱۳۴۸ توسط صهیونیست‌ها شکل گرفت و امروز در ایران، هفته‌ای با عنوان هفته جهانی مساجد از ۳۱ مرداد تا ۷ شهریور برگزار می‌شود.
در این ایام، نقش مساجد به‌عنوان پایگاه‌های دینی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مرور می‌شود.
در شهرستان دیر مسجد جامع که ریشه در بنای قدیمی مسجد حاجیه شهرو دارد بیش از ۱۵۰ سال است که در متن زندگی مردم این خطه جای گرفته و همواره سنگری برای ایمان، وحدت و مقاومت بوده است.
بنای نخست مسجد در سال ۱۲۵۷ قمری به همت خیرالحاج احمد باقر بردستانی ساخته شد. مصالح آن با شتر از بردستان به دیر آورده شد و مسجدی باشکوه شکل گرفت.
حدود یک قرن بعد، بر اثر زلزله و فرسودگی به بخشی از بنا، خساراتی وارد شد، نوه بانی اصلی، مرحومه حاجیه شهربانو، هنگام سفر حج هزینه‌ای برای بازسازی اختصاص داد و مسجد از آن پس به نام او شناخته شد.
این مسجد در روزهای پرشور انقلاب اسلامی، به تعبیر امام خمینی (ره) سنگر انقلاب بود؛ مکانی که نیروهای انقلابی در آن گرد می‌آمدند و جوانان از همین‌جا راهی جبهه‌های دفاع مقدس می‌شدند.
تولد مسجد جامع؛ یادگار ماندگار شهید حاج عباس امینی
با گذشت زمان و افزایش جمعیت، مسجد حاجیه شهرو که سال‌ها پایگاه عبادت و فعالیت‌های اجتماعی مردم دیر بود دیگر پاسخگوی نیازهای شهر نبود. سرانجام در سال ۱۳۶۲، بنای فرسوده آن تخریب شد تا مسجدی بزرگ‌تر و متناسب با جمعیت روزافزون شهر ساخته شود.
آغاز این حرکت بزرگ به همت شهید حاج عباس امینی و همراهی جمعی از خیرین از جمله حاج احمد بردستانی و دیگر نیکوکاران شکل گرفت. آنان با روحیه‌ای انقلابی و با عشق به خدمت، بازسازی و توسعه مسجد را در دستور کار قرار دادند.
در این مسیر، زمین‌های مجاور با رضایت برخی خوش‌نشینان یا از طریق معاوضه در اختیار مسجد قرار گرفت و وقف مسجد جامع شد. همچنین بخشی از زمین فعلی توسط مرحوم نگهدار زالی اهدا شد در نتیجه، فضای مسجد گسترش یافت و ساخت بنایی وسیع‌تر آغاز شد.
بر اساس تصاویر و اسناد موجود، مسجد جامع دیر با نام و یاد شهید حاج عباس امینی و جمعی از خیرین ساخته شد و به عنوان نماد ایمان و همبستگی مردم شهر شناخته شد.
اما در سال ۱۳۶۶، درست در بحبوحه این تلاش‌ها، حاج عباس امینی در مراسم برائت از مشرکین در مکه معظمه به دست رژیم آل‌سعود به شهادت رسید و در شمار شهیدان مظلوم کربلای خونین حجاز جاودانه شد. شهادت او نقطه‌ای ماندگار در تاریخ مسجد جامع و شهرستان دیر شد.
پس از آن، ادامه مسیر توسعه و آبادانی مسجد با همت و همکاری هیئت امنا و فرزندان و بستگان ایشان به‌ویژه حاج خسرو امینی و دیگر خیراندیشان پی گرفته شد. بنای فعلی مسجد جامع با اسکلت فلزی و ساختاری نوین ساخته شد و در طول سال‌ها به‌عنوان نماد دینداری و همدلی مردم دیر استوار ماند.
امروز مسجد جامع دیر تنها محل اقامه نمازهای یومیه و جمعه نیست؛ بلکه پایگاه فعالیت‌های بزرگ فرهنگی، قرآنی، دینی، اجتماعی و سیاسی شهرستان است. برنامه‌های شاخصی همچون یادواره شهدا، نشست‌های دینی، آموزش‌های قرآنی و فعالیت‌های جوانان، همه در این مسجد شکل گرفته و جایگاه آن را به‌عنوان قلب تپنده حیات دینی و اجتماعی دیر تثبیت کرده است.
