ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه، بسیاری از تحلیلگران و فعالان سیاسی، درباره خطر لبنانی شدن ساختار سیاسی و اجرایی این کشور صحبت می‌کنند. آنان، پیشنهاد دولت باغچلی را خطری بزرگ تلقی کرده و معتقدند که نباید تحت هیچ شرایطی، چنین نسخه‌هایی برای ساختار سیاسی ترکیه پیشنهاد شود.

اسماعیل سایماز روزنامه نگار مشهور ترکیه، کسی است که این بمب خبری را در ترکیه منفجر کرد.

او در یک برنامه تلویزیونی گفت: «دولت باغچلی در یک جلسه محرمانه خواستار آن شده که از این به بعد، رئیس جمهور ترکیه باید یک معاون کُرد و یک معاون علوی داشته باشد».

از آنجایی که باغچلی به عنوان رهبر حزب حرکت ملی گرا (م.ه.پ) شریک اردوغان در ائتلاف جمهور به شمار می‌آید، انعکاس این خبر، بازتاب گسترده‌ای به همراه آورد و نکته مهم اینجاست که خود باغچلی یا ارگان‌های رسانه‌ای حزب او و همچنین مقامات دولتی، این سخن را تکذیب نکردند و حالا همه باور کرده‌اند که واقعاً رهبر راست افراطی مشهور ترکیه، چنین پیشنهادی را مطرح کرده است.

داود اوغلو: این حرف باغچلی خطرناک است

احمد داود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه و رهبر کنونی حزب آینده، از نخستین سیاستمدارانی بود که به سخنان باغچلی واکنش نشان داد.

او در مصاحبه با روزنامه جمهوریت چاپ آنکارا گفته است: «واقعاً خود جناب باغچلی باید شخصاً این مساله را روشن کند. اگر من نخست وزیر بودم و او چنین چیزی را برای یک دوره موقت پیشنهاد می‌کرد، پاسخ من این بود: بسیار خوب. می‌توان به این طرح فکر کرد. اما در صورتی که باغچلی، این را به عنوان یک سیستم سیاسی اجرایی همیشگی برای ترکیه پیشنهاد می‌دهد، خیلی خطرناک است و هرگز چنین چیزی را صحیح نمی‌دانم. زیرا این امر مفهوم برابری بین شهروندان جمهوری ترکیه را تضعیف می‌کند. معنی‌اش این می‌شود: یک کُرد و یک علوی هرگز نمی‌توانند در ترکیه رئیس جمهور شوند. در لبنان، وقتی یک سنّی وارد سیاست می‌شود، می‌داند که رئیس جمهور نخواهد شد. آنها می‌دانند که رئیس مجلس هم نخواهند شد. یک شیعه وقتی در لبنان وارد سیاست می‌شود، می‌داند که فقط حق دارد رئیس مجلس شود، نه نخست‌وزیر و نه رئیس‌جمهور. یک مسیحی هم می‌داند که حتماً رئیس جمهور خواهد شد. در عراق هم پست ریاست جمهوری در دست کردها، ریاست مجلس با سنّی و نخست وزیری هم در دست شیعیان است. ولی این سهمیه بندی برای ترکیه، خیلی خطرناک است. هر کسی می‌تواند بر اساس شایستگی و لیاقت، رئیس جمهور شود».

داود اوغلو افزود: «در چارچوب‌ دولت-ملت واحد در ترکیه، هر شهروند می‌تواند بر اساس شایستگی و لیاقت، هر منصبی را احراز کند. همین الان آقای جودت ییلماز معاون رئیس جمهور، یک کُرد زازا است. اما با توجه به شایستگی به این پست رسیده و نه بر اساس سهمیه قومیتی».

اینجه: همه ترک هستیم؛ نقطه سرخط

محرم اینجه رهبر حزب مملکت که قبلاً به عنوان رقیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه شهرت فراوانی به دست آورده بود، از دیگر سیاستمدارانی است که علیه باغچلی موضع‌گیری کرد.

اینجه درباره پیشنهاد باغچلی نوشت: «همچنان که قانون اساسی جمهوری ترکیه، به وضوح و به درستی مشخص کرده، هر کسی که از حق شهروندی این کشور برخوردار باشد ترک است. بنابر این رئیس جمهور و معاونان آینده او همگی ترک خواهند بود. چه خوشبخت است آن که می‌گوید من ترک هستم.»

