ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

مصرف بنزین در ۱۴۰۷؛ روزانه ۱۷۰ میلیون لیتر!

اواخر سال گذشته، روزنامه خراسان در گزارشی بیان کرد که در ایران به ازای هر نفر روزانه حدود ۰.۹۵ لیتر بنزین و حدود ۰.۸۸ لیتر گازوئیل مصرف می‌شود؛ این آمار به معنای این است که مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در ایران به ازای هر نفر تقریباً ۲ برابر متوسط جهانی است. براساس آمارهای دیگر اعلام شده، متوسط رشد سالانه مصرف بنزین از ابتدای انقلاب تا سال ۱۴۰۲ حدود ۵ درصد بوده و در چند سال گذشته، مصرف بنزین ۱۰ درصد رشد داشته و بر اساس پیش‌بینی‌ها با ادامه این روند تا سال ۱۴۰۷ مصرف بنزین به روزانه ۱۷۰ میلیون لیتر می‌رسد.

پیش بینی می شود اگر روند کنونی رشد مصرف بنزین ادامه یابد، ناترازی بنزین تا سال ۱۴۰۷ بیش از ۱۶ میلیارد دلار در سال ارزبری خواهد داشت. چند روز قبل دکتر پزشکیان در نشست با مدیران رسانه ها، با اشاره به استفاده برخی از چندین کارت سوخت گفت: نباید یک نفر بتواند ۴ کارت سوخت داشته باشد و با همه آن‎ها بنزین بزند.

رئیس جمهور همچنین گفت: من نمی خواهم بنزین را برای محرومان گران کنم؛ ولی شرایط برای کسی که ۴ برابر مصرف می کند، فرق می کند. الان قرار است ۴ میلیارد دلار بنزین وارد کنند برای چه؟ برای این‎که بدهیم با قیمت ۱۵۰۰ تومان به یک عده مصرف کنند تا نتوانیم معیشت مردم را جبران کنیم. وی در پایان تاکید کرد: چرا باید به افرادی که در دهک های هشت و نه و ده قرار دارند، یارانه بنزین تعلق بگیرد؟

اظهارات تازه پزشکیان درباره ناترازی یارانه‌های بنزین، بار دیگر طرح اختصاص سهمیه بنزین به هر فرد به جای خودرو را در کانون توجه قرار داده است؛ طرحی که ۸ ماه پیش معاون پارلمانی رییس‌جمهور از موافقت دولت با آن خبر داده بود اما همچنان روی زمین مانده است. در حالی که قانون بودجه امسال نیز اجرای این طرح را تکلیف کرده، هنوز خبری از نهایی شدن و اجرای آن نیست.

سه طرح اصلی بنزینی روی میز دولت

یک کارشناس انرژی در این باره گفت: سه طرح اصلی روی میز دولت است ولی مجلس، تمایلش به اجرای بنزین به نفر است و مشخصا این را می‌توان از مصاحبه نمایندگان مجلس و لزوم ایجاد زیرساخت‌های اجرایی برای بنزین به نفر استنتاج کرد.

در حال حاضر سه طرح اجرایی روی میز دولت است. اولین طرح ، گران کردن بنزین به پله جدید است. مثلا بنزین یارانه‌ای معادل ۲۵۰۰ تومان و بنزین آزاد معادل ۶ یا ۸ هزار تومان عرضه شود.

دومین طرح، سه نرخی کردن بنزین است. به این ترتیب که سهمیه اول ۶۰ لیتر ۱۵۰۰ تومانی، سهمیه دوم ۳۰ یا ۴۰ لیتر بنزین ۳ هزار تومانی و سهمیه سوم معادل ۸ هزار تومان است. طرح سوم نیز بحث اختصاص بنزین به نفر است.

در همین بحث بنزین به نفر نیز میزان سهمیه اعطایی به مردم مطرح است که برخی روی ۲۰ لیتر در ماه به هر نفر اشاره دارند و برخی نیز ۳۰ لیتر در ماه یعنی روزی یک لیتر بنزین به هر کد ملی و برخی نیز این مقدار را کم می‌دانند و می‌گویند باید به مناطق کمتربرخوردار سهمیه بیشتری اعطا شود.

کارشناس انرژی همچنین تاکید کرد: طرح بنزین به نفر تکمیل یافته، با جدا کردن مصرف شخصی و صنعت حمل‌ونقل و اعطای سهمیه یک لیتر در روز به هر کد ملی، به دنبال ایجاد یک بستر مناسب برای افزایش درآمد عموم مردم از محل اصلاح یارانه بنزین و بهبود ضریب جینی است که هیچ آثار تورمی نخواهد داشت و آرامش جامعه را به هم نخواهد زد و موجب شکل‌گیری انگیزه اقتصادی برای بهینه‌سازی مصرف خواهد شد و برای همیشه دولت را از بازار بنزین خارج خواهد کرد و مردم با مردم تعامل خواهند داشت.

راهکارهای دیگر برای کاهش مصرف سوخت

اما برخی کارشناسان معتقدند با اجرای طرح های دیگر نیز می توان مصرف سوخت را در کشور کاهش داد. به عنوان نمونه، توسعه سی ان جی یکی از این راه‌هاست که تا پایان دولت روحانی به‌خوبی پیش رفت، اما در دولت بعد از نفس افتاد.

افزایش کیفی خودروها به‌منظور کاهش مصرف سوخت، یکی دیگر از این راه‌هاست که تا کنون فقط در مورد آن وعده داده شده است. توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی هم که در شهرهای بزرگ کشور، به‌اندازه نیاز شهروندان نبوده و موجب افزایش استفاده از خودروهای شخصی شده است، یکی از عوامل ایجاد ترافیک و طبیعتاً استفاده از خودرو شخصی و افزایش مصرف سوخت است. ناوگان عمومی بین شهری ما نیز از ظرفیت چندان مناسبی برخوردار نیست و به همین دلیل در مسافرت‌های بین شهری مردم هم خودروی شخصی حرف اول را می‌زند.

طرحی با وضعیت نامعلوم

و سرانجام این که اظهارات مسئولان دولتی نشان می دهد که در دولت چهاردهم مخالفتی با طرح اختصاص بنزین به کد ملی وجود ندارد. ۱۴ آذر سال گذشته، دبیر معاون وقت پارلمانی دکتر پزشکیان در حاشیه جلسه هیات دولت تصریح کرد که دولت موافق تخصیص بنزین به کد ملی است.

حتی جالب این جاست که ردپای چنین طرحی در قانون بودجه امسال نیز وجود دارد. در قانون بودجه سال جاری، وزارت نفت مکلف شده تا ظرف چهارماه امکان انتقال سهمیه سوخت از کارت سوخت به کارت بانکی را فراهم کند، اما هنوز آیین نامه اجرایی آن تهیه و اجرا نشده است. حتی آزمایش هایی برای انتقال سهمیه به کارت بانکی در یکی از جایگاه های شهر تهران هم انجام شد که سرنوشت آن همچنان نامعلوم است.