جایگاه مسجد؛ سنگر مقاومت و محور وحدت
امام جمعه شهرستان دیر و امام جماعت مسجد جامع، در گفت‌وگویی با خبرنگار مهر به تشریح جایگاه و نقش تاریخی مسجد پرداخت و با تأکید بر این‌که در صدر اسلام همه تصمیمات و فعالیت‌ها از دل مسجد بیرون می‌آمد، گفت: آن زمان که نه وزارتخانه‌ای بود و نه اداره کلی، مساجد محور همه امور بودند از قضاوت و رسیدگی به مشکلات مردم گرفته تا تعلیم و تربیت، آموزش رزمندگان، آگاهی‌بخشی به جامعه و حتی فصل خصومت‌ها. مسجد خانه مردم بود و همه مسائل جامعه در آن حل و فصل می‌شد.
حجت‌الاسلام سید علی حسینی افزود: در دوران انقلاب اسلامی نیز مساجد پایگاه اصلی مبارزه با رژیم پهلوی بودند کانون‌های مبارزه و سنگرهای انقلاب در مساجد شکل گرفت و پس از پیروزی انقلاب، فرمایش تاریخی امام خمینی (ره) که فرمودند: مسجد سنگر است و سنگرها را حفظ کنید نشان داد مسجد باید همواره مرکز حرکت‌های اجتماعی و دینی باقی بماند.
حسینی با اشاره به جنگ ۱۲ روزه دفاع مقدس در برخی شهرها گفت: در آن دوران، مساجد امن‌ترین مکان و پناهگاه مردم بودند حتی کسانی که پیش‌تر از صدای بلندگوهای مساجد گلایه می‌کردند در روزهای بمباران و موشک‌باران به مسجد پناه آوردند این خود نشان‌دهنده جایگاه واقعی مسجد در امنیت و آرامش مردم است.
مساجد محله‌محور؛ امام جماعت، امام محله
امام جمعه دیر یکی از برنامه‌های مهم آینده را محله‌محور کردن مساجد عنوان کرد و گفت: امروز تلاش بر این است که مساجد را به جایگاه اصلی خودشان که محور همه فعالیت‌هاست برسانیم.
حسینی اظهار داشت: باید امام جماعت هر مسجد امام محله باشد و مسائل مردم در همان مسجد حل شود از مشکلات اجتماعی گرفته تا سیاسی و اقتصادی، این طرح مورد تأکید رهبر معظم انقلاب نیز هست و امیدواریم بتوانیم به سمت تحقق مساجد تراز انقلاب حرکت کنیم.
وی با اشاره به جایگاه تاریخی مسجد جامع دیر افزود: پیش از انقلاب، این مسجد پایگاه انقلابیون و مرکز فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی بود و بعد از انقلاب هم برنامه‌های شاخص فرهنگی، مذهبی، قرآنی و سیاسی در آن برگزار شده است و همواره در کنار مساجد دیگر به‌عنوان قلب تپنده فعالیت‌های دینی شناخته می‌شود.
ضرورت بازسازی هیئت امنا و ارتباط با نسل جوان
حجت‌الاسلام حسینی همچنین به لزوم تغییرات در هیئت امنای مساجد اشاره کرد و گفت: در آینده نزدیک تغییراتی در هیئت امنا صورت خواهد گرفت تا افرادی در این جایگاه قرار گیرند که توانایی برقراری ارتباط مؤثر با نسل جوان را داشته باشند.
وی افزود: امامان جماعت نیز باید ظرفیت گفت‌وگو و تفاهم با جوانان را پیدا کنند از سوی دیگر، از نظر فیزیکی هم باید مشکلات مساجد برطرف شود تا محیطی شایسته عبادت و فعالیت‌های فرهنگی باشند.
نقش قرارگاه مساجد در رفع مشکلات
امام جمعه دیر از تشکیل قرارگاه مساجد در استان‌ها و شهرستان‌ها خبر داد و توضیح داد: ائمه جمعه ریاست این قرارگاه‌ها را بر عهده دارند و بسیج مستضعفین، اداره اوقاف و ستاد تبلیغات اسلامی اعضای اصلی آن هستند مأموریت این قرارگاه، بررسی نیازها و مشکلات مساجد، تأمین نیروهای مورد نیاز، توانمندسازی ائمه جماعت و همچنین رفع نواقص و تقویت امنیت مساجد است.
حجت‌الاسلام حسینی گفت: امیدواریم با همکاری همه نهادها، بتوانیم مساجد را به جایگاه واقعی‌شان یعنی محور وحدت و سنگر مقاومت برسانیم.
روایت هیئت امنا از سنگر ایمان و مقاومت
رئیس هیئت امنای مسجد جامع دیر، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به جایگاه تاریخی این مسجد گفت: مسجد جامع دیر از همان روزهای نخست انقلاب، پایگاه نیروهای انقلابی بود در دوران دفاع مقدس نیز اعزام رزمندگان از همین مسجد انجام می‌شد این مسجد در حقیقت همواره سنگر ایمان و مقاومت مردم دیر بوده است.