همچنان که پیش بینی می‌شد، مساوات درویش اوغلو رهبر راست افراطی ایی پارتی یا حزب خوب، از دیگر مخالفین پیشنهاد باغچلی بود و اعلام کرد:«حتی نمی‌خواهم تصور کنم که واقعاً چنین حرفی زده. امیدوارم هر چه زودتر اعلام کند که اینها شایعه است و هرگز چنین سخنی بر زبان نرانده است».

حسنو بوزکورت، رئیس انجمن اندیشه آتاتورک نیز گفت: «این سخنان باغچلی به این معنی است که قرار است ترکیه لبنانیزه شود! اینها که همان سخنان سفیر آمریکا و سرکرده تروریست‌های پ.ک.ک است. شما چرا چنین حرفی می‌زنید؟ جمهوری ترکیه یک دولت-ملت سکولار و واحد است، زبان آن ترکی است و مردمی که جمهوری ترکیه را تأسیس کردند، همگی به عنوان اجزای ملت ترک نامیده می‌شوند.»

دو نماینده کُرد به جان هم افتادند

حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان در مناطق کردنشین ترکیه نفوذ عمیقی دارد و بیش از 20 کرسی پارلمان در اختیار نمایندگان کُرد مورد حمایت حزب حاکم هستند.

از میان آنها، دو چهره مشهور یعنی مهمت متین ار و شامیل طیار به جان هم افتادند. مهمت متین ار از نویسندگان روزنامه ینی شفق و از کردهای نزدیک به اخوان المسلمین از پیشنهاد باغچلی حمایت کرد. اما شامیل طیار نویسنده، سیاستمدار و چهره امنیتی مشهور، به تندی به باغچلی تاخته و نوشت: «ادعاهای مطرح شده باغچلی بسیار مضر و خطرناک هستند و تلاش‌های مشترک ترکیه را تضعیف خواهد کرد. این مدل، یادآور لبنان است که عملاً بین سه فرقه تقسیم شده است. چنین مدلی، ترکیه را تجزیه، تکه تکه و بی‌ثبات خواهد کرد. توزیع وظایف بر اساس مذهب و قومیت، رویکردی دموکراتیک نیست. این کشور متعلق به همه ماست. با شایستگی، تلاش، عملکرد و رویکرد دموکراتیک کثرت‌گرا، هر کسی می‌تواند به هر جایگاهی برسد».

مهمت متین ار، دیگر سیاستمدار کُرد به رفیق هم حزبی خود تاخته و نوشت: «واکنش طیار به پیشنهاد جناب دکتر باغچلی، بسیار بی‌ادبانه و غیرمنطقی است. برخی‌ها عادت دارند در بزنگاه‌های حساس، به دنبال خودشیرینی و نقش آفرینی باشند. باغچلی یک رهبر فرزانه در نظام سیاسی ماست و قطعاً دلیلی پشت گفته‌ او وجود دارد. ما می‌دانیم که درک باغچلی از ترک بودن، یک درک اعتقادی و فرهنگی است که مورد احترام اسلام است. درک رهبر فرزانه از شهروندی و ملت مبتنی بر درکی نیست که همه را از نظر نژادی یا قومی ترک فرض کند. کسانی که وقتی نام کردها و علوی‌ها برده می‌شود، فوراً مو به تنشان سیخ می‌شود و به جدایی‌طلبی قومی و فرقه‌ای فکر می‌کنند، باید ذهن بیمار خود را درمان کنند».