جواد عباسی با مرور پیشینه تاریخی مسجد افزود: بنای اولیه این مکان به مسجد حاجیه شهرو بازمی‌گردد که سال‌ها مرکز عبادت و اجتماع مردم بود با گذشت زمان و افزایش جمعیت، بنای قدیمی دیگر پاسخگو نبود در سال ۱۳۶۲ به همت شهید حاج عباس امینی و جمعی از خیرین، تخریب و بازسازی آغاز شد و زمین‌های اطراف نیز برای توسعه به مسجد افزوده شد. بدین ترتیب مسجد جامع به یادگار ماندگار شهید امینی و یارانش بدل شد.
عباسی در ادامه به نقش کنونی مسجد جامع پرداخت و اظهار داشت: امروز مسجد جامع کانونی فرهنگی، اجتماعی و قرآنی است یادواره‌های شهدا، مسابقات قرآنی، جلسات مشاوره خانواده و نشست‌های محله‌محور همگی از دل همین مسجد برپا می‌شوند تلاش ما این است که فضای مسجد برای نسل جوان جذاب و پویا باشد تا در کنار عبادت، حضور پررنگی در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی نیز داشته باشند.
رئیس هیئت امنای مسجد جامع دیر در پایان تأکید کرد: یاد و نام شهید حاج عباس امینی و دیگر خیراندیشانی که در ساخت و آبادانی این خانه خدا نقش داشتند، برای همیشه زنده خواهد بود و نسل‌های آینده با همت و اراده، مسیر آنان را ادامه خواهند داد.
مسجد جامع دیر کانون رویدادهای دینی، اجتماعی و سیاسی
مسئول برنامه‌های فرهنگی مسجد جامع دیر، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به جایگاه این مسجد در قلب رویدادهای شهرستان گفت: مسجد جامع دیر به‌عنوان کانون اصلی فعالیت‌های دینی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی شهر شناخته می‌شود از اقامه نمازهای یومیه و نماز جمعه گرفته تا برگزاری مراسم بزرگ مذهبی همچون محافل انس با قرآن، دعای کمیل، ندبه، جشن‌های اعیاد اسلامی، سوگواری‌های محرم و صفر و یادواره‌های شهدا، همه در این مسجد برگزار می‌شود.
محمد کردوانی افزود: مسابقات قرآنی، جلسات پرسش و پاسخ اعتقادی، نشست‌های خانوادگی و مشاوره‌های دینی به‌طور مستمر در مسجد جریان دارد همچنین حضور قاریان بین‌المللی قرآن کریم و مداحان مطرح کشور در مراسم مختلف در این مسجد پر رنگ بوده است.
وی به کارکرد اجتماعی و سیاسی مسجد اشاره کرد و گفت: از گذشته تا امروز، مسجد جامع دیر محل برگزاری نشست‌های انتخاباتی، سخنرانی‌های کاندیداهای مجلس و شوراها و همچنین جلسات روشنگری سیاسی بوده است علاوه بر این، مسجد بارها محفل حل و فصل اختلافات مردم بوده جایی که بزرگان شهر و امام جماعت با گفت‌وگو و همدلی، بسیاری از مسائل اجتماعی و خانوادگی را سامان داده‌اند.
وی تأکید کرد: تمام این برنامه‌ها نشان می‌دهد که مسجد جامع دیر همچنان قلب تپنده شهرستان است جایی که مردم نه تنها برای عبادت، بلکه برای فرهنگ، همبستگی اجتماعی و مشارکت سیاسی نیز گرد هم می‌آیند این ویژگی همان چیزی است که مسجد را به نهادی زنده و اثرگذار در زندگی مردم دیر تبدیل کرده است.
مسجد جامع دیر، که ریشه در بنای تاریخی مسجد حاجیه شهرو دارد، امروز همچون دیگر مساجد کشور پایگاه فرهنگ، همبستگی و حل مسائل اجتماعی مردم است خانه‌ای که از دل تاریخ انقلاب و دفاع مقدس تا امروز، سنگر ایمان و مقاومت بوده و اکنون با تلاش امام جمعه شهرستان و همراهی هیئت امنا، بیش از پیش به سمت حضور و نقش‌آفرینی نسل جوان هدایت می‌شود تا آینده مساجد با اندیشه، انرژی و ابتکار جوانان تداوم یابد و همچنان پرچم‌دار وحدت و امید در جامعه باقی بماند.