گوللر: ترکیه لبنان نیست، عاقل باشید

مهمت علی گوللر از تحلیلگران مشهور روزنامه جمهوریت، در ستون تحلیلی خود به باغچلی تاخته و اعلام کرد: «پیشنهاد دولت باغچلی، فقط یک معنی دارد: لبنانیزه شدن ترکیه! اردوغان هم لفاظی‌هایی درباره اتحاد ترک و کُرد و عرب داشت و تام باراک سفیر آمریکا نیز درباره نظام ملت عثمانی در منطقه حرف زده و این سخنان بی‌معنی، بخش‌های مکمل یک هدف هستند. این نوعی پیشنهاد فدراسیون پنهان است. اردوغان و باغچلی در سال 2016 با سنتز ترکی-اسلامی شروع به تغییر رژیم کردند و هدفشان تکمیل این تغییر از طریق سنتز ترکی-کردی-اسلامی است. حتی آشکارا از حلب، موصل و کرکوک حرف می‌زنند و اگر چه در ظاهر درباره امپراتوری جدید ترکیه حرف می‌زنند اما مقصد نهایی همه آنها ایجاد فدراسیون اسلامی است! همه می‌دانند که آمریکا در تلاش است تا خاورمیانه جدیدی را تحت هژمونی اسرائیل طراحی کند. هم تیم اردوغان-باغچلی و هم اوجالان می‌خواهند از فرصت استفاده کنند». 

همچنین پروفسور شکری سینا گورل معاون رهبر حزب ظفر و وزیر امور خارجه اسبق ترکیه، در مصاحبه با روزنامه جمهوریت گفت: «باغچلی واقعاً چنین حرفی زده و قابل تکذیب و انکار نیست. اما آنها نمی‌توانند ترکیه را به لبنان تبدیل کنند. حذف آتاتورک و اصول جمهوری از ترکیه بسیار دشوار است. رئیس جمهور اردوغان در گذشته به این موضوع اعتراف کرده و گفته است که آنها از نظر فرهنگی شکست خورده‌اند.»

عرفان سونمز از تحلیلگران سی.ان.ان ترک نیز می‌گوید: «سبک رهبری باغچلی چنین نیست که حرفی بزند و بعداً بگوید اشتباه کردم. او نیز مانند بسیاری از رهبران سیاسی ترکیه، چنان تکبری دارد که خود را در یک سطح بسیار بالا می‌بیند و حاضر نیست حرف خود را پس بگیرد. ولی او باید بداند، ترکیه کشوری نیست که جایگاه سیاسی را بر اساس سهمیه بندی طائفی و مذهبی پیش ببرد. لبنان از زمان استقلال خود در سال 1943 با درگیری‌های داخلی دست و پنجه نرم کرده و نتوانسته به یک ملت تبدیل شود. لبنان یک جامعه چندپاره است که بر اساس برابری مذهبی و فرقه‌ای و برابری جمعی بنا شده است. هر مذهب و در هر مذهب، سهمیه‌های متفاوتی در پارلمان دارد. مسیحیان به مارونی‌ها، یونانی‌ها، ارمنی‌ها، ارتدکس‌ها و کاتولیک‌ها تقسیم شده‌اند. مسلمانان به سنی‌ها، شیعیان و دروزی‌ها تقسیم شده‌اند. طبق قانون اساسی، رئیس جمهور باید مسیحی، نخست وزیر باید سنی و رئیس مجلس باید شیعه باشد. این تقسیم‌بندی، جنگ داخلی مداوم را برای لبنان به ارمغان آورده و چیزی به نام منافع ملی برایشان معنی ندارد. می‌خواهید با طرح چنین پیشنهادی، ترکیه هم تضعیف شود؟ آن هم در شرایطی که چندین سیاستمدار لبنانی همواره گفته‌اند: کاش ساختار سیاسی ما نیز مانند ترکیه بود. پس این گفته‌ باغچلی، واقعاً خطرناک و تأسف‌بار است. اگر در ترکیه تبعیض قومی وجود داشت، آیا اردوغان به دلیل اصالت گرجی و تورگوت اوزال به دلیل اصالت کردی می‌توانستند رئیس جمهور شوند؟ سیاستمداران مجبور نیستند در مورد هر موضوعی صحبت کنند. به خصوص در مواردی که نیاز به تخصص دارد، باید بیشتر دقت کرد. باغچلی نه دانشی در این مورد دارد و نه تحقیقی. آنچه برای کشور و برای خودش بهتر است، فقط سکوتِ اوست». 

در پایان باید گفت: شواهد نشان دهنده این است که پخش غیرمستقیم پیشنهاد باغچلی به شیوه نقل قول، احتمالاً نوعی استمزاج از فضای سیاسی اجتماعی ترکیه بوده و اردوغان و شریک سیاسی او، دنبال آن هستند تا بدانند سران احزاب و جریانات مختلف، چه واکنشی به سناریوهای تغییرات سیاسی در ترکیه دارند.

انتهای پیام/